Dietaholic…ένας νέος όρος

Υπάρχουν άτομα που ακολουθούν πιστά τη μόδα ακόμη και όταν πρόκειται για …‘δίαιτες’. Σε καμία περίπτωση δεν γιορτάζουν στις 6 Μαΐου (Παγκόσμια ημέρα κατά της δίαιτας) και έχουν σαν αγαπημένη τους φράση: ‘από Δευτέρα δίαιτα’.

Εξάλλου, ο μύθος που συνδέει το αδύνατο σώμα με την ομορφιά και την ευτυχία καλά κρατεί και αποτελεί πλέον μέρος της κουλτούρας της σύγχρονης εποχής, επηρεάζοντας σημαντικά, και σε ορισμένες περιπτώσεις ραγδαία, την ψυχοσύνθεση, τη συμπεριφορά και τη νοοτροπία του ανθρώπου του 21ου αιώνα.

Ίσως, λοιπόν, έφτασε η ώρα να δημιουργηθεί ένας νέος όρος που να χαρακτηρίζει ένα σεβαστό ποσοστό ενηλίκων, κυρίως στις αναπτυγμένες χώρες, που διέπονται από μια υπέρμετρη τάση να μπουν σε μια διαδικασία δίαιτας με την ανάπτυξη ανάλογων συμπεριφορών.

Ετυμολογικά ο όρος που εισάγουμε, dietaholic, συγγενεύει με τους όρους ‘alcoholic’, ‘shopaholic’, κ.α. ενώ εμπεριέχει ορισμένα μόνο χαρακτηριστικά των γνωστών διατροφικών διαταραχών, όπως η ανορεξία, η βουλιμία, η παρορμητική υπερφαγία, η ορθορεξία, η νυκτερινή υπερφαγία κ.α.

Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα αυτά ακολουθούν αδιάλειπτα τη ‘μόδα’ των διαιτών και εφαρμόζουν οποιοδήποτε πρόγραμμα διατροφής –στερητικό, αυστηρό, μονοφαγικό, περίεργο, ανορθόδοξο, μονότονο, τελετουργικό, ασυνήθιστο– υπόσχεται γρήγορη και εύκολη ρύθμιση του σωματικού βάρους.

Στην πραγματικότητα, η πλειοψηφία των ενηλίκων (74% παχύσαρκων) έχει μπει τουλάχιστον μια φορά στη διαδικασία της δίαιτας. Ειδικά οι γυναίκες, συχνά περνάνε μια ολόκληρη ζωή ‘κάνοντας ημι-δίαιτα’ δηλαδή μεγάλα διαστήματα απρόσεκτης διατροφής που εναλλάσσονται με στιγμές πλήρους αφοσίωσης και εφαρμογής ενός διαιτητικού σχήματος, χωρίς κάτι τέτοιο να είναι απαραίτητο ή αποτελεσματικό.

Συνυπάρχει συνήθως με την περιορισμένη φυσική δραστηριότητα.

Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από υπερβολική εξάρτηση και εφαρμογή διαιτητικών προγραμμάτων αμφιβόλου ποιότητας, η οποία φτάνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να διακρίνονται σημεία βλάβης της υγείας τους σωματικά και ψυχικά. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν συναισθηματική αστάθεια, υπέρμετρο ενθουσιασμό, μεγάλη ψυχολογική πίεση, κατάθλιψη, κ.α.

Σωματικές ενδείξεις είναι η αυξομείωση του σωματικού βάρους, δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την υγεία (αναιμία, ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών, καθυστερημένη σωματική ανάπτυξη, ευαισθησία στις λοιμώξεις). Συνήθως ξεπερνούν το μέτρο και επιτρέπουν σε μια προτίμηση ή μια συνήθειά τους να παίρνει κυρίαρχο ρόλο στη ζωή τους και να μετατρέπεται σε εμμονή.

Βρίσκονται συνεχώς σε δίαιτα και αλλάζουν συνεχώς σχήματα και επαγγελματίες υγείας (δήθεν ειδικούς).

Παρόλα αυτά όμως, στα άτομα αυτά (80-90%) αν και είναι συχνά ‘σε δίαιτα’, το σωματικό τους βάρος έχει ανοδικές τάσεις και το ποσοστό παχυσαρκίας συνεχώς αυξάνεται. Από την άλλη, πολλές μελέτες δείχνουν ότι όσες περισσότερες είναι οι φορές που αυξομειώνεται το σωματικό βάρος, τόσο λιγότερες οι πιθανότητες να αποκτηθεί το ιδανικό βάρος.

Έτσι προκύπτει ‘ο κύκλος των χαμένων κιλών’ που ωθεί τα άτομα να δοκιμάζουν οτιδήποτε υπόσχεται ‘ότι κάτω από το σωματικό λίπος βρίσκεται το σώμα των ονείρων τους…’. Αυτή η συστηματική απώλεια και επαναπρόσληψη βάρους –το λεγόμενο φαινόμενο ανακύκλωσης βάρους ή φαινόμενο ‘γιο-γιο’ ή ασανσέρ– σχετίζεται με έναν αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας σε πολλές επιδημιολογικές μελέτες (αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής προσβολής).

