Καρκίνοι της στοματικής κοιλότητας - Αιτιολογία και αντιμετώπιση

Ο καρκίνος της γλώσσας και άλλα νεοπλάσματα της στοματικής περιοχής, των γνάθων και του προσώπου, απαιτούν ολιστική αντιμετώπιση, θεραπεία και αποκατάσταση, με την συνεργασία ειδικών χειρουργών στοματικής γναθοπροσωπικής χειρουργικής, αλλά και πλαστικής χειρουργικής.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας συνεργασίας αποτελεί το εξειδικευμένο Κέντρο "Χειρουργικής Θεραπείας και Αποκατάστασης του Καρκίνου της Στοματικής Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής", που λειτουργεί στο νοσοκομείο "Γ. Παπανικολάου" της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της Πανεπιστημιακής Κλινικής Στοματικής Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής.

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης πέντε χρόνων λειτουργίας του Κέντρου, που συνεργάζεται με την Πανεπιστημιακή Κλινική Πλαστικής Χειρουργικής του νοσοκομείου "Παπαγεωργίου" και εξυπηρετεί το 90% με 95% των περιστατικών στη Βόρεια Ελλάδα, διοργανώνεται ημερίδα το Σάββατο, 30 Μαρτίου, με θέμα την ολιστική τους αντιμετώπιση.

Ο διευθυντής της Κλινικής, καθηγητής Στοματικής Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής στο ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Βαχτσεβάνος (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για τις συχνότερες μορφές καρκίνου του στόματος και του προσώπου, την αιτιολογία και τα σημάδια που συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη από ασθενείς, κάποιες φορές και από γιατρούς.

Καρκίνοι του στόματος

Η συχνότερη μορφή καρκίνου στην στοματική κοιλότητα είναι ο καρκίνος της γλώσσας. Άλλες μορφές είναι ο καρκίνος στο κάτω χείλος, στο βλεννογόνο της παρειάς, στο βλεννογόνο της υπερώας, στο έδαφος του στόματος, ενώ το Κέντρο αντιμετωπίζει και δερματικούς καρκίνους στο πρόσωπο.

Η αιτιολογία του καρκίνου στη γλώσσα σχετίζεται με συνήθειες όπως το κάπνισμα και η συστηματική κατανάλωση αλκοόλ, αλλά όχι μόνο. Όπως αναφέρει ο κ. Βαχτσεβάνος, έχει μελετηθεί και η ύπαρξη γενετικού υπόβαθρου. "Άτομα που καπνίζουν πολλά τσιγάρα ημερησίως επί πολλά χρόνια, που ταυτόχρονα μπορεί να πίνουν πάνω από 2-3 ποτήρια αλκοόλ την ημέρα, έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο της γλώσσας και γενικά καρκίνο της στοματικής κοιλότητας", σημειώνει, προσθέτοντας: "Όμως, βλέπουμε τακτικά περιστατικά και σε νεαρές ηλικίες, 21, 25, 27 ετών, που δεν έχουν μεγάλη διάρκεια καπνίσματος ή κατανάλωσης αλκοόλ. Βιβλιογραφικά αναφέρεται ότι υποκρύπτεται μια γενετική προδιάθεση, η οποία για κάποιους λόγους μπορεί να αδυνατίσει το αμυντικό σύστημα και να αναπτυχθεί καρκίνος".

Τόσο από τις διεθνείς καταγραφές, όσο και από τις περιπτώσεις που έχει αντιμετωπίσει η Κλινική του "Γ. Παπανικολάου", προκύπτει, επιπλέον, πως παίζουν ρόλο και ψυχολογικοί παράγοντες, που ρίχνουν τις άμυνες του οργανισμού δημιουργώντας τις συνθήκες καρκινογένεσης. "Νεαρά παιδιά που έχουν χάσει τους γονείς τους ή τους έχει συμβεί κάποιο άλλο πολύ δραματικό γεγονός, συμβαίνει να εμφανίσουν καρκίνο ένα χρόνο μετά", παρατηρεί.

Αντιμετώπιση και πρόγνωση

Σε παγκόσμιο επίπεδο η αντιμετώπιση του καρκίνου της στοματικής κοιλότητας γενικά και της γλώσσας ειδικά είναι χειρουργική. "Αρχικά, αφού κάνουμε ακτινογραφίες και συζητήσεις στα ογκολογικά συμβούλια, προσπαθούμε να δούμε αν μπορούμε να το αφαιρέσουμε σε υγιή όρια. Αν αυτό δούμε ότι δεν μπορεί να γίνει, οι επόμενες λύσεις είναι η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία, ή ο συνδυασμός και των δύο", αναφέρει ο καθηγητής.

