Άγχος και εκδήλωση σωματικού πόνου

Πόνος ή δυσφορία στο στέρνο, δύσπνοια ή αίσθημα πλακώματος στο στήθος, ταχυκαρδίες (σε σημείο που να νιώθει κάποιος την καρδιά του ότι πάει να ‘σπάσει’), είναι συμπτώματα που νιώθουν καθημερινά, αμέτρητοι άνθρωποι.

Επίσης ο κόμπος στο λαιμό ή ένα αίσθημα πνιγμού, ναυτία ή δυσφορία και πόνος στο στομάχι, είναι επίσης συμπτώματα εξίσου συχνά, όσο και τα αισθήματα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας, τα ρίγη, ή τα ξαφνικά αισθήματα ζέστης.

Παρά το γεγονός ότι τα συμπτώματα αυτά, εμφανίζονται σε υπερβολικά μεγάλο αριθμό ανθρώπων, νιώθουν, και δεν μπορούμε να τους αδικήσουμε, ότι η περίπτωσή τους είναι μοναδική, και γυρνούν συχνά από γιατρό σε γιατρό, αναζητώντας βοήθεια για αρρώστιες για τις οποίες δεν μπορεί να βρεθεί ‘οργανική’ βάση.

Αν και επανειλημμένα τους ανακοινώνεται ότι ‘δεν έχουν τίποτα οργανικά’, οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν πεπεισμένοι ότι τα σωματικά τους συμπτώματα και ο πόνος είναι πραγματικά. Εκεί όμως, βρίσκεται και το λεπτό σημείο, το οποίο κάθε κλινικός ψυχολόγος θα πρέπει να γνωρίζει, διατηρώντας στενή συνεργασία με διάφορες ειδικότητες ιατρών.

Γιατί οι άνθρωποι αυτοί, ουσιαστικά έχουν δίκιο.

Tα συμπτώματά τους είναι τόσο ρεαλιστικά, σαν να είχαν συγκεκριμένες οργανικές παθήσεις.

Αφού όμως οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι ασθενείς, ούτε όμως και ‘κατά φαντασίαν’ ασθενείς, αφού πραγματικά πονούν και παρουσιάζουν ή νιώθουν διάφορα άλλα σωματικά συμπτώματα, τι εξήγηση δίνουμε σε αυτά τα συμπτώματα;

Αρχικά, αν και δεν είναι εύκολο να γίνει άμεσα παραδεκτό από τον άνθρωπο που ταλαιπωρείται από μία τέτοια κατάσταση, εξηγούμε ότι σωματικά συμπτώματα μπορούν να εμφανισθούν και χωρίς ‘οργανική βλάβη’.

Είναι λογικό για έναν άνθρωπο που δεν γνωρίζει ιατρική, και ο οποίος βιώνει κάτι πολύ ρεαλιστικό, η εξήγηση αυτή να μη μπορεί να γίνει μεμιάς αποδεκτή. Ο κλινικός ψυχολόγος:

• είναι καλό να εξηγεί σταδιακά στο άτομο, με απλούς ιατρικούς όρους, πως ο νους, μέσω του νευρικού συστήματος, μπορεί λόγω άγχους για παράδειγμα, να ‘δημιουργήσει’ αισθήματα πόνου, τα οποία το άτομο, τα νιώθει ως πραγματικά, χωρίς όμως να υπάρχει καμία οργανική βλάβη. Πως για παράδειγμα, ο ανθρώπινος εγκέφαλος, έχει τη δυνατότητα, μέσω των νεύρων με τα οποία ‘επικοινωνεί’ με τα όργανα του σώματός μας (μέσω του νωτιαίου μυελού και του λεγόμενου συμπαθητικού συστήματος νεύρων), να ‘προκαλέσει’ ένα σφίξιμο ή πόνο στο στομάχι ή αμέτρητα διάφορα άλλα σωματικά συμπτώματα. Σε αυτό το σημείο φαίνεται πόσο απαραίτητη είναι η γνώση ιατρικής και η καλή συνεργασία του ειδικού ψυχικής υγείας με τους γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, οι οποίοι αφότου αποκλείσουν με ιατρικές εξετάσεις την πιθανή ‘οργανική’ αιτιολογία των συμπτωμάτων του ατόμου, πρέπει να το βοηθήσουν να βγει, από τον κυκεώνα των συνεχών ιατρικών εξετάσεων. Καθώς το άτομο βιώνει συχνά ιδιαίτερα επώδυνους σωματικούς πόνους, είναι απόλυτα φυσιολογικό ότι αναπτύσσει ένα φόβο ότι πάσχει από κάποια ασθένεια, την οποία οι ιατρικές εξετάσεις ή οι γιατροί τους οποίους επισκέπτεται, δεν μπορούν να διαγνώσουν. Ο φόβος αυτός συχνά εξελίσσεται σε φόβο του ατόμου ότι μπορεί να πεθαίνει και απλά οι γιατροί κάνουν λάθος, λέγοντάς του ότι δεν έχει ‘τίποτα’.

Οι αμέτρητες ιατρικές εξετάσεις, στις οποίες μπορεί να ‘ενδίδουν’ οι γιατροί, με τη σκέψη ότι μπορεί τελικά το άτομο να πειστεί ότι δεν πάσχει από κάτι ‘οργανικό’, ουσιαστικά, ‘ρίχνουν περισσότερο λάδι στη φωτιά’, χωρίς βεβαίως να υπάρχει τέτοια πρόθεση, μια και ο άνθρωπος συνεχίζει να ‘αναζητά’ μια ‘οργανική’ αιτιολογία των συμπτωμάτων.

Σε αυτό το σημείο φαίνεται πόσο σημαντικό είναι να εξηγήσει ένας γιατρός στον άνθρωπο, ότι παρόλο που τα τόσο επώδυνα σωματικά του συμπτώματα, δεν έχουν ‘οργανική’ βάση, αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι το άτομο ‘τρελαίνεται’, αλλά ότι πρόκειται για μια ‘ικανότητα’ του ανθρώπινου νου, να ‘μετατρέπει’ και να ‘εκφράζει’ το άγχος ή τη στενοχώρια από διάφορα γεγονότα και σκέψεις, σε σωματικά συμπτώματα.

Πρόκειται μάλιστα για μια διαδικασία που συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους, αρκεί να σκεφτούμε πόσες φορές νιώσαμε πονοκέφαλο, επειδή είχαμε αγχωθεί για κάτι. Αυτό που ποικίλλει μεταξύ των ανθρώπων, είναι κυρίως το είδος, η ένταση και η συχνότητα των σωματικών συμπτωμάτων.

• Ο ειδικός ψυχικής υγείας, έχοντας εξηγήσει στο άτομο πως ο νους μας μπορεί και ‘εκφράζεται’ μέσω σωματικών συμπτωμάτων, ‘υποδεικνύει’, σε συνεργασία με τον άνθρωπο που έχει μπροστά του, την πολλές φορές μη ορατή ‘πραγματική’ πηγή αυτών, όπως για παράδειγμα, διάφορα στρεσογόνα γεγονότα στα οποία ο νους μας ‘αντιδρά’ με αυτό τον τρόπο.

Καλό θα ήταν λοιπόν, όταν παρατηρήσουμε τέτοια συμπτώματα να μην τρέχουμε ξανά και ξανά για εξετάσεις αλλά να απευθυνθούμε στον ειδικό ψυχολόγο που θα μπορέσει με τη σωστή καθοδήγηση να βοηθήσει στην αντιμετώπιση και επίλυσή τους.