Tριχοτιλλομανία: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Τι είναι η τριχοτιλλομανία;

Πρόκειται για μία επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά του ατόμου, η οποία χαρακτηρίζεται από τράβηγμα των μαλλιών ή των τριχών από διάφορα μέρη του σώματος (π.χ. βλεφαρίδες, φρύδια, εφηβαίο, χέρια, πόδια, μασχάλες) συχνά κατά τρόπο τελετουργικό. Το άτομο, δηλαδή, μπορεί να δείχνει μια έντονη ενασχόληση με τις τρίχες του σώματός του, παραδείγματος χάριν, μασώντας ή γλείφοντάς τες. Εντάσσεται στο ευρύτερο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, καθότι προσομοιάζει αρκετά με τους καταναγκασμούς. Το τράβηγμα της τρίχας μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με τα δάχτυλα, είτε με κάποιο τσιμπιδάκι, ενώ συχνά ακολουθεί δάγκωμα ή και κατάποση της βγαλμένης τρίχας.

Τι προκαλεί την τριχοτιλλομανία;

Τα ακριβή αίτια της τριχοτιλλομανίας δεν είναι ακόμη γνωστά. Φαίνεται να σχετίζεται με μια σειρά βιολογικών (π.χ. σεροτονίνη, ντοπαμίνη, οικογενειακό ιστορικό), αλλά και περιβαλλοντικών παραγόντων (βίωση αρνητικών συναισθημάτων, ανάγκη για θετική ενίσχυση).

Πότε εμφανίζεται

Η τριχοτιλλομανία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και φαίνεται να σχετίζεται περισσότερο με την παιδική (5-9 ετών) και εφηβική ηλικία (13-14 ετών). Συνήθως, αποτελεί δια βίου πρόβλημα, οι εκδηλώσεις του οποίου μπορεί, ωστόσο, να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Πώς εμφανίζεται

Το άτομο μπορεί να επιδίδεται στο τράβηγμα των τριχών άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα. Έτσι, η συμπεριφορά μπορεί να εκδηλωθεί από το άτομο:

• Ενώ είναι χαλαρό, διαβάζει, βλέπει τηλεόραση, μιλάει στο τηλέφωνο, κ.λπ
• Όταν βιώνει έντονο στρες, προκειμένου να αποφορτιστεί από τα δυσάρεστα συναισθήματα που του προκαλεί μία κατάσταση
• Όταν επιθυμεί να νιώσει διέγερση και ικανοποίηση μέσω αυτής της πράξης, ειδικά όταν νιώθει βαριεστημένο (κάποια άτομα αναφέρουν πως απολαμβάνουν την αίσθηση που τους προκαλεί η αφαίρεση των τριχών, με αποτέλεσμα να «εθίζονται» στη συμπεριφορά αυτή).

Επιπτώσεις της τριχοτιλλομανίας

Τα περισσότερα άτομα που πάσχουν από τριχοτιλλομανία δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα, αλλά προσπαθούν να κρύψουν τα κενά από την απώλεια των τριχών με καπέλα ή μαντήλια, με ειδικό μακιγιάζ και φορώντας μακριά ρούχα. Αυτό γιατί νιώθουν ντροπή και αμηχανία και προσπαθούν να κρύψουν την εκδήλωση αυτής της συμπεριφοράς, τόσο από το προσωπικό όσο και από το εργασιακό τους περιβάλλον. Πολλές φορές νιώθουν απέχθεια για την εξωτερική τους συμπεριφορά και θεωρούν πως θα είναι αποκρουστικά για τους γύρω τους.

Τα άτομα που πάσχουν από τριχοτιλλομανία φαίνεται να εκδηλώνουν ταυτόχρονα άγχος, κατάθλιψη και δυσκολία στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Εκτός αυτού, το συνεχές τράβηγμα των τριχών μπορεί να καταστρέψει τον θύλακα της τρίχας και να προκαλέσει δερματικούς ερεθισμούς και μολύνσεις.

Αντιμετώπιση της τριχοτιλλομανίας

Η γνωσιακή – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία φαίνεται να βοηθά στην αντιμετώπιση της τριχοτιλλομανίας. Μέσω της θεραπευτικής διαδικασίας εντοπίζονται οι αρνητικές σκέψεις που κυριαρχούν στο άτομο πριν από την εκδήλωση της δυσλειτουργικής αυτής συμπεριφοράς, αμφισβητείται η χρησιμότητα αυτών, ενώ γίνεται και προσπάθεια ελέγχου της παρόρμησης του ατόμου να τραβάει τις τρίχες του σώματός του ως μέσο ανακούφισης και εκτόνωσης του άγχους του. Στη συνέχεια, το άτομο εκπαιδεύεται σε άλλες τεχνικές χαλάρωσης, ενώ η δυσλειτουργική συμπεριφορά αντικαθίσταται από άλλες μη επιβλαβείς (π.χ. χρήση μαλακής μπάλας αντί-στρες τη στιγμή της παρόρμησης)

Συμπερασματικά, η τριχοτιλλομανία αποτελεί μια έντονη παρόρμηση αφαίρεσης τριχών από διάφορες περιοχές του σώματος, η οποία μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως πολύ αυξημένα επίπεδα επιθυμίας για το άτομο. Σε κάθε περίπτωση κρίνεται απαραίτητη η αναζήτηση κατάλληλης θεραπείας άμεσα.