Αγχώδεις διαταραχές- Γενικευμένη Αγχώδης διαταραχή

Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε καθημερινά στρεσσογόνα γεγονότα. Συχνά εκδηλώνεται με δυσάρεστες σωματικές ή ψυχικές αντιδράσεις λόγω έντασης, θυμού ή απογοήτευσης αλλά και λόγω ευχάριστων καταστάσεων.

Γεγονότα όπως ένας θάνατος, διαζύγιο, ασθένεια, απώλεια εργασίας, αλλαγή στις συνθήκες ζωής και οικονομικά προβλήματα μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα άγχους. Αν κάποιος όμως νιώθει παρατεταμένο άγχος που παρεμποδίζει τη λειτουργικότητα του σε δραστηριότητες ρουτίνας μη μπορώντας να το διαχειριστεί τότε πρόκειται για Γενικευμένη Αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).

Η ΓΑΔ είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολικό άγχος ή ανησυχία που το άτομο αδυνατεί να ελέγξει ή να διαχειριστεί για καθημερινές δραστηριότητες ρουτίνας. Αυτή η υπερβολική ανησυχία παρεμποδίζει την καθημερινή λειτουργικότητα λόγω της τάσης που εμφανίζουν τα άτομα για καταστροφολογία σε διάφορους τομείς όπως υγεία, οικονομικά ζητήματα, οικογενειακά και προβλήματα με φίλους, προσωπικά ή επαγγελματικά θέματα.

Όταν το άγχος αυξάνεται οδηγεί σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ). Σε περιπτώσεις μειωμένου άγχους το άτομο έχει την ικανότητα να ανταποκριθεί άμεσα και αποτελεσματικά, ενώ το σώμα επανέρχεται. Σε περιπτώσεις όμως χρόνιου και παρατεταμένου άγχους το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αποδυναμωθεί καθιστώντας τον οργανισμό ευάλωτο.

Η έντονη ανησυχία -ένα από τα κύρια συμπτώματα του άγχους- είναι ένα συναίσθημα που σχετίζεται άμεσα με αρνητικές σκέψεις πολλές φορές και εικόνες. Τόσο οι σκέψεις όσο και οι εικόνες είναι αγχογόνες και το άτομο κάνει προσπάθειες να τις αποφύγει.

Το άτομο σταδιακά μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο εφόσον ζει σε έναν μόνιμο φόβο μιας επικείμενης καταστροφής με άμεσες συνέπειες σε όλα τα επίπεδα της καθημερινής λειτουργικότητας.

Τα συμπτώματα της ΓΑΔ ποικίλλουν σε συνδυασμό, συχνότητα και ένταση. Κάποια από αυτά είναι συνεχής ανησυχία, εκνευρισμός και εμμονή για μικρά ή μεγάλα ζητήματα, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και μνήμης, ευθιξία και ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση, άλγος και μουδιάσματα, τρέμουλο, δυσκολία στον ύπνο (συνήθως αυπνία πρώιμη και ενδιάμεση), εφίδρωση, ναυτία και διάρροια, δύσπνοια και ταχυκαρδία.

Τα άτομα με ΓΑΔ μπορεί να μην έχουν μόνιμα ή έντονα συμπτώματα άγχους αλλά μπορεί να αισθάνονται ανησυχία χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο. Για παράδειγμα, μπορεί να ανησυχούν υπερβολικά για την ασφάλεια τους ή κάποιου αγαπημένου τους προσώπου ή ακόμα να πιστεύουν πως κάτι κακό μπορεί να τους συμβεί χωρίς όμως να συντρέχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος.

Τα συμπτώματα στα παιδιά και στους εφήβους περιλαμβάνουν υπερβολική ανησυχία ακαδημαϊκής επίδοσης στο σχολείο αλλά και στον αθλητισμό, ανησυχία του να είναι πολύ συνεπείς, άγχος για σεισμούς και καταστροφικά γεγονότα. Επίσης τα παιδιά και οι έφηβοι νιώθουν άγχος προκειμένου να ταιριάσουν σε παρέες και να είναι αρεστοί στον κοινωνικό τους περίγυρο, εμφανίζουν τελειοθηρία, έλλειψη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, αναζητούν επιβεβαίωση και χρειάζονται διαβεβαιώσεις για την επίδοσή τους.