Η έκβαση εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο έρχεται ο ασθενής. Αν είναι αρχικού ή μέτριου σταδίου, οι πιθανότητες είναι μεγάλες για πολύ θετική έκβαση, ενώ η πρόγνωση είναι δυσμενέστερη αν διαγνωστεί σε προχωρημένο στάδιο και η νόσος συνδυάζεται με μεταστάσεις στον τράχηλο, οι οποίες επίσης αντιμετωπίζονται.

"Το κυρίαρχο μήνυμα που θέλουμε να εκπέμψουμε και μέσω της ημερίδας, είναι ότι ο καρκίνος δεν είναι ένα ανεγχείρητο. Είναι μια κατάσταση ιάσιμη εφόσον έρχεται σε αρχικά στάδια, αλλά και αν χρειάζεται ευρείες εκτομές και αποκατάσταση η οποία να βοηθάει και λειτουργικά και αισθητικά, έχουμε τα εργαλεία να το κάνουμε, με τη βοήθεια συναδέλφων από όμορες ειδικότητες, όπως είναι η πλαστική χειρουργική", επισημαίνει.

Τα σημάδια που δεν πρέπει να παραβλέπονται

Σημάδια που πρέπει να οδηγήσουν σε ιατρική διερεύνηση, συχνά παραβλέπονται από τους ίδιους τους ασθενείς, αλλά κάποιες φορές και από γιατρούς, όπως επισημαίνει ο κ. Βαχτσεβάνος. Ορισμένα από τα σημάδια αυτά είναι:

• Κάποια αιμορραγία που δεν οφείλεται στα δόντια.
• Ένα έλκος στη γλώσσα ή στα υπόλοιπα μέρη της στοματικής κοιλότητας.
• Κάποιες φορές, όταν αρχίσει να μεγαλώνει ο καρκίνος μπορεί να προκαλεί πόνο στη αφτί. "Αυτό είναι καθοριστικό στοιχείο. Πολλές φορές οι ασθενείς καταφεύγουν αρχικά σε ΩΡΛ για να ελεγχθούν για πιθανή ωτίτιδα και έπειτα σε οδοντιάτρους, οι οποίοι είναι πιο εξοικειωμένοι με τον καρκίνο της στοματικής κοιλότητας και παραπέμπουν στους στοματικούς γναθοπροσωπικούς χειρουργούς".

Διεπιστημονικότητα

Η Πανεπιστημιακή Κλινική Στοματικής Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής του Νοσοκομείου "Γ. Παπανικολάου" ιδρύθηκε το 1985, αρχικά με το όνομα Γναθοχειρουργική Κλινική. Έκτοτε αντιμετωπίζει ένα πολύ μεγάλο όγκο ασθενών με παθήσεις της στοματικής κοιλότητας, των γνάθων και του σπλαχνικού κρανίου, του προσώπου και του τραχήλου. Εκτός από τις ογκολογικές παθήσεις, αντιμετωπίζει αποστήματα και κατάγματα της περιοχής του σπλαχνικού κρανίου, γνάθων, ζυγωματικών, κόγχων, μύτης, ορθογναθικές ανωμαλίες που παραπέμπονται από ορθοδοντικούς, καθώς και αποκατάσταση ατυχών παρεμβάσεων οδοντιάτρων.

"Χάρη και στις προσπάθειες του προηγούμενου διευθυντή, καθηγητή Κώστα Αντωνιάδη, καταφέραμε τη συνεργασία με άλλα Τμήματα, κάτι που δεν είναι πολύ συνηθισμένο στη χώρα μας. Συνεργαζόμαστε με την Πανεπιστημιακή Κλινική Πλαστικής χειρουργικής του νοσοκομείου Παπαγεωργίου, με διευθύντρια την καθηγήτρια Ευτέρπη Δεμίρη και την αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωργία - Αλεξάνδρα Σπυροπούλου, καθώς και με την Κλινική Πλαστικής του 'Γ. Παπανικολάου'. Προσβλέπουμε στη συνέχιση αυτής της συνεργασίας, καθώς έτσι δίνουμε τη δυνατότητα στους ασθενείς μας να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής, με τη βέλτιστη αντιμετώπιση και αποκατάσταση", καταλήγει ο κ. Βαχτσεβάνος.