Η αναπνοή και ο καρδιακός παλμός επηρεάζουν την αντίληψη (μελέτη)

Μια μελέτη που υποστηρίζεται από το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (SNSF) δείχνει πόσο στενά συνδέονται το σώμα και ο εγκέφαλος. Η έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ δείχνει πώς οι ρυθμοί του σώματός μας αλλάζουν την οπτική μας αντίληψη.

"Πάρτε μια βαθιά ανάσα για να δείτε πιο καθαρά" - μια φράση που μπορεί να έχει μεγαλύτερη σημασία από ό,τι νομίζαμε. Η αναπνοή έχει φυσιολογική επίδραση στην αντίληψη των οπτικών εντυπώσεων.

Αυτό είναι το αποτέλεσμα έρευνας της Juliane Britz, ψυχολόγου και νευροεπιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Ένα πείραμα που ανέπτυξε η ίδια δείχνει ότι ο ρυθμός του καρδιακού παλμού και της αναπνοής επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε συνειδητά ένα οπτικό ερέθισμα.

Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης, που χρηματοδοτήθηκε από το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (SNSF), δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο περιοδικό PNAS.

Βλέπουμε μια εικόνα χωρίς να το συνειδητοποιούμε

Για τη μελέτη αυτή, οι εθελοντές παρατηρούσαν μια οθόνη στην οποία εμφανίζονταν για λίγο γκρίζα τετράγωνα, τα οποία άλλοτε σκιάζονταν διαγώνια προς τη μία κατεύθυνση και άλλοτε προς την άλλη.

Μετά από κάθε οπτικό ερέθισμα, τα άτομα που υποβάλλονταν στο πείραμα απαντούσαν σε δύο ερωτήσεις: αν είχαν δει ή όχι τα μοτίβα και ποιος ήταν ο προσανατολισμός τους. Η αντίθεση της διαγράμμισης ήταν τέτοια που οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση να την αντιληφθούν συνειδητά μόνο στο 50% των περιπτώσεων.

Παρ' όλα αυτά, ο δηλωμένος προσανατολισμός ήταν σωστός στο 85% των περιπτώσεων. Ακολουθώντας τη διαίσθησή τους, τα οι συμμετέχοντες ήταν επομένως πιο συχνά σωστοί απ' ό,τι αν είχαν απαντήσει τυχαία - ακόμη και αν δεν γνώριζαν από πού προερχόταν αυτή η διαίσθηση. Αυτό σημαίνει ότι μερικές φορές επεξεργάστηκαν το μοτίβο χωρίς να το συνειδητοποιήσουν.

Καθ' όλη τη διάρκεια του πειράματος, χρησιμοποιήθηκαν ηλεκτρόδια για τη μέτρηση της ηλεκτρικής εγκεφαλικής δραστηριότητας (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, EEG) και της καρδιακής δραστηριότητας (ηλεκτροκαρδιογράφημα, EKG) των συμμετεχόντων. Επιπλέον, η αναπνοή τους καταγραφόταν με τη χρήση μιας ζώνης που μετρούσε τον όγκο της κοιλιάς τους.

Η Juliane Britz διερεύνησε πώς τα εγκεφαλικά σήματα διαφέρουν ανάλογα με το αν ένα άτομο έχει δει την διαγράμμιση ή όχι. Αυτό της επέτρεψε να ταυτοποιήσει "νευρωνικούς δείκτες της συνείδησης".

Στη συνέχεια, η ίδια και η ομάδα της συνέκριναν αυτούς τους νευρωνικούς δείκτες σε διαφορετικές φάσεις της καρδιάς. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι αν η εικόνα εμφανίζεται όταν η καρδιά χαλαρώνει, οι δείκτες συνείδησης εμφανίζονται περίπου 150 χιλιοστά του δευτερολέπτου νωρίτερα από ό,τι αν η εικόνα εμφανίζεται όταν η καρδιά συστέλλεται.

Η αναπνοή έχει παρόμοια επίδραση στην οπτική αντίληψη: αν η εικόνα εμφανίζεται όταν εκπνέουμε αντί να εισπνέουμε, παρατηρείται η ίδια καθυστέρηση. "Οι φυσικοί ρυθμοί επηρεάζουν την εγκεφαλική δραστηριότητα μέσω των υποδοχέων πίεσης στις αρτηρίες", εξηγεί η Juliane Britz.

"Αυτοί οι υποδοχείς είναι ανενεργοί όταν η καρδιά χαλαρώνει και εισπνέετε. Ωστόσο, ενεργοποιούνται όταν η καρδιά συστέλλεται και εκπνέετε. Τότε προκαλούν ένα είδος νευρωνικής συμφόρησης που καθυστερεί την επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων στον εγκέφαλο".

Δύο ξεχωριστά κυκλώματα για τη συνείδηση

Η ανακάλυψη αυτή καθιστά σαφές ότι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται ανάλογα με τα σήματα που στέλνει το σώμα. Μέχρι τώρα ήταν γνωστό ότι μια εικόνα απορροφάται πρώτα από τον οπτικό φλοιό και στη συνέχεια ταξιδεύει μέσω άλλων περιοχών του εγκεφάλου πριν φτάσει στο σημείο όπου ενεργοποιεί τη συνειδητή σκέψη - τη στιγμή δηλαδή που το άτομο συνειδητοποιεί ότι έχει δει τα μοτίβα.

Τα νέα αποτελέσματα δείχνουν ότι η οπτική πληροφορία μπορεί να ακολουθήσει δύο διαφορετικές διαδρομές στον εγκέφαλο. Ενώ περνάει από την περιοχή του μετωπιαίου φλοιού ελλείψει φυσικών σημάτων, δρομολογείται μέσω της γειτονικής περιοχής του βρεγματικού φλοιού (στην κορυφή) με την παρουσία φυσικών σημάτων.

Η ύπαρξη αυτών των δύο παράλληλων κυκλωμάτων προσφέρει μια νέα εξήγηση για τη συζήτηση σχετικά με το αν η εμφάνιση της συνείδησης εδράζεται περισσότερο στον μετωπιαίο ή στον βρεγματικό φλοιό. Το θέμα είναι αρκετά απλό, λέει η ερευνήτρια. "Είναι σαν να υπάρχουν δύο πιθανά μοτίβα ενεργοποίησης για ένα οπτικό ερέθισμα, ανάλογα με το αν τα σήματα προέρχονται από το σώμα ή ".

Τελικά, είναι ο καρδιακός παλμός και η αναπνοή που καθορίζουν ποια διαδρομή θα ακολουθήσει η οπτική αντίληψη στον εγκέφαλο μέσω των υποδοχέων πίεσης στις αρτηρίες.

Η Juliane Britz δεν θέλει να κάνει εικασίες σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι φυσικοί κύκλοι έχουν τόσο ισχυρή επίδραση στους νευρωνικούς δείκτες της συνείδησης.

Τονίζει ότι πρόκειται για βασική έρευνα." Τα αποτελέσματα αυτά δίνουν μια απάντηση στις διαμάχες σχετικά με τους νευροφυσιολογικούς δείκτες της συνείδησης και την περιοχή του εγκεφάλου στην οποία αυτή προκύπτει".

Το σημαντικότερο συμπέρασμά της: θα πρέπει να είμαστε λιγότερο "εγκεφαλοκεντρικοί" στις νευροεπιστήμες. "Τα φυσικά σήματα δεν θα πρέπει πλέον να θεωρούνται θόρυβος. Ο εγκέφαλος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το υπόλοιπο σώμα".

Πηγές:
Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών