Λανθασμένες αντιλήψεις για τον σίδηρο

Ο σίδηρος συντελεί στη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς ως συστατικό της αιμοσφαιρίνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων και συμμετέχει σε πληθώρα βιοχημικών αντιδράσεων σε κυτταρικό επίπεδο.

Οι διαταραχές των επιπέδων σιδήρου του οργανισμού είναι από τα πιο κοινά παθολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ειδικός παθολόγος στην ιατρική πράξη. Όταν είναι μικρού βαθμού, η σιδηροπενία μπορεί να μην έχει συμπτώματα. Προοδευτικά, συμπτώματα όπως διαταραχές συγκέντρωσης, αδυναμία στα πόδια, μειωμένη ικανότητα μνήμης, ατονία, ζάλη, εύκολη κόπωση, δύσπνοια, αίσθημα ταχυκαρδίας, απώλεια αντοχής, λιποθυμία, αλλοιώσεις από το δέρμα, τα νύχια και τα μαλλιά, όπως εύκολη ρυτίδωση, αύξηση ευθραυστότητας μαλλιών και νυχιών εμφανίζονται. Ορισμένες λανθασμένες αντιλήψειςείναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στο κοινό, με αποτέλεσμα είτε ο πάσχων να καταφεύγει καθυστερημένα στον ιατρό ή να οδηγείται σε θεραπείες προτεινόμενες όχι σπάνια από το ίντερνετ  που δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύουν. Στο παρόν άρθρο, εκτίθενται ορισμένες από τις πιο διαδεδομένες λανθασμένες αντιλήψεις.

Λανθασμένη αντίληψη #1

Μία χαμηλή μέτρηση σιδήρου είναι αρκετή για να μάθω εάν έχω χαμηλό σίδηρο

Είναι σημαντικό η μέτρηση να γίνεται όταν ο οργανισμός δεν πάσχει από  φλεγμονές ή δεν ευρίσκεται υπό αυστηρή νηστεία. Δεν πρέπει η μέτρηση να γίνεται κατά τη διάρκεια ιώσεων ή άλλων λοιμώξεων. Μία μόνο χαμηλή τιμή μπορεί να μην αντανακλά πραγματική έλλειψη και πρέπει να συνεκτιμάται με τη φεριτίνη ορού που αποτελεί δείκτη των αποθηκών σιδήρου του σώματος. Εναλλακτικά η χαμηλή τιμή πρέπει να επιβεβαιώνεται σε διαδοχικές μετρήσεις.

Λανθασμένη αντίληψη #2

Όταν κάποιος πάσχει από έλλειψη σιδήρου έχει πρόβλημα πρόσληψης με τη διατροφή και πρέπει να πάρει χάπια σιδήρου.

Ο οργανισμός, ιδιαίτερα στον υγιή νέο, έχει αντισταθμιστικούς μηχανισμούς αύξησης της απορρόφησης σιδήρου από το πεπτικό σύστημα σε περίπτωση που η διατροφή του δεν είναι πλούσια σε σίδηρο. Έτσι, ενώ η έλλειψη σιδήρου μπορεί να έχει ως αίτιο τη διατροφική ανεπάρκεια σιδήρου, πριν δοθεί οποιοδήποτε θεραπευτικό πρόγραμμα πρέπει να διερευνηθεί εάν το πρόβλημα οφείλεται αμιγώς σε ανεπαρκή πρόσληψη ή έχει άλλα αίτια όπως καρκινώματα εντέρου που προκαλούν αυξημένες απώλειες από το πεπτικό σύστημα, ορμονικές διαταραχές στη γυναίκα που προκαλούν αυξημένες απώλειες με την έμμηνο ρήση, φλεγμονές που διαταράσσουν τη διάθεση του προσλαμβανόμενου σιδήρου κ.λπ.

Λανθασμένη αντίληψη #3

Εφόσον έχω σιδηροπενία πρέπει να τρώω καθημερινά κόκκινο κρέας

Παρά το γεγονός ότι το κόκκινο κρέας περιέχει υψηλής ποιότητας αφομοιώσιμο σίδηρο, η καθημερινή χρήση του δεν συνιστάται. Τα οστρακοειδή και οι σαρδέλες περιέχουν επίσης υψηλής ποιότητας αφομοιώσιμο σίδηρο. Ο σίδηρος των φυτικών τροφών είναι λιγότερο αφομοιώσιμος αν και σημαντικές ποσότητες ευρίσκονται σε όσπρια, ελιές, κινόα, μανιτάρια, σπανάκι, κουνουπίδι, σκούρα πράσινα λαχανικά, πατάτες λιαστές ντομάτες.

Λανθασμένη αντίληψη #4

Εφόσον έχω έλλειψη σιδήρου μπορώ να παίρνω χάπια σιδήρου σε μόνιμη βάση

Μία από τις βασικές αιτίες τοξικής άθροισης του σιδήρου στο σώμα είναι η αλόγιστη χρήση συμπληρωμάτων σιδήρου. Παρά το χρήσιμο ρόλο του σιδήρου στον οργανισμό, η υπερφόρτωση με σίδηρο προκαλεί σοβαρά προβλήματα. Στην υπερφόρτωση με σίδηρο, το σώμα προσπαθεί να προστατεύσει τον εαυτό του από τον ελεύθερο σίδηρο, διότι μετέχει σε χημικές αντιδράσεις που παράγουν ελεύθερες ρίζες. Έτσι η περίσσια του σιδήρου αποθηκεύεται στους ιστούς με τη μορφή δεσμευτικών συμπλόκων πρωτεϊνών. Λόγω υπερφόρτωσης, γίνεται εναπόθεση σιδήρου σε ιστούς και δυσλειτουργία του οργάνου, ανάλογα με τον ιστό εναπόθεσης. Έτσι επί εναποθέσεως σιδήρου στην καρδιά προκαλούνται καρδιακά προβλήματα, επί εναποθέσεως στο ήπαρ ηπατικά προβλήματα κ.ο.κ.Τα φάρμακα για το σίδηρο μπορεί να προκαλέσουν επιπρόσθετα φούσκωμα δυσκοιλιότητα ναυτία έμετους μαύρα κόπρανα.

Λανθασμένη αντίληψη #5

Δεν μπορώ με απλά μέτρα να αυξήσω την απορρόφηση σιδήρου από τον οργανισμό μου

Συνδυάστε τις τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο µε τρόφιµα πλούσια σε βιταµίνη C, όπως χυµό πορτοκαλιού, φράουλες, πιπεριές. Η βιταµίνη C αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου.

Αποφύγετε να συνδυάζετε τροφές πλούσιες σε σίδηρο µε:

Τσάι, γαλακτοκοµικά ή άλλες τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, καφέ, αναψυκτικά τύπου κόλα, κόκκινο κρασί, διότι μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση σιδήρου.