Με την πανδημία άλλαξε δραματικά η ζωή των παιδιών. Κάτι όμως που άλλαξε για σχεδόν όλα τα παιδιά είναι ότι κοιμούνται πιο αργά- κάποια πολύ πιο αργά!

Θα δούμε παρακάτω πώς ο επαρκής ύπνος είναι βασικό κομμάτι της υγιεινής ζωής των παιδιών, και πώς πρέπει άμεσα να τα βοηθήσουμε να ξαναβρούν καλές συνήθεις ύπνου.

Έχει παρατηρηθεί ότι η διάρκεια του ύπνου στα παιδιά έχει μειωθεί περίπου 1 ώρα και 15’ τα τελευταία 100 χρόνια στις δυτικές χώρες. Συγκεκριμένα, η μεγάλη μείωση έγινε τα τελευταία χρόνια λόγω αργοπορημένης ώρας κατάκλισης. Έχει αποδοθεί στο διαφορετικό τρόπο ζωής και ιδιαίτερα στη χρήση των οθονών (τηλεόραση, κινητό και κομπιούτερ).

Ο ανεπαρκής ύπνος σχετίζεται με τη μείωση της συγκέντρωσης και της ακαδημαϊκής  απόδοσης. Συσχέτιση γίνεται επίσης με την αύξηση των ατυχημάτων, την πιθανότητα χρήσης αλκοόλης και ναρκωτικών και τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Όλα αυτά είναι γνωστά και μας ανησυχούν σαν γονείς, επαγγελματίες υγείας και κοινωνία.

 Έχει όμως ο ανεπαρκής ύπνος επιπτώσεις στη σωματική υγεία των παιδιών; Θα αναπτύξω παρακάτω τη σχέση του ύπνου με το βάρος των παιδιών και τις διαταραχές του μεταβολισμού, όπως τα μαθαίνουμε από πρόσφατες μελέτες.

 

 

Ύπνος- Βάρος

H μείωση της διάρκειας του ύπνου συνέπεσε με τη δραματική αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας. Μελέτες έδειξαν τον πιθανό ρόλο του ύπνου ως ένα ακόμα παράγοντα συμπεριφοράς που συμβάλλει στην υπερβαρότητα στα παιδιά μαζί με τα ήδη αποδεδειγμένα, διατροφή και άσκηση.

Παρακολούθησαν παιδιά επί χρόνια για να δουν αν αυτά που κοιμούνται λιγότερο θα αναπτύξουν πιο συχνά παχυσαρκία. Η απάντηση ήταν «ΝΑΙ»: μία επιπλέον ώρα ύπνου μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στο δείκτη μάζας σώματος, δηλαδή στη σχέση βάρους/ύψους. …ο λίγος ύπνος παίζει ρόλο!

Παράλληλα με τα αρχικά αποτελέσματα, η επιστημονική κοινότητα μελέτησε τους πιθανούς μηχανισμούς που μπορούν να εξηγήσουν αυτή τη σχέση.

Βρέθηκε ότι ο περιορισμός του ύπνου συνδέεται με διάφορες ορμονικές απαντήσεις (λεπτίνη, γκρελίνη, GLP-1 και ενδοκανναβινοειδή σύστημα), οι οποίες απορρυθμίζουν το σύστημα της πείνας και του κορεσμού, και μας κάνουν να πεινάμε πιο πολύ ή να μην χορταίνουμε εύκολα. Επίσης παρατηρήθηκε ότι, όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά, τρώμε πιο πολύ το βράδυ, ιδίως λιπαρά σνακ. Να σημειωθεί ότι δεν καίμε ουσιαστικά πιο πολλές θερμίδες ανά 24 ώρες, έστω και αν είμαστε πιο πολλές ώρες ξύπνιοι!

Τέλος, μία άλλη ενδιαφέρουσα μελέτη έδειξε ότι οι έφηβοι που κοιμόντουσαν αργά είχαν διατροφή πιο πλούσια σε ενέργεια (θερμίδες) αλλά πιο φτωχή σε θρεπτικά συστατικά- διπλά αρνητική επίπτωση.

Ύπνος- Μεταβολισμός

Υπάρχουν πρόσφατες μελέτες πληθυσμού οι οποίες έδειξαν την αρνητική επιρροή του λίγου ύπνου στο μεταβολισμό των παιδιών. Δυστυχώς, φαίνεται ότι τα παιδιά που κοιμούνται πιο αργά δεν έχουν μόνο αυξημένο βάρος, αλλά και ανησυχητικά άλλα ευρήματα που σχετίζονται με τον μεταβολισμό: υψηλότερο σάκχαρο νηστείας, μεγαλύτερη περιφέρεια μέσης και υψηλότερη αρτηριακή πίεση.

Εδώ οι πιθανοί μηχανισμοί σχετίζονται με την ινσουλίνη, ορμόνη που διαχειρίζεται το σάκχαρό μας, την κορτιζόλη, ορμόνη του στρες, και δείκτες φλεγμονής που αυξάνονται σε περίπτωση λίγου ύπνου.

Συμπερασματικά

Με αυτά τα παραπάνω αποτελέσματα ο ύπνος φαίνεται να επηρεάζει πολλές πλευρές της υγείας μας οι οποίες έχουν σοβαρότατες συνέπειες στη ζωή.

Έχει γίνει πια ξεκάθαρη σε όλους η μεγάλη σημασία της υγιεινής διατροφής, καθώς και της άσκησης στα παιδιά. Τα καινούργια όμως δεδομένα, μας μαθαίνουν ότι μέρος του υγιεινού τρόπου ζωής είναι και ο καλός ύπνος, αυτός που δεν ξεκινάει υπερβολικά αργά και μας ξεκουράζει αρκετές ώρες.

Όλα συνδέονται. Ένα παιδί που κοιμάται καλύτερα τρώει πιο σωστά, και ένα παιδί που αθλείται κοιμάται πιο σωστά.

Αξίζει λοιπόν να επενδύσουμε λίγο χρόνο, εμείς οι επαγγελματίες υγείας, στη συζήτηση με τους γονείς μικρών παιδιών, αλλά και με τα ίδια τα παιδιά σε μεγαλύτερες ηλικίες, για να εξηγήσουμε τα οφέλη του καλού ύπνου. Οι γονείς πρέπει να ενισχύουν τον υγιεινό τρόπο ζωής από πολύ νωρίς στα παιδιά και αυτό να συμπεριλαμβάνει και τον ύπνο.

Μαθαίνουμε στα παιδιά έγκαιρα, να κοιμούνται νωρίς, επενδύουμε στο μέλλον τους, στην υγεία τους.

Συστάσεις: Τα παιδιά 3-5 ετών να κοιμούνται 10 με 13 ώρες, 6-13 ετών 9 με 11 ώρες και 14-17 ετών 8 με 10 ώρες. Συστήνεται γενικότερα τα παιδιά να πηγαίνουν για ύπνο μέχρι τις 21.00. 

Τζέσικα Αρδίτη – Παιδοενδοκρινολόγος

Παιδίατρος-Παιδοενδοκρινόλογος (FMH, ISFM Ελβετία)

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Γενεύης

τ. Επιμελήτρια Μονάδας Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη

Α’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία»

www.jessicaarditi.gr 

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Β. Κώτσης: Τα νέα αντιυπερτασικά, το αναμενόμενο εμβόλιο και μία ελληνική πατέντα
Κυστική ίνωση: Ανακαλύπτοντας το μονοπάτι για απεριόριστη ανάσα
Το θαυματουργό γκι