Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Η Σχιζοσυναισθηματική Διαταραχή είναι μια ψυχική νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από μη φυσιολογικές διαδικασίες σκέψης και απορυθμιζόμενα συναισθήματα. Η διάγνωση πραγματοποιείται όταν το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα από τη σχιζοφρένεια και τις διαταραχές διάθεσης. Κατέχει, με άλλα λόγια, μια ενδιάμεση θέση στο συνεχές των παραπάνω ασθενειών. Ο διπολικός τύπος παρουσιάζει συμπτώματα μανίας, υπομανίας και μεικτά επεισόδια, ενώ ο καταθλιπτικός τύπος παρουσιάζει μόνο συμπτώματα κατάθλιψης. Επιπλέον συμπτώματα της ασθένειας αποτελούν οι ψευδαισθήσεις, παρανοϊκού τύπου παραισθήσεις, και αποδιοργανωμένος λόγος και σκέψη. Οι γνωστικές δυσλειτουργίες είναι συχνές, όπως οι δυσκολίες στη συγκέντρωση και την προσοχή. Η μείωση στη διαπροσωπική λειτουργικότητα του ατόμου, όπως και η κοινωνική του απομόνωση, είναι αναπόφευκτες συνέπειες της ασθένειας.

Διάγνωση

Σύμφωνα με το ανανεωμένο διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM-V τα κριτήρια διάγνωσης είναι τα εξής:

1. Συνύπαρξη για ένα συνεχές χρονικό διάστημα καταθλιπτικού ή μανιακού επεισοδίου με τουλάχιστον δύο ψυχωτικά συμπτώματα από τα εξής:

• Παραληρητικές ιδέες
• Ψευδαισθήσεις
• Αποδιοργανωμένος λόγος
• Αποδιοργανωμένη/κατατονική συμπεριφορά

2. Σε κάποια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (τουλάχιστον 2 εβδομάδων ή και περισσότερο) της εξέλιξης της διαταραχής υπήρξαν μόνο ψυχωτικά συμπτώματα και όχι καταθλιπτικά ή μανιακά.
3. Συμπτώματα μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου παρόντος για το μεγαλύτερο κομμάτι της συνολικής διάρκειας της διαταραχής.
Η εμφάνιση της ασθένειας ξεκινά από την ενηλικίωση και υπολογίζεται ότι το 1% του πληθυσμού σε ποσοστό από 0,5 έως 0,8 εμφανίζουν σχιζοσυναισθηματική διαταραχή.
Η διαταραχή δεν χρησιμοποιείται για τη διάγνωση πρώτου ψυχωσικού επεισοδίου.

Αξιολόγηση

Στο πρώτο στάδιο αξιολογείται η φυσική κατάσταση του ατόμου για τυχόν σωματικά αίτια. Δεν υπάρχουν εργαστηριακά τεστ για τη διάγνωση της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής. Χρησιμοποιούνται κυρίως τεστ αίματος ή απεικόνισης εγκεφάλου (όπως το MRI) προκειμένου να διαγνωστούν τα σωματικά αίτια. Αν δεν υπάρχουν σωματικά αίτια, τότε μέσω κλινικών συνεντεύξεων και τεστ αξιολογήσεων αξιολογείται η εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων.

Αιτιολογία

Γενετικοί, νευροβιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην εμφάνιση της ασθένειας. Επίσης, η ασθένεια μπορεί να είναι αποτέλεσμα φαρμάκων. Εμφανίζονται ανισορροπίες στα επίπεδα της ντοπαμίνης και του γλουταμινικού οξέως. Οι ασθενείς είναι πιθανόν να εμφανίζουν συμπτώματα αγχώδους διαταραχής. Κοινωνικοί παράγοντες όπως ανεργία και φτώχεια είναι σύνηθες. Ο μέσος όρος ζωής των ασθενών είναι λιγότερος εξαιτίας της έλλειψης υγιεινής και των υψηλών ποσοστών αυτοκτονιών.

Βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τα γονίδια του ατόμου με τέτοιο τρόπο ώστε να αυξάνεται ή να μειώνεται το ρίσκο εμφάνισης της διαταραχής. Δεν είναι γνωστό ακόμη πώς γίνεται αυτό. Οι διαταραχές του φάσματος της σχιζοφρένειας, στο οποίο είναι μέρος η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, έχουν συνδεθεί με την πατρική ηλικία κατά τη στιγμή της σύλληψης, που θεωρείται μια γνωστή αιτία γενετικών μεταλλάξεων. Η φυσιολογία των ατόμων με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή είναι παρόμοια, αλλά όχι εξολοκλήρου ίδια, με τη σχιζοφρένεια και τη διπολική διαταραχή.

