Πηγές ασβεστίου και οδηγίες λήψης του

Πολλοί ασθενείς ρωτούν ποιο Ασβέστιο είναι το καλύτερο και πρέπει να προτιμούμε και να λαμβάνουμε συστηματικά, αυτό της φυσικής διατροφής ή αυτό που περιέχεται στα χάπια. Η απάντηση είναι αρκετά δύσκολη και πρακτικά δεν έχει μελετηθεί, πιστεύω όμως ότι υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος ασθενής είναι υποχρεωμένος να λάβει το απαραίτητο Ασβέστιο μόνο από χάπια και κάποιος άλλος έχει και τις δύο επιλογές.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Εάν δεχθούμε ότι στους Έλληνες με φυσιολογική βιταμίνη D στον οργανισμό τους τα 1000 mg Ασβεστίου καλύπτουν τις ημερήσιες ανάγκες τους, τότε 1 ποτήρι γάλα (light) περιέχει 300 mg Ασβεστίου και δίδει περίπου 120 θερμίδες, 1 γιαούρτι (light) περιέχει 400 mg Ασβεστίου και δίδει περίπου 150 θερμίδες και λίγο κίτρινο τυρί (πχ 30 gr γραβιέρα) (300 mg Ασβεστίου) καλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες μας σε Ασβέστιο και στο σύνολο δίδουν 350 περίπου θερμίδες.

Αν μάλιστα προτιμήσουμε την παρμεζάνα τότε και με λιγότερα gr έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Δηλαδή 1000 mg Ασβεστίου και 350 περίπου θερμίδες την ημέρα από γαλακτερά. Επομένως η ευρέως διαδεδομένη άποψη ορισμένων γυναικών ότι παχαίνουν επειδή τρώνε γαλακτερά, μάλλον δικαιολογία είναι παρά αλήθεια.

Εάν κάποιος πιστεύει ότι οι ποσότητες Ασβεστίου που αναγράφονται στα διάφορα τρόφιμα που αναφέραμε δεν είναι οι σωστές και είναι λιγότερες, για διάφορους λόγους, τότε πάλι φθάνουμε στα 1000 mg εάν προσθέσουμε και τα 250 mg περίπου Ασβέστιο που παίρνουμε την ημέρα από τα υπόλοιπα τρόφιμα μιας φυσιολογικής διατροφής.

Μην ξεχνάμε ότι όλα τα τρόφιμα περιέχουν κάποια ποσότητα Ασβεστίου. Επομένως ακολουθώντας την προηγούμενη δίαιτα η διατροφή μας θα περιέχει οπωσδήποτε 1000-1200 mg Ασβεστίου την ημέρα. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα λευκά τυριά (όπως η φέτα) περιέχουν ελάχιστο Ασβέστιο ενώ άλλα τρόφιμα περιέχουν πολύ Ασβέστιο όπως είναι οι παστές σαρδέλλες σε λάδι και οι ξηροί καρποί, κυρίως τα ξερά σύκα κά.

Τα υπόλοιπα τρόφιμα που αναφέρονται σε διάφορους πίνακες ή δεν περιλαμβάνονται τις ελληνικές διατροφικές συνήθειες ή δεν περιέχουν τόσο Ασβέστιο ώστε να μπορούν να αντικαταστήσουν το γάλα, το γιαούρτι ή το κίτρινo τυρί.

Θεωρητικά λοιπόν οι καθημερινές ανάγκες μας σε Ασβέστιο μπορούν να καλυφθούν άνετα από μια σωστή διατροφή. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα και λίγα μόνον άτομα ακολουθούν πιστά τις παραπάνω διατροφικές συνήθειες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πράγματι μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν σε διάφορα κράτη όπως πχ στις ΗΠΑ έδειξαν ότι ο μέσος όρος ημερήσιας πρόσληψης Ασβεστίου στις γυναίκες μέσης και μεγάλης ηλικίας ήταν 550 mg και στη Γαλλία μόνο στο 30% των γυναικών η ποσότητα Ασβεστίου που περιείχε η διατροφή τους κάλυπτε τις καθημερινές ανάγκες τους.

