Πονοκέφαλος: Όταν το άγχος σφυροκοπά το κεφάλι

Ποιες είναι οι κατηγορίες πονοκεφάλου;

Ο πονοκέφαλος θεωρείται το συχνότερο σύμπτωμα για το οποίο αναζητείται ιατρική συμβουλή στο τμήμα επειγόντων νευρολογικών περιστατικών των νοσοκομείων παγκοσμίως. Πόνος στην κεφαλή μπορεί να εμφανιστεί είτε στα πλαίσια κάποιας οξείας παθολογίας του εγκεφάλου, οπότε και ονομάζεται συμπτωματικός ή δευτεροπαθής, είτε στα πλαίσια ενός χρόνιoυ αλγεινού συνδρόμου, οπότε και καλείται λειτουργικός ή πρωτοπαθής.

Η διάκριση μεταξύ των δύο αυτών καταστάσεων ανήκει στην αρμοδιότητα του νευρολόγου και αποτελεί μείζονος σημασίας για την απόφαση διενέργειας περαιτέρω εξετάσεων ή την έναρξη εξειδικευμένης θεραπείας.

Ποιοι είναι οι πιο συχνοί εκλυτικοί παράγοντες των πονοκεφάλων;

Ένας από τους συχνότερους εκλυτικούς παράγοντες εμφάνισης πρωτοπαθών πονοκεφάλων, αποτελεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο οποίος συχνά χαρακτηρίζεται από καταστάσεις έντονου ψυχικού στρες, σωματικής καταπόνησης, αλλά και διαταραχής της διάθεσης ή/και της ποιότητας του ύπνου.

Οι καταστάσεις αυτές οδηγούν συχνά σε διαταραχή της ομαλής εγκεφαλικής λειτουργίας σε επίπεδο νευροδιαβιβαστών και στην πυροδότηση διαφόρων μορφών πρωτοπαθών πονοκεφάλων.

Ποιοι είναι οι συχνότεροι πονοκέφαλοι σε περιόδους έντονου στρες;

Σε περιόδους έντονης ψυχικής καταπόνησης εμφανίζονται συχνότερα δύο μορφές πρωτοπαθών πονοκεφάλων, η κεφαλαλγία τάσης και η ημικρανία.

Τι είναι η κεφαλαλγία τάσης;

Η κεφαλαλγία τάσης είναι η συχνότερη μορφή πονοκεφάλου, μιας και προσβάλλει περίπου το 75% των ασθενών που πάσχουν από χρόνιο πόνο. Περίπου το 90% των γυναικών και το 70% των ανδρών θα εμφανίσει κεφαλαλγία τάσης σε κάποια στιγμή της ζωής του. Η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται στις γυναίκες κατά την 5η δεκαετία ζωής.

Η κεφαλαλγία αυτή περιλαμβάνει συνήθως πόνο που εντοπίζεται αμφοτερόπλευρα στην κεφαλή, δημιουργώντας ένα αίσθημα “ζώνης ή κράνους”, που περικλείει το μέτωπο ή/και τους κροτάφους ή/και το πίσω μέρος της κεφαλής. Η ένταση του πόνου είναι συνήθως ήπια ως μέτρια, ενώ συνήθως ναυτία, φωτοφοβία και ηχοφοβία απουσιάζουν.

Ποια είναι η θεραπεία της κεφαλαλγίας τάσης;

