Στρες και παχυσαρκία: Πώς συνδέονται;

Για πολλά χρόνια, υποπτευόμασταν ότι τα αυξημένα επίπεδα στρες και η παχυσαρκία συνδέονταν με κάποιον τρόπο, και πλέον υπάρχουν έρευνες που στηρίζουν αυτή τη θεωρία. Και, παρά το γεγονός ότι η θεωρία αυτή μπορεί να εξηγηθεί με πολύ επιστημονικό τρόπο – βιοχημικές αντιδράσεις που προκαλούνται –, οι ειδικοί προτείνουν ταυτόχρονα και μια πολύ πιο απλή και κατανοητή εξήγηση: είναι πρακτικά ένας φαύλος κύκλος που επιβάλλουμε στον εαυτό μας.

Είναι, άλλωστε, ένα φαινόμενο που οι περισσότεροι έχουμε ζήσει: Μετά από μια ιδιαίτερα αγχωτική ημέρα, γυρνάμε στο σπίτι και ξεσπάμε στο φαγητό. Αυτό κάνει τον δείκτη της ζυγαριάς να ανέβει, που με την σειρά του μας προκαλεί ακόμα περισσότερο άγχος—και περισσότερη υπερφαγία. Ας κάνουμε όμως μια προσπάθεια να το εξηγήσουμε πιο αναλυτικά…

Πώς συνδέονται αυτά τα δύο βιολογικά;

Έχετε παρατηρήσει, λοιπόν, ότι κάθε φορά που το στρες μας αυξάνεται, νιώθουμε την ανάγκη για φαγητά που περιέχουν αρκετά λιπαρά ή αρκετή ζάχαρη. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι σε αυτό παίζουν ρόλο κάποιες ορμόνες.

• Η σεροτονίνη: Ή, εναλλακτικά, η έλλειψή της. Όταν αρπάζουμε το πιο κοντινό γλυκό σνακ, είναι μια προσπάθεια να αυξήσουμε τα επίπεδα σεροτονίνης μας. Οι υδατάνθρακες μπορούν να μας βοηθήσουν να το κάνουμε αυτό, αλλά το πρόβλημα είναι πως δεν επιλέγουμε έξυπνα. Δηλαδή, σπάνια θα δούμε έναν αγχωμένο άνθρωπο να φτιάχνει ένα μπολ μακαρόνια ολικής άλεσης ή να τρώει ένα φρούτο.
• Η κορτιζόλη: Μέσα από έρευνες έχει επίσης αποκαλυφθεί ότι το χρόνιο στρες αναγκάζει τον οργανισμό μας να εκκρίνει τεράστιες ποσότητες κορτιζόλης—η επονομαζόμενη ορμόνη του στρες—η οποία βοηθάει στην αποθήκευση του λίπους και της ενέργειας…. και στο να μας ανοίγει την όρεξη για ζαχαρώδη, παχυντικά φαγητά.
• Νευροπεπτίδιο Υ: Ακόμα πιο πρόσφατες μελέτες έχουν προτείνει ότι ο οργανισμός μας επεξεργάζεται τις τροφές με διαφορετικό τρόπο όταν είμαστε στρεσαρισμένοι. Στην συγκεκριμένη έρευνα, που διεξήχθη σε ποντίκια, απεδείχθη πως όταν τα πειραματόζωα βίωναν στρες, έπαιρναν πολύ περισσότερο βάρος όταν οι ερευνητές τους παρείχαν μια διατροφή υψηλή σε σάκχαρα και λιπαρά, σε σχέση με τα ποντίκια που εξακολουθούσαν την φυσιολογική διατροφή τους. Αυτό το φαινόμενο έχει συσχετιστεί με ένα μόριο που ονομάζεται νευροπεπτίδιο Υ, το οποίο εκκρίνεται από τα κύτταρα του νευρικού συστήματος σε συνθήκες στρες, και προκαλεί την κατακράτηση λίπους. Μια διατροφή που περιέχει πολλά σάκχαρα και λιπαρά φαίνεται να ενισχύει την έκκριση του νευροπεπτιδίου Υ.

Πώς μπορούμε να το αποφύγουμε;

Φαίνεται, λοιπόν, μέσα από αυτά τα στοιχεία, ότι η ανάγκη μας για παχυντικές τροφές όταν είμαστε αγχωμένοι είναι κατά κάποιο τρόπο “προγραμματισμένη” αντίδραση του εγκεφάλου μας. Πώς θα καταφέρουμε να το αποφύγουμε;

• Τρώμε μικρά γεύματα τακτικά: Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε την υπερφαγία είναι να φροντίζουμε να μην νιώθουμε ποτέ πολύ πεινασμένοι. Συνεπώς, δεν προσπερνάμε γεύματα, δίνουμε έμφαση στο γερό και υγιεινό πρωινό, και φροντίζουμε να έχουμε μερικά εύκολα προσβάσιμα και υγιεινά σνακ κοντά μας κατά την διάρκεια της ημέρας, όπως κάποιο φρούτο ή μερικούς ξηρούς καρπούς. Επιπλέον, προσέχουμε το μέγεθος της μερίδας μας, καθώς είναι αδύνατο να σκεφτούμε πόσο φαγητό βάζουμε στο πιάτο μας όταν βιώνουμε έντονο στρες. Ένας καλός τρόπος να το πετύχουμε αυτό είναι να έχουμε έτοιμες μερίδες, ειδικά για το φαγητό μας στην δουλειά.
• Τα “έξυπνα” σνακ: Τα σνακ που τρώμε κατά την διάρκεια της ημέρας πρέπει να συνδυάζουν πρωτεΐνη με υδατάνθρακες, ώστε να μας χορταίνουν για περισσότερη ώρα. Ξανά, οι ξηροί καρποί είναι μια τέλεια επιλογή, όπως και ένα μήλο με φιστικοβούτυρο.
• Σκεφτείτε τι τρώτε: Πιστεύουμε ότι αν πάνω σε όλο το στρες που νιώθουμε, αρχίσουμε να σκεφτόμαστε και την υγιεινή μας διατροφή, το στρες μας θα ανέβει κατακόρυφα. Για την ακρίβεια, συμβαίνει το αντίθετο. Αν θυμηθούμε ότι οι τροφές που καταναλώνουμε είναι η πηγή ενέργειας του οργανισμού μας, συνειδητοποιούμε ότι οι σωστές τροφές θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε το στρες καλύτερα, και να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο.
• Αντιμετωπίστε την πηγή του στρες: Σε κάθε περίπτωση, ο καλύτερος τρόπος για να σπάσουμε τον κύκλο είναι να ανακαλύψουμε την πηγή του στρες και να προσπαθήσουμε να την υπερνικήσουμε, όπως και το να μάθουμε χρήσιμες τεχνικές για να ξεπερνάμε τα επεισόδια άγχους στην καθημερινότητά μας. Δοκιμάστε γυμναστική, ασκήσεις αναπνοής, ή ακόμα και να μιλήσετε με έναν ειδικό ή φίλους. Το πιο σημαντικό είναι να αρχίσετε να αφαιρείτε παράγοντες στρες από την ζωή σας.