Για τη διάγνωση της ΓΑΔ απαιτείται συνεχής εμφάνιση των συμπτωμάτων για τουλάχιστον 6 μήνες. Η έναρξη της ΓΑΔ ποικίλλει και μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και στην παιδική ηλικία αλλά και στην τρίτη ηλικία. Ο μέσος όρος είναι γύρω στα 31 έτη.

Η ΓΑΔ είναι 2 με 3 φορές πιο συχνή στις γυναίκες και στα άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό. Η ΓΑΔ συχνά ξεκινά σε μικρή ηλικία αλλά τα σημάδια και τα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν πιο αργά σε σχέση με άλλες Αγχώδεις διαταραχές.

Το άγχος συνήθως προκαλεί περισσότερα προβλήματα από την ανησυχία. Αν μείνει χωρίς θεραπεία ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει κατάθλιψη, εξάρτηση από ουσίες, αυπνία, γαστρεντερικά προβλήματα, ημικρανίες, τρίξιμο δοντιών και εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όταν τα άτομα προσέρχονται για θεραπεία συνήθως η ΓΑΔ έχει παγιωθεί και είναι μια χρόνια κατάσταση. Συνήθως συνυπάρχει με άλλες Αγχώδεις διαταραχές, κατάχρηση ουσιών και ίσως κάποια συναισθηματική διαταραχή, όπως μείζονα κατάθλιψη.

Ο συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας συνήθως αποδεικνύεται ο πιο αποτελεσματικός σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι έντονα και το άγχος επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργικότητα του ατόμου. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ) είναι μιας βραχείας μορφής ψυχοθεραπεία για την ΓΑΔ που περιλαμβάνει την κατανόηση από τον ασθενή της επιρροής των συναισθημάτων και των σκέψεων στη συμπεριφορά.

Επικεντρώνεται στο να διδάξει στα άτομα τεχνικές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές σκέψεις και συμπεριφορές και στο να εντοπίσουν την πηγή της ενόχλησης. Στόχος είναι η καταγραφή της έντασης, της συχνότητας και της επιρροής στην καθημερινότητα.

Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης θα σας ζητηθεί να καταγράψετε τις σκέψεις και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τα συμπτώματα, κάτω από ποιες συνθήκες συμβαίνουν, σε ποια ώρα της ημέρας και τα συναισθήματά σας. Με αυτόν τον τρόπο το άτομο διαχειρίζεται τις σκέψεις και την ανησυχία που προέρχονται από την ερμηνεία που δίνεται στα συμπτώματα και τα γεγονότα.

Κατά την ψυχοθεραπευτική παρέμβαση το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συμπτώματα μέσω τεχνικών μυϊκής χαλάρωσης και αναπνοής. Συνήθως η ανησυχία πηγάζει από λανθασμένη διαχείριση ή αποφυγή χρόνιων προβλημάτων. Επιπρόσθετος στόχος είναι και η εκμάθηση στρατηγικών και τεχνικών επίλυσης προβλημάτων.

Οι δυσλειτουργικές σκέψεις που οδηγούν σε συμπτώματα εξετάζονται μέσω συμπεριφορικών πειραμάτων, ενώ η χρήση ημερολογίου βοηθά στον εντοπισμό και την αλλαγή τους. Στοιχεία της ψυχοθεραπείας επίσης περιλαμβάνουν στρατηγικές έκθεσης που επιτρέπουν στον ασθενή να αντιμετωπίσει το άγχος του και να νιώσει πιο άνετα σε στρεσσογόνες καταστάσεις όπως επίσης να εξασκηθεί στις δεξιότητες που έμαθε κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Η ΓΣΘ μπορεί να γίνει είτε ως μοναδική θεραπεία είτε και σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία.