Είναι τελικά η ψυχοθεραπεία γένους θηλυκού ή αρσενικού;

‘Εγώ, μια χαρά είμαι,...... δεν έχω απολύτως τίποτα....... Δεν έχω στενοχωρηθεί καθόλου,......... Εσύ που έχεις το πρόβλημα, εσύ να πας.......’. Πραγματικότητα, άρνηση ή αμηχανία;

Ακούγονταν πολύ συχνά αυτή η φράση από τα στόματα ορισμένων αντρών όταν στο ‘τραπέζι έπεφτε’ η ιδέα της επίσκεψης σε ψυχολόγο. ‘Να πας εσύ’ έλεγε ο άντρας στην γυναίκα, ‘εμένα άσε με’. Ακόμα και αν η αφορμή ήταν για τα παιδιά η ευκολία να αποδεχθεί ένας άντρας ότι θα μπορούσε να επισκεφθεί έναν ειδικό ακούγονταν αβέβαιο έως εξωπραγμτικό γεγονός και όντως με αυτή την αρχή που επικρατούσε ο άντρας μεγάλωνε αλλά δεν χωρούσαν τέτοιου είδους συναισθηματικές αδυναμίες.

Στα κουδουνίσματα μιας ταρακούνησης η γυναίκα καλούνταν και λιγότερο –πλέον- καλείται να κινητοποιηθεί, να δραστηριοποιηθεί και τέλος να φέρει εις πέρας το θεμιτό αποτέλεσμα.

Τα τελευταία χρόνια και ο άντρας αρχίζει δειλά-δειλά να δηλώνει ότι ζορίζεται σε μία σχέση, ότι έχει φόβους, ανασφάλειες, άγχη, έχει αποκτήσει τη δύναμη να δηλώνει ανοιχτά τη μοναχικότητα που ορισμένες φορές μπορεί να αισθάνεται.

Αρχίζει δειλά να αποδέχεται τις ανάγκες που βιώνει ακόμα και αν το οικογενειακό του περιβάλλον ξεβολεύεται.

Ένας πατέρας μπορεί να απορεί βλέποντας τον γιο του να είναι ισότιμος στη δική του οικογένεια. Δηλαδή να συμμετέχει ισάξια στο μεγάλωμα των παιδιών ή να συνεισφέρει σε εργασίες του σπιτιού. Να κάνει δηλαδή και με μεγάλη επιτυχία ότι πριν από κάποια χρόνια (και λιγότερο σήμερα) απέφευγε από επιλογή.

Σήμερα βλέπουμε τους άντρες , τα νέα αγόρια παντρεμένους, δεσμευμένους, πατεράδες αλλά και όχι να επιλέγουν να ανοίξουν το κουτί της ψυχοθεραπείας, να ζορίζονται με ότι ανακαλύπτουν εκεί, άλλοτε να κομπιάζουν και άλλοτε να συνεχίζουν.

Άλλωστε μπορεί να είναι και αυτό το δικό τους προσωπικό στοίχημα που καλούνται να φέρουν εις πέρας. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση οι προσδοκίες μπορεί να είναι πολύ περισσότερο μαλακές και όχι τιμωριτικές έως τώρα. Μαθαίνουν να επιτρέπουν στον εαυτό τους να κάνουν λάθη, να μην είναι τόσο αυστηροί με τον εαυτό τους, να διεκδικούν ισότιμα, αλλά και εκείνους που ονοματίζουμε ‘καλά παιδιά’ να επιτρέπουν στον εαυτό τους και να ‘τσαλακώνονται’.

Είναι μέρος της υγιής ζωής τους.

Ανδρική ταυτότητα

Οι άνδρες από παιδιά ακόμη μαθαίνουν τι θα πρέπει να προσδοκούν από τον εαυτό τους σε επαγγελματικό και κοινωνικό επίπεδο. Μέσω των πολύ κοντινών τους ατόμων, ακόμη και από τη βρεφική ηλικία επηρεάζονται σημαντικά στοιχεία τους, ως προς την κοινωνικοποίησή τους.

Οι επιρροές που δέχεται η ανδρική ταυτότητα επηρεάζουν στο πώς οι άνδρες θα πρέπει να σκέφτονται, να αισθάνονται και να πράττουν. Ακόμη και σήμερα η ευθύνη της μητέρας είναι πολύ μεγάλη για τη φροντίδα του παιδιού, κάτι που είναι πολύ εμφανές στους άνδρες.

Σύμφωνα με την Chodorow, τα πρότυπα της συγχώνευσης, της συμβίωσης, της προσκόλλησης και του αποχωρισμού είναι διαφορετικά για τους άνδρες και για τις γυναίκες.

Για τον άνδρα με την αίσθηση που έχει για τη σύνδεσή του με το κύριο πρόσωπο – και αυτό πολλές φορές είναι η μητέρα- που δίνει ‘τροφή’ στη ζωή του καταλαβαίνει ότι οδηγείται σε μία αμφιθυμική σχέση. Με αυτή τη θεωρία κατανοούμε το πως οι άνδρες από πολύ μικρή ηλικία διχάζονται στο θέμα ‘εγγύτητα και απόσταση’.

Σε αρκετές πολιτισμο-κοινωνικές ομάδες, ξεκαθαρίζεται αυστηρώς ότι σε πολλούς τομείς είναι καλό τα αγόρια να αντιμετωπίζονται διαφορετικά από τα κορίτσια. Κάποιος καθηγητής Πανεπιστημίου δήλωσε ότι δεν κάνει καμιά διάκριση ανάμεσα στον γιο του και την κόρη του ως προς το θέμα δουλειές.

Το αντίθετο υποστήριξε ένας αγρότης.

Καθώς τα αγόρια μεγαλώνουν και 'χτίζουν' την προσωπικότητά τους, τους έχει γίνει ήδη γνωστό τι πρέπει να κάνουν για να χαρακτηρίζονται οι πράξεις τους ανδρικές, και ό,τι είναι εντελώς αντίθετο χαρακτηρίζεται ως θηλυπρεπές.

Έτσι, λοιπόν οι άνδρες, έχοντας πλέον φτάσει στην ενήλικη τους ζωή ξέρουν τι είναι τα ανδρικά και τι τα θηλυπρεπή στοιχεία, τιμώντας και τηρώντας αυστηρά τα στοιχεία του πρώτου.

Βοηθώντας τους άνδρες στη θεραπεία

• Να κατανοήσουν την ισχυρή θέση που υπάρχει ανάμεσα στις πεποιθήσεις τους για το φύλο και την προβληματική συμπεριφορά τους.
• Να αλλάξουν την πραγματικότητά τους για το νόημα του ανδρισμού και να την αντικαταστήσουμε με μια πιο λειτουργική.
• Να αναγνωρίσουν τις συναισθηματικές ανάγκες τους και να αποδεχθούν την αξία τους.
• Να κατανοήσουν την ανάγκη τους για εγγύτητα και να βρουν τρόπους για να συνδεθούν με άλλους ανθρώπους.
• Να κατανοήσουν πόσο επηρεάζονται οι ίδιοι και οι πεποιθήσεις τους από την οικογένεια καταγωγής τους και να μπορέσουν να διαφοροποιηθούν από αυτήν με υγιή τρόπο.

Στόχος της θεραπευτικής διαδικασίας είναι να αλλάξουν οι πεποιθήσεις των ανδρών και γενικότερα η εικόνα που έχουν προς τον ανδρισμό. Είναι πολύ πιθανό οι άνδρες να αντικαταστήσουν τις παλιές τους στάσεις και πεποιθήσεις εάν κατανοήσουν ότι η αιτία όλων τους των θεμάτων έχει να κάνει με τις τότε αντιλήψεις που είχαν τότε μέσω της θεραπευτικής διαδικασίας, θα έχουν αποκτήσει μια πιο λειτουργική εικόνα.

Πώς δέχεται το άμεσο περιβάλλον του άνδρα την μετακίνησή του

Κάποιες φορές μπορεί να υπάρξει και αντίσταση από το οικογενειακό περιβάλλον του άντρα για τη δική του αλλαγή. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουν όλοι ότι η αλλαγή γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο αλληλεπίδρασης των μελών. Πολλές φορές τα ίδια τα μέλη της οικογένειας επαναπροσδιορίζουν τον όρο του ανδρισμού.

Ένα βήμα στη θεραπευτική διαδικασία με τους άνδρες είναι ότι οι ζωές πολλών από αυτούς κινούνται γύρω από τον ανταγωνισμό και την καλύτερη επίδοση στον εργασιακό χώρο. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι άνδρες καταλαβαίνουν πόσο αμελούν τις ανάγκες της οικογένειάς τους και τις δικές τους, για να δοθούν μόνο στο επάγγελμά τους.

Αρκετοί άντρες στην αρχή της θεραπείας τους ισχυρίζονται ότι οι σχέσεις τους είναι εμπόδιο για την καριέρα τους πχ. [ Ένας άνδρας παραπέμφθηκε από τον γιατρό του σε έναν θεραπευτή γιατί οι πόνοι της καρδιάς αλλά και τα σημάδια κατάθλιψης, δεν έδειχναν κάτι οργανικό.

Η μόνη ασχολία που είχε στη ζωή του ήταν η εργασία του, δεν έκανε τίποτα άλλο, ήταν όμως αρκετό για να του προκαλεί άγχος. Ένιωθε ότι αυτό ήταν επιζήμιο για αυτόν αλλά δεν μπορούσε να το αλλάξει, γιατί έπρεπε να προσπαθεί πάντα και να παίρνει συνεχώς προαγωγές].

