Υπνοβασία: Όσα πρέπει να ξέρετε

Η υπνοβασία είναι μια διαταραχή ύπνου που συμβαίνει συνήθως μέσα σε μερικές ώρες μετά τον ύπνο. Σχεδόν το 7% των ανθρώπων τη βιώνουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Αν και είναι πιο συνηθισμένη στα παιδιά, μπορεί να συμβεί και σε ενήλικες.

Οι υπνοβάτες μπορεί να κάθονται όρθιοι στο κρεβάτι, να μιλάνε, να περπατούν, ακόμη και να κάνουν πιο περίπλοκες πράξεις όπως να ντύνονται ή να τρώνε. Θα έχουν τα μάτια τους ανοιχτά αλλά δεν θα ανταποκρίνονται αν τους μιλήσετε. Σε ένα άτομο με υπνοβασία, τα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την κίνηση να ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας, αλλά το συνειδητό τμήμα του εγκεφάλου εξακολουθεί να κοιμάται.

Συνήθεις αιτίες υπνοβασίας

Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακριβώς τι προκαλεί την υπνοβασία. Φαίνεται να σχετίζεται με ένα μείγμα περιβαλλοντικών και σωματικών παραγόντων. Η υπνοβασία είναι γνωστό ότι εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ αγοριών καθώς και σε παιδιά ατόμων που υπνοβατούν. Οι ακόλουθοι παράγοντες φαίνεται επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο στην εμφάνισή της:

Γονίδια

Διαταραχές ύπνου

Στέρηση ύπνου

Ημικρανίες

Ορισμένα φάρμακα για τον ύνο

Πυρετός

Στρες

Υπνική άπνοια

Εγκεφαλική βλάβη

Διαταραχές του προγράμματος ύπνου, όπως ταξίδια

Η διατήρηση τακτικού προγράμματος ύπνου, η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος ύπνου, η διαχείριση του άγχους και η εξασφάλιση επαρκούς ύπνου μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της συχνότητας των επεισοδίων υπνοβασίας. Η αποφυγή του αλκοόλ και ορισμένων ουσιών ή φαρμάκων που μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο μπορεί επίσης να είναι ευεργετική.

Συμπτώματα υπνοβασίας

Δεδομένου ότι οι άνθρωποι συχνά δεν θυμούνται τα δικά τους επεισόδια υπνοβασίας, δεν είναι εύκολο να διαγνωστεί αν δεν σας δει κάποιος να το κάνετε.

*Αν βρεθείτε σε άλλο δωμάτιο ή τοποθεσία στο σπίτι, ή ακόμα και έξω από το σπίτι και δεν θυμάστε πώς φτάσατε εκεί, μπορεί να υπνοβατείτε. Άλλα σημάδια μπορεί να περιλαμβάνουν την ανακάλυψη υπολειμμάτων φαγητού, το να βρίσκετε ντουλάπια ή παράθυρα ανοιχτά ή αντικείμενα σε άλλη θέση όταν ξυπνάτε.

*Αν έχετε υποψίες ότι υπνοβατείτε, ο πιο σίγουρος τρόπος είναι να βιντεοσκοπήσετε τον εαυτό σας όσο κοιμάστε. Επίσης, υπάρχουν εφαρμογές που παρακολουθούν την εγκεφαλική σας δραστηριότητα όσο κοιμάστε και μπορούν να σας ενημερώνουν για τυχόν αλλαγές.

Κίνδυνοι ή παρενέργειες της υπνοβασίας

Η υπνοβασία κατά βάση δεν είναι άμεσα επιβλαβής, αλλά μπορεί να προκαλέσει υπνηλία, κόπωση και σχετικά προβλήματα στην ποιότητα ζωής. Η υπνοβασία μπορεί να στερήσει από ένα άτομο τον σταθερό και καλό ύπνο που χρειάζεται, καθώς διαταράσσει τον κύκλο του ύπνου. Όταν η υπνοβασία γίνεται συχνό φαινόμενο, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική και σωματική υγεία, επειδή το άτομο δεν θα ξεκουράζεται επαρκώς.

Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα επεισόδια υπνοβασίας μπορεί να γίνουν επικίνδυνα. Για παράδειγμα, αν ο υπνοβάτης επιχειρήσει να οδηγήσει ή να περπατήσει σε μια σκάλα, μπορεί να προκληθεί κάποιος σοβαρός τραυματισμός. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν 3 στους 5 ενήλικες υπνοβάτες είχαν βλάψει τον εαυτό τους ή άλλους κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνοβασίας.

Αν και υπάρχει ο μύθος ότι δεν πρέπει να ξυπνάτε έναν υπνοβάτη, η αλήθεια είναι ότι αν θέτει τον εαυτό του ή άλλους σε κίνδυνο, θα πρέπει να τον ξυπνήσετε. Αν φαίνεται απλά αποπροσανατολισμένος, οδηγήστε τον ευγενικά προς στο κρεβάτι.

Θα πρέπει να μιλήσετε με έναν γιατρό αν τα επεισόδια υπνοβασίας:

*Γίνουν πιο συχνά (μία ή δύο φορές την εβδομάδα)

*Διαρκούν περισσότερο από το συνηθισμένο

*Βλάπτουν άλλους τομείς της ζωής (όπως σχέσεις και καριέρα)

*Θέτουν εσάς ή άλλους σε κίνδυνο για τραυματισμό

*Επηρεάζουν άλλες καταστάσεις υγείας μειώνοντας το ανοσοποιητικό σας ή επιδεινώνοντας καταστάσεις ψυχικής υγείας όπως το άγχος και η κατάθλιψη.