Τα αίτια είναι πολλά. Ας δούμε τα συχνότερα: 

1. Πολλά άτομα έχουν ευαισθησία στο γάλα. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται δυσανεξία στη Λακτόζη και είναι αρκετά συνηθισμένη στους Μεσογειακούς λαούς. Όταν δηλαδή ποιούν γάλα παρουσιάζουν φούσκωμα στην κοιλιά, κοιλιακούς πόνους, τάση προς έμετο και διάρροιες. Τα άτομα αυτά από μικρή ηλικία δύσκολα πείθονται να πιουν γάλα παρά την πίεση της οικογενείας τους. Εάν εντοπισθεί το πρόβλημα μπορεί και να λυθεί εύκολα αντικαθιστώντας το γάλα με κίτρινο τυρί που δεν περιέχει Λακτόζη. 
2. Πολλά άτομα έχουν πρόβλημα παχυσαρκίας. Πρόκειται για ένα σημαντικό πρόβλημα που έχει προκύψει τα τελευταία 50 χρόνια στις ανεπτυγμένες κύρια χώρες. Η αλήθεια είναι ότι τονίζεται περισσότερο απ ότι πρέπει από τα διάφορα life style ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε σε ανορεξικές ακραίες καταστάσεις ιδιαίτερα στα νέα κορίτσια. Παρόλα αυτά το πρόβλημα υπάρχει και είναι υπεύθυνο για πολλές παθήσεις, όπως σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακά νοσήματα κά. Στην Οστεοπόρωση οι παχύσαρκες γυναίκες φαίνεται ότι έχουνε καλύτερη οστική μάζα από τις αδύνατες, για διάφορους λόγους. Το γεγονός αυτό βέβαια δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για τα παραπάνω κιλά κάποιων γυναικών. Όλες οι δίαιτες για αδυνάτισμα προσπαθούν να καλύψουν διατροφικά τις γυναίκες σε Ασβέστιο χωρίς όμως πολλές φορές να το καταφέρνουν. Έτσι πολλές φορές τα άτομα αυτά ευρίσκονται σε χρόνια ένδεια Ασβεστίου. 
3. Πολλά άτομα έχουν πρόβλημα χοληστερίνης. Όσο περνούν τα χρόνια και αυξάνεται η ηλικία το θερμιδικό πρόβλημα γίνεται εντονότερο διότι η παχυσαρκία είναι συχνότερη αλλά παράλληλα προστίθεται και το πρόβλημα της χοληστερίνης. Το άτομο είναι υποχρεωμένο να περιορίσει τις θερμίδες της διατροφής του αλλά και το ποσό της χοληστερίνης που λαμβάνει για να προστατευθεί από καρδιαγγειακά νοσήματα. Εάν μέχρι τότε μπορούσε να τρώει κίτρινα τυριά για να λαμβάνει το απαραίτητο Ασβέστιο τώρα δεν μπορεί. Η δίαιτά του όσον αφορά το Ασβέστιο περιορίζεται πάλι στο άπαχο γάλα ή γιαούρτι. Είναι όμως πρακτικά εφαρμόσιμο να διατρέφεται συνεχώς για πολλά χρόνια με τόσο μεγάλες ποσότητες γάλακτος ή γιαουρτιού; 
4. Το κόστος. Η χρόνια και συστηματική λήψη των απαραίτητων γαλακτερών επιβαρύνει σημαντικά τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Εάν κάποιος υπολογίσει το μηνιαίο κόστος της ημερήσιας δίαιτας των 1000 mg Ασβεστίου που προαναφέραμε θα συνειδητοποιήσει ότι το κόστος είναι μεγάλο για έναν συνταξιούχο. Εάν μάλιστα υπολογίσει ότι το κόστος αυτό θα πρέπει να καλυφθεί για πολλά χρόνια από πολλούς ηλικιωμένους, τότε γίνεται δυσβάστακτο.

Μερικά από τα παραπάνω προβλήματα μπορεί να καλύψει η πρόσληψη χαπιών που περιέχουν Ασβέστιο σε καθημερινή βάση. Πράγματι τα χάπια του Ασβεστίου έχουν ορισμένα πολύ χρήσιμα πλεονεκτήματα : 