Σύνδεση έχει βρεθεί μεταξύ της κατάχρησης ουσιών και της εμφάνισης σχιζοσυνασθηματικής διαταραχής. Στην ειδική περίπτωση της κάνναβης και της μαριχουάνας επιβεβαιώνεται ο ρόλος τους στην πρόωρη εμφάνιση ψυχωσικής νόσου. Όσο πιο συχνά η κάνναβη χρησιμοποιείται, ιδίως στην αρχή της εφηβείας, τόσο πιο πιθανό είναι το άτομο να αναπτύξει ψυχωτική ασθένεια. Η συχνή χρήση συσχετίζεται με διπλό τον κίνδυνο ψύχωσης και σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής.

Παρόλα αυτά, η χρήση κάνναβης ως αιτία εμφάνισης της ασθένειας παραμένει αμφιλεγόμενη, δεδομένου ότι δεν αναπτύσσουν ψύχωση όλοι οι νέοι που κάνουν χρήση κάνναβης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα δύο μεγαλύτερα κανναβινοειδή συστατικά της κάνναβης έχουν διαφορετικά αποτελέσματα: Η τετραϋδροκανναβινόλη (THC) μπορεί να αυξήσει την τάση για ψύχωση, ενώ η κανναβιδιόλη μπορεί να έχει νευροπροστατευτικές επιδράσεις, δηλαδή, να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης της ψύχωσης και να αποφέρει σταθεροποιητικά αποτελέσματα. Περίπου οι μισοί από αυτούς με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή κάνουν χρήση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει περιστασιακά την ανάπτυξη μιας χρόνιας ψυχωτικής διαταραχής, όπως τη σχιζοσυναισθηματική διαταραχή.

Θεραπεία

Η θεραπεία της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής συχνά αντιμετωπίζεται με ένα συνδυασμό φαρμάκων και ψυχοθεραπείας. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής, τη σοβαρότητα και τη διάρκειά της.

Φαρμακοθεραπεία

Οι ψυχίατροι θα συνταγογραφήσουν συχνά φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της ψύχωσης, τη σταθεροποίηση της διάθεσης και τη θεραπεία της κατάθλιψης. Το μόνο φάρμακο που έχει εγκριθεί για τη θεραπεία της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής είναι το αντιψυχωσικό φάρμακο παλιπεριδόνη. Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία άλλων καταστάσεων ψυχικής υγείας, τα οποία μπορούν να χρησιμευόσουν στη θεραπεία της σχιζοσυναισθηματικής διαταραχής.

Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:

• Αντιψυχωσικά: Για την ανακουφίσει των συμπτωμάτων της ψύχωσης, όπως παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις.
• Αντικαταθλιπτικά: Όταν η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή είναι καταθλιπτικού τύπου μπορούν να ανακουφίσουν τα συναισθήματα της θλίψης, απελπισίας και τα πρόβλημα συγκέντρωσης.
• Σταθεροποιητές της διάθεσης: Όταν η ασθένεια είναι διπολικού τύπου, τότε οι σταθεροποιητές της διάθεσης μπορούν να βοηθήσουν να μειωθούν τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα.

Ψυχοθεραπεία

Συμμετοχή της οικογένειας, ψυχοκοινωνικές στρατηγικές, αμοιβαία υποστήριξη, ψυχοθεραπεία και ολοκληρωμένη φροντίδα για τη συνυπάρχουσα κατάχρηση ουσιών μπορούν όλα να είναι μέρος ενός εξατομικευμένου πλάνου υποστήριξης. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) συμβάλλει στην αλλαγή της αρνητικής σκέψης και συμπεριφοράς που σχετίζεται με τα συναισθήματα της κατάθλιψης. Ο στόχος αυτής της θεραπείας είναι η αναγνώριση των αρνητικών σκέψεων και η διδασκαλία στρατηγικών αντιμετώπισης. Δεδομένου ότι η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή εμφανίζει συμπτώματα ψύχωσης, επιπλέον γνωστική θεραπεία προστίθεται στο βασικό μοντέλο (CBTp). Το CBTp βοηθά τους ανθρώπους να αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης για επίμονα συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται στην ιατρική.