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, κυρίως συναισθηματικοί, που προέρχονται από την οικογένεια καταγωγής και που οι άνδρες δυσκολεύονται να αναπτύξουν υγιή εφόδια για τη ζωή τους. Αυτά τα ‘άλυτα θέματα’ τα ‘κουβαλούν’ για πάρα πολλά χρόνια στη ζωή τους.

Αυτές οι ‘πατρικές οικογενειακές επιρροές’ δεν αφήνουν τον άντρα να λειτουργεί όπως ο ίδιος θα ήθελε στις σχέσεις του με τη σύζυγό του, τους φίλους, το εργασιακό περιβάλλον. Όταν ο άνδρας μπορεί να βιώνει έντονες καταστάσεις και να παρουσιάζει μια στασιμότητα αυτό οφείλεται κυρίως σε γεγονότα και συναισθήματα του παρελθόντος, που συνεχώς περιπλανιούνται και μπλοκάρουν το άτομο.

Κανόνες συναισθηματικής έκφρασης

 Κανόνες οι οποίοι διέπουν την συναισθηματική έκφραση των ανδρών:

Τα αθλήματα αποτελούν ένα αποδεκτό μέσο έκφρασης των συναισθημάτων. Τα συναισθήματα των αντρών δεν εξωτερικεύονται, προτιμούν την ένταση των αθλημάτων για να μπορέσουν να εκφραστούν ελεύθερα, δεν λεκτικοποιούν ότι αισθάνονται.

Παίρνουν μέρος σε αθλήματα και ήδη νιώθουν νικημένοι. Με την αναγνώριση ότι ο κόσμος που τους κοιτάζει, τους θαυμάζει και τους θεωρεί πρότυπο μίμησης εκείνοι παίρνουν μεγάλη ικανοποίηση για τον εαυτό τους. Μπορούν μέσα από το άθλημα και συνήθως αυτό είναι είτε ποδόσφαιρο- είτε μπάσκετ-να εκφραστούν, να φωνάξουν, να δείξουν έντονα την αντίθεσή τους με τον αντίπαλο.

Οι άνδρες μπορούν να στηριχθούν στις γυναίκες για την εκπλήρωση των συναισθηματικών αναγκών τους. Αρκετοί άνδρες νιώθουν ότι γνωρίζουν ότι οι γυναίκες τους θα καλύπτουν τις ‘συναισθηματικές τους ανάγκες’.

Με εκείνες θα μπορούν να μοιραστούν πράγματα.

Το σεξ είναι για τους άνδρες ένας αποδεκτός τρόπος έκφρασης συναισθημάτων. Οι περισσότεροι άνδρες κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης νιώθουν ότι μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα πράγμα που δεν συναντούν στο άθλημά τους.

Νιώθουν έντονα την αγάπη, τον πόθο, την ηδονή.

Η κατανάλωση αλκοόλ βοηθά στην έκφραση των συναισθημάτων. Από την εφηβική ηλικία θεωρούν ότι πίνοντας καταργείς ενδοιασμούς, νιώθεις ελεύθερα, χαλαρώνεις. Όταν οι άνδρες δεν είναι μεθυσμένοι, υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους, να συγκινηθούν για αυτά τα συναισθήματα που είναι χρόνια φυλακισμένα.

Ο χώρος εργασίας είναι ο λιγότερο επιθυμητός για συναισθηματική έκφραση, χώρος. Το ότι απωθούν τα συναισθήματά τους οι άντρες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους είναι κάτι που δρα αρνητικά.

Στην ώρα της εργασίας η θύμηση και εκδήλωση συναισθημάτων επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην ίδια την εταιρεία.

Οι άνδρες πρέπει να χειρίζονται όσο το δυνατό πιο γρήγορα καταστάσεις που δημιουργούν ένταση. Ο άνδρας καλείται να κάνει οτιδήποτε για να αποφύγει πόνους του παρελθόντος και να συνεχίσει τη ζωή του.

Τη λύπη μπορεί να τη θεωρούν πολλοί άνθρωποι, ως την παράταση της θλίψης και να ζούν μαζί της για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ακολουθούν 3 στοιχεία που κατέχουν κυρίαρχο ρόλο σε κάθε διαδικασία αλλαγής στη σχέση των φύλων:

• Το κάθε φύλο θα πρέπει να εξετάσει τις στάσεις και τις προσδοκίες που αναπτύσσει ως προς τους ρόλους και τις ανάγκες του άλλου, καθώς και τον τρόπο που ασυνείδητα συμβάλλει στον εγκλωβισμό του άλλου σε εκείνα τα πρότυπα που αντιπαθεί.
• Αντιμέτωποι με τις πραγματικές συγκρούσεις ,χρειάζεται και από τις δύο πλευρές να εξετάσουν σε βάθος αυτό που διακυβεύεται συναισθηματικά ,να αναζητήσουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως ο φόβος για αλλαγή, ανταπόκριση στην απαίτηση για παραίτηση από οικείες και βολικές συνήθειες.
• Το κάθε φύλο χρειάζεται να αναγνωρίσει και να αναλάβει την ευθύνη των συναισθηματικών στοιχείων που φέρει, των αναγκών και των τρόπων διαπραγμάτευσης. Να μην αναλαμβάνει την ευθύνη για την αλλαγή του άλλου αλλά και να μην την εμποδίζει.