1. Περιέχουν καθορισμένο ποσό Ασβεστίου σε mg σε κάθε χάπι, μετρημένο με αυστηρές φαρμακευτικές μεθόδους. Επομένως εύκολα κάθε άτομο σε όποια ηλικία και να είναι μπορεί να ενισχύσει τη διατροφή του όσο του χρειάζεται έτσι ώστε να επιτύχει την ιδανική ημερήσια πρόσληψη Ασβεστίου. 
2. Δεν περιέχουν θερμίδες ! Πλεονέκτημα πολύ χρήσιμο για όλες τις γυναίκες που ασχολούνται με την σιλουέτα τους. Με τα χάπια του Ασβεστίου καλύπτουν μια βασική και απαραίτητη ανάγκη του οργανισμού τους χωρίς να φοβούνται μην παχύνουν.
3. Δεν περιέχουν χοληστερίνη! Πλεονέκτημα πάρα πολύ χρήσιμο σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αλλά και σε ηλικιωμένους, όπου η υψηλή χοληστερίνη στο αίμα τους αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στην υγεία τους. 
4. Στα άτομα με δυσανεξία στη Λακτόζη, η χορήγηση χαπιών Ασβεστίου συχνά αποτελεί την μόνη λύση. 
5. Ο συνδυασμός λογικής διατροφής με γαλακτερά και χαπιών Ασβεστίου, μειώνει σημαντικά το καθημερινό οικονομικό κόστος. Τα χάπια του Ασβεστίου είναι κατά πολύ φθηνότερα σε ημερήσια βάση από πολλά γαλακτερά και δίδουν και πολύ μεγαλύτερο ποσό Ασβεστίου.
6. Στα περισσότερα σκευάσματα που κυκλοφορούν το Ασβέστιο συμπεριέχεται με την κατάλληλη δόση βιταμίνης D, έτσι το άτομο καλύπτει τις ανάγκες του και σε βιταμίνη D και δεν εξαρτάται μόνο από τον ήλιο.

Παρόλα αυτά μελέτες δείχνουν ότι μόνο το 50% των ασθενών που θεραπεύεται για Οστεοπόρωση λαμβάνουν μαζί με την βασική θεραπεία τους και Ασβέστιο και ότι μετά από 2 περίπου χρόνια το ποσοστό πέφτει στο 8%. Τα ευρήματα αυτά οδηγούν αβίαστα στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι ασθενείς που θεραπεύονται για Οστεοπόρωση δεν θα έχουν τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα διότι όλα τα φάρμακα της Οστεοπόρωσης έχουν δοκιμασθεί και βρέθηκαν ότι αποδίδουν μόνον σε ασθενείς που ελάμβαναν ταυτόχρονα και συστηματικά επαρκές Ασβέστιο και βιταμίνη D.

Το γεγονός αυτό, της μη συμμόρφωσης των ασθενών, έχει πολλά αίτια που οφείλονται και στους ασθενείς αλλά και στους γιατρούς τους. Ας δούμε τα πιο σημαντικά: 

1. Το Ασβέστιο από μόνο του μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές, δηλαδή φουσκώματα, κοιλιακά άλγη, δυσκοιλιότητα κα. και η ασθενής μετά από λίγο το σταματά από μόνη της.
2. Πολλά από τα σκευάσματα που κυκλοφορούν δεν έχουν ωραία γεύση και δεν τα αντέχουν οι ασθενείς.
3. Πολλοί ασθενείς δεν πιστεύουν στην ευεργετική επίδραση του Ασβεστίου στα οστά.
4. Πολλοί ασθενείς δεν το θεωρούν σοβαρή θεραπεία και το ξεχνούν.
5. Πολλοί γιατροί προτιμούν αντί για «φάρμακο» να δίδουν διατροφικές συμβουλές και συνιστούν στους ασθενείς τους γαλακτερά, χωρίς όμως να επιλύουν και τα προβλήματα που προκαλεί η διατροφή, που αναφέραμε προηγούμενα. 
6. Πολλοί γιατροί διακόπτουν την θεραπεία με χάπια Ασβεστίου στους ασθενείς τους και συνιστούν παράλληλη αύξηση των γαλακτερών για να καλύψουν το Ασβέστιο, διότι φοβούνται τις πέτρες στα νεφρά, την αποτιτάνωση των αγγείων, τα οστεόφυτα κά. Οι γιατροί αυτοί κάνουν σφάλμα διότι οι παραπάνω παθήσεις δεν έχουν καμιά σχέση με την λήψη της αναγκαίας ημερήσιας δόσης Ασβεστίου ιδιαίτερα σε ασθενείς που πάσχουν από Οστεοπόρωση.
7. Πολλοί γιατροί έχουν επηρεασθεί από κάποιες μελέτες που παρουσιάζουν ότι η καθημερινή λήψη Ασβεστίου δεν αποτελεί λύση στην Οστεοπόρωση. Πράγματι τέτοιες μελέτες υπάρχουν και πρόσφατες, αλλά υπάρχουν και πολύ περισσότερες που καταλήγουν στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα και πάνω στις τελευταίες στηρίζονται οι διεθνείς κυβερνητικοί Οργανισμοί και έχουν καθορίσει την αναγκαία ημερήσια ποσότητα Ασβεστίου για την φυσιολογική λειτουργία κάθε ατόμου αλλά και για τη θεραπεία της Οστεοπόρωσης.

Συμπερασματικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι το πιο σημαντικό είναι να καλύπτεται η αναγκαία φυσιολογική πρόσληψη Ασβεστίου με κάποιο τρόπο που θα βολεύει τον καθένα μας. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι η Οστεοπόρωση είναι χρόνια νόσος και τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά πρέπει να καλύπτεται για χρόνια με Ασβέστιο.

Ο μόνος τρόπος για να το επιτύχουμε είναι να πεισθούμε ότι η συμμόρφωση του κάθε ατόμου στις χρόνιες θεραπείες αυξάνει όσο αυτές είναι προσαρμοσμένες στις καθημερινές συνήθειές του και ότι με το Ασβέστιο έχουμε την δυνατότητα να ακολουθήσουμε αυτόν τον κανόνα.

Όμως η διατροφή ενός ατόμου δεν αποτελείται από τροφές που περιέχουν μόνο ένα διατροφικό είδος, δηλαδή μόνον Ασβέστιο, περιέχουν και πολλά άλλα στοιχεία τα οποία μπορεί να ωφελούν ή να βλάπτουν την απορρόφηση του Ασβεστίου από το έντερο ή να ενισχύουν την αποβολή του από τα νεφρά.

Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, ας αναφέρουμε μερικά.

• Οι ειδικές δίαιτες για αδυνάτισμα ή για την αντιμετώπιση της χρόνιας δυσκοιλιότητας που περιέχουν σε μεγάλη ποσότητα φυτικές ίνες, μπορούν να δημιουργήσουν συμπλέγματα μαζί με το Ασβέστιο των τροφών και να εμποδίσουν έτσι την απορρόφησή του από το έντερο.
• Η παρατεταμένη και χρόνια χορτοφαγία με χορταρικά που περιέχουν οξαλικά άλατα (όπως πχ το σπανάκι), ή η κατανάλωση σοκολάτας (περιέχει οξαλικά) ή ακόμη η μεγάλη κατανάλωση ποτών που περιέχουν φωσφορικά άλατα, όπως τα διάφορα αναψυκτικά, έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της απορρόφησης του Ασβεστίου που περιέχουν οι υπόλοιπες τροφές από το έντερο.
• Άλλες πάλι τροφές αυξάνουν την αποβολή του Ασβεστίου από τα ούρα. Στα ούρα των ατόμων που τρώγουν καθημερινά μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών και ιδιαίτερα ερυθρό κρέας, υπάρχουν ουσίες που συνδέονται με το Ασβέστιο και το παρασύρουν αποβάλλοντάς το από τον οργανισμό. Το ίδιο αποτέλεσμα έχουμε και όταν πίνουμε πολλούς καφέδες κάθε ημέρα. Ο καφές είναι γνωστό ότι προκαλεί πολυουρία και μαζί με τα πολλά ούρα αποβάλλεται και πολύ Ασβέστιο.
• Το πολύ αλάτι στη διατροφή έχει και αυτό σαν αποτέλεσμα να αποβάλλεται το πολύτιμο Ασβέστιο του οργανισμού μας στα ούρα. Η υπερκατανάλωση αλμυρής τηγανητής πατάτας (τσιπς) συνήθως από παιδιά έχει διπλό αρνητικό αποτέλεσμα διότι και το αλάτι που περιέχει βοηθά την αποβολή του Ασβεστίου και η ίδια η πατάτα είναι τροφή που περιέχει ελάχιστο Ασβέστιο.
• Τέλος και η υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών που δεν αφορά πλέον στη χώρα μας μόνο τους άνδρες αλλά είναι μία μόδα που έχει επεκταθεί και στις γυναίκες και στους εφήβους, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τόσο την απορρόφηση του Ασβεστίου από το έντερο όσο και την αποβολή του στα ούρα.

Συμπερασματικά θα μπορούσε να πεί κανείς ότι θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν έχει μόνο σημασία πόσο Ασβέστιο λαμβάνουμε με την τροφή μας κάθε ημέρα αλλά και με ποιες άλλες τροφές το συνδυάζουμε ώστε το Ασβέστιο αυτό να απορροφάται σωστά από τον οργανισμό μας και να μην χάνεται στα ούρα μας, πριν ακόμη χρησιμοποιηθεί.

Τέλος χρειάζεται να διευκρινισθούν δύο ακόμη σοβαρά θέματα που έχουν σχέση με την απορρόφηση του Ασβεστίου και γίνονται συχνά αίτια πολλών παρεξηγήσεων.

1. Το Ασβέστιο σύμφωνα με κάποιες μελέτες είναι καλύτερα να λαμβάνεται κατά την διάρκεια ή μετά την λήψη του φαγητού και αυτό διότι αφ ενός μερικά άλατα Ασβεστίου που περιέχονται στα χάπια απορροφώνται καλύτερα μετά την επίδραση των υγρών του στομάχου και αφ ετέρου η πλήρης διάλυση των χαπιών που προκαλεί η πέψη των τροφών βελτιώνει την απορρόφηση του Ασβεστίου. 
2. Η πρόσληψη αυξημένων ποσών Ασβεστίου πέραν των 1200-1500 mg κατά περίπτωση δεν αυξάνει παράλληλα και την ευεργετική επίδρασή του στα οστά. Το Ασβέστιο είναι ένα διατροφικό είδος και όπως όλα τα αντίστοιχα έχει κάποιο όριο δράσης (ουδός). Η χορήγηση πέραν του ουδού δεν οδηγεί σε καλύτερο αποτέλεσμα και για μερικούς μπορεί να οδηγήσει και σε παρενέργειες όταν τα υπερβάλλοντα ποσά χορηγηθούν χρόνια.

Ένα άλλο πρόβλημα που προκύπτει στις χρόνιες θεραπείες ηλικιωμένων ατόμων είναι ότι πάσχουν και από άλλες παθήσεις και λαμβάνουν παράλληλα και άλλα φάρμακα. Έτσι και στην Οστεοπόρωση. Το Ασβέστιο λοιπόν δεν πρέπει να χορηγείται ταυτόχρονα με : 

1. Χάπια Σιδήρου για αναιμία, Μαγνησίου, Ψευδαργύρου και Φωσφόρου (χρειάζεται η λήψη του ενός φαρμάκου από το άλλο να απέχει 4 περίπου ώρες)
2. Αντιβιοτικά, της ομάδας των τετρακυκλινών,
3. Αντιεπιληπτικά, της ομάδας της φενυντοίνης, 
4. Αντιυπερτασικά, της ομάδας θειαζίδης, 
5. Διφωσφονικά, φάρμακα δηλαδή που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της Οστεοπόρωσης. Τα τελευταία συνήθως λαμβάνονται το πρωί και το Ασβέστιο πρέπει να λαμβάνεται το μεσημέρι ή το βράδυ. και 
6. Αρκετά άλλα. Καλόν είναι κάθε ασθενής να ρωτά τον γιατρό του ή να διαβάζει τις οδηγίες που έχει κάθε φάρμακο στο κουτί του και να ενημερώνεται εάν μπορεί να το λάβει ταυτόχρονα με Ασβέστιο. Σε αντίθετη περίπτωση μια λογική απόσταση 4-6 ωρών το ένα από το άλλο δεν δημιουργεί συνήθως πρόβλημα.

Συμπεράσματα

Το Ασβέστιο είναι ένα από τα περισσότερο χρήσιμα στοιχεία του οργανισμού. Η χρόνια έλλειψή του οδηγεί στην εμφάνιση Οστεοπόρωσης και καταγμάτων των οστών. Οι ημερήσιες ανάγκες του για τους Έλληνες κυμαίνονται γύρω στα 1000 mg την ημέρα με την προϋπόθεση ότι το άτομο διαθέτει επάρκεια βιταμίνης D. Το απαραίτητο Ασβέστιο μπορεί κάποιος να το λάβει είτε από τις τροφές είτε από χάπια ανάλογα με την περίπτωση.

Η απορρόφηση αλλά και η αποβολή του από τον οργανισμό μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από τροφές και φάρμακα. Η ανάγκη χορήγησης Ασβεστίου σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ή ηλικιωμένους άνδρες θα καθορισθεί από το εάν πάσχουν ή έχουν προδιάθεση για Οστεοπόρωση γεγονός που διαπιστώνεται από μια μέτρηση οστικής μάζας.

Το κυριότερο πρόβλημα της χρόνιας θεραπείας με Ασβέστιο είναι η μικρή συμμόρφωση των ασθενών που οδηγεί συνήθως αφ ενός στην εμφάνιση ή στην επιδείνωση της Οστεοπόρωσης και αφ ετέρου σε περιορισμένη αποτελεσματικότητα των ισχυρών αντιοστεοπορωτικών φαρμάκων.