Με τον τρόπο αυτό μπορεί να χάνεται βάρος, όμως η απώλεια αφορά κυρίως σε μυϊκό ιστό και σωματικά υγρά, και όχι σε λίπος. Χάνοντας μυϊκό ιστό, μειώνεται ο μεταβολισμός και οι καύσεις του οργανισμού, με αποτέλεσμα η διατήρηση του νέου βάρους να είναι ιδιαίτερα δύσκολη.

Το φαινόμενο αυτό, σε συνδυασμό με την ‘περίεργη διατροφική συμπεριφορά’ που προκύπτει και την έντονη επιθυμία κατανάλωσης των ‘απαγορευμένων’ τροφίμων της στερητικής δίαιτας μετά την παύση της, οδηγεί στην επαναπρόσληψη του χαμένου βάρους, το οποίο όμως αυτή τη φορά, είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό του λίπος.

Τα ακόλουθα θα μπορούσαν να αποτελούν πιθανά διαγνωστικά κριτήρια για να θεωρηθεί κάποιο άτομο ‘dietaholic’:

• συχνή αυξομείωση βάρους
• εμμονή για απώλεια σωματικού βάρους
• διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά
• διαταραγμένη εικόνα σώματος
• αίσθηση του ανικανοποίητου
• έντονη και συνεχής πνευματική ενασχόληση με το φαγητό
• εμμονή σε νέα κάθε φορά διατροφικά προγράμματα, ιδιαίτερα σε ‘περίεργα σχήματα’
• εμμονή και στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα του φαγητού καθώς και στις θερμίδες
• σπατάλη πολύ χρόνου για ανεύρεση και επεξεργασία διατολογικών σχημάτων
• μανία εφαρμογής οποιασδήποτε νέας και πολλά υποσχόμενης δίαιτας
• ανεξέλεγκτη χρήση σκευασμάτων ‘αδυνατίσματος’
• περιστασιακά, ακραία και άκαμπτη στάση σε σχέση με τα φαγητά (ειδικά τα ‘μη διαιτητικά’).

Μερικοί από τους λόγους που ωθούν σε αυτή τη συμπεριφορά είναι: η κοινωνικότητα, τα μοντέρνα πρότυπα ομορφιάς (με χαμηλό σωματικό βάρος), η αγάπη της υγιεινής διατροφής, η μόδα της δίαιτας, η εποχή (πριν το καλοκαίρι), η τελειομανία, η διατήρηση καλού επιπέδου υγείας, οι διακρίσεις κατά των υπέρβαρων, και η αποφυγή της παχυσαρκίας.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στηρίζεται στη λογική αλλά και ρεαλιστική προσέγγιση για τη ρύθμιση του σωματικού βάρους με έμφαση κυρίως στην υιοθέτηση σωστής διατροφικής συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από μικρές υγιεινές αλλαγές διαρκείας.

Η επίσκεψη σε έγκυρο ειδικό επιστήμονα διατροφής, Διαιτολόγο- Διατροφολόγο κρίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη και αποτελεί τη μοναδική δικλείδα ασφαλείας για τη διατροφική σας παιδεία. Εκεί θα τεθούν οι σωστές βάσεις και οι αρχές της υγιεινής διατροφής, θα προσδιοριστούν τα κίνητρα και τα εκτιμώμενα αποτελέσματα.

Η στέρηση δεν αποτελεί μέρος της διατροφής….αποτελεί όμως η ελευθερία και η απόλαυση!

Έτσι ένα ιδανικό διατροφικό πρόγραμμα πρέπει να χαρακτηρίζεται από εξατομίκευση, μικρή απώλεια σωματικού βάρους (1% σ.β/εβδομάδα), μικρή σταδιακή μείωση θερμιδικής πρόσληψης (-500Kcal/ημέρα), ποικιλία τροφών, και τέλος, προτροπή για αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

 Κλείνοντας, θα πρέπει πάντα να θυμόσαστε ότι δεν υπάρχει ένα ιδανικό βάρος, αλλά ένα εύρος βάρους στο οποίο είσαστε υγιείς και νιώθετε καλά με το σώμα σας. Πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της υγιεινής διατροφής και της αρχής που αυτή μετατρέπεται σε εμμονή.

Το μέτρο είναι το κλειδί. Η σταδιακή και μόνιμη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής μπορούν να οδηγήσουν με ασφάλεια στο επιθυμητό αποτέλεσμα, στο ‘ιδανικό βάρος’ που σας επιτρέπει να απολαύσετε μια υγιή ζωή.

Συμπερασματικά, προς το παρόν δεν θα μπορούσαμε επίσημα να θεωρήσουμε τον όρο ‘dietaholic’ ως μια νέα πολυπαραγοντική διαταραχή διατροφικής συμπεριφοράς, καθώς περισσότερο μοιάζει ως πεποίθηση, φιλοσοφία, συμπεριφορά και στάση ζωής.

Σίγουρα, χρειάζεται να ξεκινήσουν έρευνες για να διευκρινιστεί και να οριστεί (αν απαιτείται) αυτή η ‘μανία για δίαιτα’.