Αντιβιοτικά: Προσοχή στην κατάχρηση

Μαζί με τον χειμών έρχονται και τα χειμερινά κρυολογήματα. Ως γνωστό δεν υπάρχει σχεδόν κανένα άτομο που τους χειμερινούς μήνες να μην παρουσιάσει ένα ή περισσότερα επεισόδια 'κρυολογήματος'. Τα κρυολογήματα αυτά στη συντριπτική τους πλειοψηφία οφείλονται σε ιούς και είναι από τη φύση τους καλοήθη, βραχείας διαρκείας και αυτοϊάσιμα.

Εν τούτοις και παρά το γεγονός ότι αρκούν συνήθως λίγα αντιπυρετικά ή αντιβηχικά για την αντιμετώπισή τους γίνεται μία αλόγιστη και επικίνδυνη κατάχρηση αντιβιοτικών με συνέπεια σημαντικές οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις.

Τα αντιβιοτικά αποτελούν μία κατηγορία σωτηρίων φαρμάκων που έχουν προσφέρει τεράστιες υπηρεσίες στην καταπολέμηση των λοιμώξεων. Αρκεί να θυμηθούμε την ανεκτίμητη προσφορά των φαρμάκων αυτών στην επιτυχή αντιμετώπιση της μάστιγας της φυματιώσεως (με τις εκατόμβες των θυμάτων που προκαλούσε μέχρι πρόσφατα) και τις φοβερές επιλόχειες λοιμώξεις που οδηγούσαν στον θάνατο τη μία από τις τρεις λεχώνες, για να αντιληφθούμε την αξία των φαρμάκων αυτών.

Και δεν είναι βέβαια μόνο οι περιπτώσεις αυτές αλλά και πολλές άλλες, όχι μικρότερης σημασίας, που καθιστούν τη διαφύλαξη αυτών των φαρμάκων υψίστης σημασίας.

Ένα σημαντικό πρόβλημα που σχετίζεται με τη συνεχή χρήση των αντιβιοτικών είναι το ότι αυτά σχετικά γρήγορα χάνουν την αποτελεσματικότητά τους μία και τα μικρόβια εύκολα αναπτύσσουν μηχανισμούς με τους οποίους καθίστανται ανθεκτικά.

Τα ανθεκτικά μικρόβια αποτελούν σήμερα τον μεγαλύτερο κίνδυνο, κυρίως στο νοσοκομειακό χώρο, διότι οι λοιμώξεις που προκαλούν είναι βαριές, ενώ παράλληλα για την αντιμετώπισή τους πρέπει να χρησιμοποιούμε συνεχώς νέα αντιβιοτικά.

Οι λόγοι της ανάπτυξης αντοχής από τα μικρόβια στα διάφορα αντιβιοτικά είναι πολλοί αλλά ο σπουδαιότερος φαίνεται να είναι κακή και αλόγιστη κυρίως εκεί που δεν πρέπει.

Τα αντιβιοτικά είναι δραστικά μόνο έναντι των μικροβίων και δεν έχουν καμία αποτελεσματικότητα έναντι των ιών. Το ευτύχημα είναι ότι οι χειμερινές λοιμώξεις προκαλούνται σχεδόν αποκλειστικά από ιούς οι οποίοι όπως είπαμε δεν επηρεάζονται από τα αντιβιοτικά.

Παρατηρείται όμως το παράδοξο φαινόμενο η κατανάλωση αντιβιοτικών κατά τους χειμερινούς μήνες να πολλαπλασιάζεται, επειδή πολλοί ασθενείς καταφεύγουν από μόνοι τους στα φαρμακεία ζητώντας κάποιο αντιβιοτικό για την αντιμετώπιση του βήχα τους ή των φτερνισμάτων τους.

Στο ίδιο σφάλμα συχνά υποπίπτουν και οι γιατροί οι οποίοι υπό την πίεση των ασθενών τους αρκετές φορές υποκύπτουν στην απαίτησή τους για την αναγραφή κάποιου αντιβιοτικού.
Η κατάχρηση των αντιβιοτικών δεν είναι φαινόμενο μόνο Ελληνικό αφού παρατηρείται και σε πολλές χώρες του δυτικού κόσμου.

Η Ελλάδα όμως κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη κατά κεφαλή κατανάλωση αντιβιοτικών και τα υψηλότερα ποσοστά ανθεκτικών μικροβίων.

Η κατάχρηση των αντιβιοτικών εκτός του κινδύνου της ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων εγκυμονεί και σοβαρούς κινδύνους παρενεργειών, οι οποίες όχι σπάνια βάζουν σε κίνδυνο και αυτή τη ζωή του ασθενούς. Και εάν μεν η χορήγηση του αντιβιοτικού δόθηκε για την αντιμετώπιση κάποιας σοβαρής λοίμωξης από την οποία το άτομο πιθανότατα να κινδύνευε, τότε τα αναμενόμενα οφέλη είναι πολύ περισσότερα από τους πιθανούς κινδύνους εμφάνισης σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών.

Αν όμως η λήψη του αντιβιοτικού έγινε άσκοπα, όπως π.χ. για την αντιμετώπιση ενός κοινού κρυολογήματος τότε χωρίς κανένα αναμενόμενο όφελος το άτομο εκτίθεται σε σοβαρούς κινδύνους.

Για να διατηρήσουμε ακέραια τη δραστικότητα και την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών και για να ελαχιστοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τους πιθανούς κινδύνους από την εμφάνιση παρενεργειών πρέπει να τηρούνται οι κάτωθι κανόνες:

• Αποφεύγετε να λαμβάνετε από μόνοι σας οποιαδήποτε αντιβίωση
• Η τοπική χρήση αλοιφών ή κρεμών που περιέχουν αντιβιοτικά πρέπει να αποφεύγονται διότι και αυτές αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ανθεκτικών μικροβίων
• Συμβουλεύεσθε πάντοτε τον γιατρό σας για οποιονδήποτε πυρετό ή λοίμωξη παρουσιάσετε
• Ακολουθείστε πιστά τις οδηγίες του γιατρού σας σ' ότι αφορά τη δοσολογία αλλά και τη διάρκεια λήψεως των αντιβιοτικών που σας συνέστησε.

Τα μικρόβια είναι μικροοργανισμοί με τεράστιες ικανότητες προσαρμογής και οι λοιμώξεις σήμερα από ανθεκτικά μικρόβια αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα και πιο δυσεπίλεπτα προβλήματα.
Τα αντιβιοτικά είναι σωτήρια φάρμακα μόνο όταν χρησιμοποιούνται σωστά.

Υποχρέωση όλων μας είναι να τα διαφυλάξουμε αποφεύγοντας την αλόγιστη χρήση τους.