Ο ρόλος της θεραπείας

Το φύλο επηρεάζει από την αρχή τη θεραπεία του ζεύγους. Αυτό φαίνεται και στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες ξεκινούν τη θεραπεία.

Α. πολλοί ξεκινούν με τη σύντροφό τους και αυτό αποτελεί και το πρώτο έναυσμα για συζήτηση σχετικά με συναισθήματα, προσδοκίες, ανάγκες.

Β. Συχνά ξεκινούν γιατί τους πιέζει η σύζυγος ή γιατί κινδυνεύει η σχέση τους. Στην περίπτωση αυτή μπορούν να γίνουν πιο ευάλωτοι, πιο προσιτοί, γιατί προκειμένου να σώσουν τη σχέση τους είναι ανοιχτοί σε κάθε παρέμβαση. Με μεγαλύτερη προθυμία προσπαθούν να καταλάβουν τον εαυτό τους και να επανεξετάσουν αξίες.

Από την άλλη πλευρά, ισχυρή είναι η τάση των ανδρών να εμφανίζονται άτρωτοι, πράγμα που οδηγεί τον θεραπευτή να πρέπει να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον για την έκφραση συναισθημάτων.

Γ. οι άνδρες που με δική τους πρωτοβουλία επανεξετάζουν τη σχέση με τη σύντροφό τους, συνήθως είναι πιο δεκτικοί στη θεραπεία.

Η δυσκολία των αντρών στη συμμετοχή των οικοκυρικών διαδικασιών

Με το που γεννιέται ένα παιδί ο άνδρας δεν νιώθει αμέσως την ανάγκη να κάνει όλα αυτά που προσφέρει μία γυναίκα. Ή ακόμα δεν ήταν μαθημένος για κάτι τέτοιο. Για τους περισσότερους, το μαγείρεμα και η ανατροφή των παιδιών είναι κάτι ξένο.

Ιδίως όταν πρόκειται για βρέφη βρίσκονται συνεχώς ‘αδιάβαστοι’ και εκεί χρειάζονται μία εκπαίδευση.

'Ολες αυτές τις δραστηριότητες οι άνδρες θεωρούν ότι είναι καθήκοντα των γυναικών, καθώς οι περισσότεροι μεγάλωσαν έτσι. Ο ‘ανδρισμός’ τους, τους έχει διδάξει ότι η προσφορά τους και η θέση τους είναι στο να εργάζονται και να προσφέρουν τα υλικά αγαθά.

Οτιδήποτε άλλο, ανήκει αποκλειστικά στο ρόλο της γυναίκας. Πλέον όμως αυτό έχει αλλάξει και οι άνδρες έχουν γίνει πιο συμμετοχικοί. Αλλά αυτές οι δραστηριότητες σε καθημερινή βάση είναι κάτι που το θεωρούν εντελώς ‘θηλυπρεπές’ και ανάρμοστο για αυτούς.

Ένας συχνός τσακωμός, ανάμεσα στα ζευγάρια είναι για το ποιος έχει τον έλεγχο μέσα στο σπίτι. Πολλοί άνδρες παίρνουν την πρωτοβουλία να ασχοληθούν με τις δραστηριότητες του σπιτιού μόνο και μόνο για να δείξουν ότι είναι εκείνοι που καθορίζουν τον έλεγχο στο σπίτι.

Έτσι η αξία του δεν καταπατείται.

Συχνά και οι δυο σύζυγοι δεν έχουν την ενέργεια που χρειάζεται για να αντεπεξέλθουν και στις δραστηριότητες του σπιτιού και της εργασίας τους. Οι ώρες εργασίας απαιτούν πολλά πράγματα ακόμα και αφιέρωση προσωπικού χρόνου, εκεί λοιπόν το ζεύγος βασίζεται στο πώς θα τα αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του σπιτιού.

Συχνά οι εργοδότες δεν δείχνουν να κατανοούν τους άνδρες και τις γυναίκες που προσπαθούν να ισορροπήσουν τα πράγματα και στην εργασία και στο σπίτι. Τους. Στην πραγματικότητα, τους ζητείται να εργάζονται και υπερωρίες και σε συνεχόμενη βάση και χωρίς αμοιβή.