Η θεραπεία της κεφαλαλγίας τάσης περιλαμβάνει το συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής με τεχνικές χαλάρωσης. Η κεφαλαλγία τάσης μπορεί να αντιμετωπιστεί φαρμακευτικά με κοινά παυσίπονα (π.χ. παρακεταμόλη και ασπιρίνη) ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ιμπουπροφένη, ναπροξένη, ινδομεθακίνη). Σε περίπτωση που η κεφαλαλγία τάσης αποκτά χρόνιο χαρακτήρα (εμφάνιση κεφαλαλγίας για πάνω από 15 ημέρες το μήνα και για τουλάχιστον 3 μήνες) τότε ο θεράπων νευρολόγος μπορεί να χορηγήσει για τη μείωση της συχνότητας εμφάνισής της τρικυκλικά (αμιτριπτυλίνη, νορτριπτυλίνη) ή SSRI αντικαταθλιπτικά (παροξετίνη, φλουοξετίνη, βενλαφαξίνη).
Οι τεχνικές μυϊκής χαλάρωσης περιλαμβάνουν τα κρύα ή ζεστά επιθέματα στα επώδυνα σημεία ή τις μαλάξεις (massage) για τη χαλάρωση των μυών της κεφαλής.

Tι είναι η ημικρανία;

Η ημικρανία αποτελεί την πιο κοινή νευρολογική πάθηση, μιας και εμφανίζεται συχνότερα από το άσθμα, τον διαβήτη και την επιληψία μαζί. Παγκοσμίως, πάνω από το 15% των ανθρώπων πάσχουν από ημικρανίες, ενώ στην Ελλάδα περίπου 2 εκατομμύρια συμπολίτες μας ταλαιπωρούνται από τη συγκεκριμένη νόσο.

Η κοινή ημικρανία (85% των περιπτώσεων) δεν εμφανίζει συνοδά νευρολογικά συμπτώματα (χωρίς αύρα). Τα συχνότερα ενοχλήματα περιλαμβάνουν έντονους, επαναλαμβανόμενους πονοκεφάλους, οι οποίοι εμφανίζονται συνήθως στη μια πλευρά της κεφαλής (μπορεί όμως να αλλάξουν πλευρά κατά τη διάρκεια της κρίσης) και εξαπλώνονται σταδιακά σε ολόκληρο το κεφάλι. Ο οξύς πόνος συνοδεύεται συνήθως από ναυτία, εμετό, υπερευαισθησία στο φως και στους θορύβους, έτσι ώστε ο πάσχων συνήθως μένει ξαπλωμένος σε σκοτεινό δωμάτιο μέχρι να εξαφανιστούν τα συμπτώματα.

Σπανιότερα (15% των περιπτώσεων) η ημικρανία συνοδεύεται από νευρολογικά συμπτώματα υπό τη μορφή αύρας. Η αρχική φάση της κρίσης χαρακτηρίζεται από ένα φάσμα ενοχλημάτων όπως διαταραχές όρασης ή ομιλίας ή μουδιάσματα/αδυναμία ενός άκρου, τα οποία διαρκούν περίπου 30-60 λεπτά και εν συνεχεία ακολουθεί η έναρξη του πονοκεφάλου με όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά.

Ποια η θεραπευτική αντιμετώπιση της ημικρανίας;

H αντιμετώπιση μιας ημικρανικής κρίσης περιλαμβάνει τη λήψη κοινών παυσίπονων φαρμάκων, ενώ συχνά κατόπιν συμβουλής νευρολόγου, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και φαρμακευτικές ουσίες κατά την έναρξη του πονοκεφάλου που διακόπτουν την εξέλιξή του (τριπτάνες). Στόχος αυτών των φαρμάκων είναι η πλήρης ύφεση του πόνου μέσα σε 2 ώρες από την έναρξη του.
Από την άλλη πλευρά η χορήγηση προφυλακτικής θεραπείας στοχεύει στη μείωση της συχνότητας των ημικρανικών κρίσεων (περί το 50%), της έντασης και της διάρκειας τους. Η θεραπεία αυτή συνιστάται σε ασθενείς με συχνές και έντονες κρίσεις (συνήθως > 4/μήνα) που περιορίζουν την ποιότητα ζωής. Με την κατάλληλη επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής μπορούν οι ημικρανικοί ασθενείς στη σημερινή εποχή να επιτύχουν σημαντική βελτίωση των κρίσεών τους, με εντυπωσιακό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής.