Σύγχρονες προκλήσεις στην Κοινοτική Ψυχιατρική

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 19 Μαΐου, έπειτα από πρόσκληση της ΕΠΑΨΥ, η διαδικτυακή διάλεξη του καθηγητή Benedetto Saraceno, γ.γ. του Lisbon Institute of Global Mental Health, ο οποίος έχει διατελέσει επικεφαλής του Τμήματος Ψυχικής Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (WAPR), συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μεταρρύθμιση της ψυχικής υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πώς ορίζεται σήμερα η έννοια της κοινότητας; Ποια είναι η σχέση της ψυχιατρικής με την ψυχική υγεία; Πώς οι κοινωνικοί παράγοντες (όπως φτώχεια, μετανάστευση, πολεμικές συγκρούσεις και αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών, οικολογική καταστροφή, βία) επηρεάζουν την ψυχική υγεία; Τα ερωτήματα αυτά έθεσε ο καθηγητής Saraceno, για να απαντήσει ότι:

• H κοινότητα έχει αλλάξει δραματικά στις μέρες μας. Mόνο απομονωμένες αγροτικές κοινότητες έχουν τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της κοινοτικής συνοχής-δεσμών με γεωγραφικό προσδιορισμό. Τώρα μιλάμε για εικονικές κοινότητες που διαμορφώνονται στο διαδίκτυο και επηρεάζουν καθοριστικά τον ψυχισμό και χρειάζεται να καταλάβουμε τους όρους λειτουργίας τους για να βρούμε τα αναγκαία νέα εργαλεία παρέμβασης.
• Η ψυχιατρική είναι μικρό μέρος των διαστάσεων της ψυχικής υγείας: Η προαγωγή και η θετική ψυχική υγεία, η πρόληψη της ψυχικής δυσφορίας, η πρόληψη των υποτροπών από μια διαγνωσμένη νόσο και η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και ανάρρωση από μια ψυχοκοινωνική αναπηρία είναι ένα συνεχές της ψυχικής υγείας, στο οποίο μικρό μέρος αποτελεί η ψυχιατρική. Η ελλειμματική χρήση του ολιστικού μοντέλου προσέγγισης (βιοψυχοκοινωνικού) καθιστά αδύναμη και αδύνατη την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την πρόληψη.
• Σε σχέση με το πώς μια οργάνωση κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας μπορεί να διαμεσολαβήσει και να δώσει συνολικές απαντήσεις, ο καθηγητής Saraceno ανέφερε 4 κεντρικούς άξονες: 1) Εκπαίδευση και εποπτεία του πολιτικού προσωπικού, των μελών οικογενειών και των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. 2) Προτάσεις στους πολιτικά υπεύθυνους συγκεκριμένων, ρεαλιστικών λύσεων για τον αποϊδρυματισμό και την ανάπτυξη κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. 3) Ανάδειξη και τεκμηρίωση καλών τοπικών πρακτικών, ώστε να λειτουργήσουν σαν μοντέλο για την ευρύτερη μεταρρύθμιση του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας. 4) Είναι αναγκαία η χρησιμοποίηση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που έχει υπογράψει η Ελλάδα (2006), ως νομικό εργαλείο για την ενεργό υποστήριξη και προστασία των συνταγματικών δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία.

Τον επιστημονικό συντονισμό της συζήτησης είχε ο καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής, επίτιμος πρόεδρος και ιδρυτής της ΕΠΑΨΥ Στέλιος Στυλιανίδης, ενώ επίσημο χαιρετισμό απηύθυνε η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη.

Πηγές:
Photo: Kerem