Ταχύτατες εξελίξεις των τελευταίων ετών στην απεικόνιση, διάγνωση και θεραπεία, έχουν βελτιώσει θεαματικά την πρόγνωση σε ασθενείς με μελάνωμα και άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος. Νέες απεικονιστικές τεχνικές εξασφαλίζουν αξιόπιστη διάγνωση σε πολύ πρώιμα στάδια, με σημαντική τη συμβολή και της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ σύγχρονες θεραπείες υπόσχονται μεγάλα ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης, ακόμα και σε πολύ προχωρημένα στάδια.

"Παρόλο που το μελάνωμα αυξάνεται δραματικά ως προς την συχνότητά του, για πρώτη φορά έχουμε ορατό μπροστά μας το σενάριο να χάνουν όλο και λιγότεροι συνάνθρωποί μας τη ζωή τους", επισημαίνει μιλώντας στο iatronet.gr ο Αιμίλιος Λάλλας (φωτογραφία), αναπληρωτής καθηγητής Δερματολογίας του ΑΠΘ, στο Νοσοκομείο Αφροδίσιων και Δερματικών Νοσημάτων Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Δερματοσκόπησης. Ο ίδιος τονίζει την αξία της εμπέδωσης κουλτούρας προληπτικού ελέγχου, ενώ παρέχει πρακτικές συμβουλές για προστασία από τον ήλιο, με ιδιαίτερη έμφαση στο τι να προσέχουμε στην ετικέτα του αντηλιακού.

Η τεχνητή νοημοσύνη στην υπηρεσία της διάγνωσης

Το τοπίο σε ό,τι αφορά τη διάγνωση και την θεραπεία του μελανώματος έχει αλλάξει άρδην μέσα σε μόλις 10 με 15 χρόνια, με επαναστατικές και ταχύτατες εξελίξεις στον τρόπο που το αναγνωρίζουμε, αλλά και στην θεραπευτική προσέγγιση των μελανωμάτων που για κάποιο λόγο δεν έχουν διαγνωστεί νωρίς.

Όπως εξηγεί ο κ. Λάλλας, στο πεδίο της διάγνωσης είναι θεαματική η βελτίωση της απεικόνισης σε πολλά επίπεδα. "Αν συγκρίνει κανείς την ποιότητα της φωτογραφίας που βγάζουν σήμερα τα κινητά μας τηλέφωνα με μόλις δέκα χρόνια πριν, αντιλαμβάνεται την αλματώδη πρόοδο. Κάτι ανάλογο έχει συμβεί και στα απεικονιστικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε, πρόκειται κι εδώ για τεχνολογία απεικόνισης", σημειώνει για να προσθέσει: "Από την κλινική φωτογραφία και την δερματοσκόπηση η οποία είναι πλέον εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης, μέχρι πιο εξελιγμένες μορφές απεικόνισης, όπως η συνεστιακή μικροσκοπία ή η οπτική τομογραφία, τα εργαλεία που έχουμε πλέον μας επιτρέπουν να βλέπουμε σε κυτταρικό επίπεδο, χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε κάποια βιοψία και να το διαγιγνώσκουμε πολύ νωρίτερα".

Σημαντική είναι η συνεισφορά και της τεχνητής νοημοσύνης, που κάνει τη συνθήκη ακόμη πιο αισιόδοξη. "Η αναγνώριση εικόνας είναι το δυνατό σημείο της τεχνητής νοημοσύνης. Η αναγνώριση προσώπου για να ανοίξει το κινητό είναι πραγματικότητα εδώ και χρόνια", εξηγεί ο κ. Λάλλας και συμπληρώνει: "Έχουμε πάρα πολλούς αλγόριθμους, ήδη ενσωματωμένους στα διαγνωστικά μας εργαλεία, με πολύ υψηλή ακρίβεια, κάτι που περιορίζει την πιθανότητα λάθους ή διαγνωστικής αστοχίας".

Επανάσταση και στη θεραπεία

Η είσοδος και η εξέλιξη των νέων θεραπειών, όπως της ανοσοθεραπείας και της στοχευμένης θεραπείας, έχει φέρει με τη σειρά της επανάσταση στον τομέα της θεραπευτικής προσέγγισης μελανωμάτων. "Στον καρκίνο του δέρματος εδώ και αρκετά χρόνια δεν χρησιμοποιούμε ποτέ τις κλασικές χημειοθεραπείες, κι αυτό έχει διττή συνέπεια", επισημαίνει και εξηγεί: "από τη μια οι νέες θεραπείες έχουν ασύγκριτα καλύτερο αποτέλεσμα. Ακόμα και στο πιο προχωρημένο στάδιο, δηλαδή στο μελάνωμα που έχει κάνει μεταστάσεις απομακρυσμένες, πλέον έχουμε ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης που αγγίζουν το 50%, ενώ πριν από 10 - 15 χρόνια η μέση επιβίωση για ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα ήταν 6 μήνες. Από την άλλη, δεν έχουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας, είναι κατά κανόνα καλά ανεκτά φάρμακα".

2 στα 5 μελανώματα διαγιγνώσκονται αργά

Οι αλματώδεις αυτές εξελίξεις χάνουν εν μέρει την αξία τους αν ο ασθενής με μελάνωμα δεν προσέλθει εγκαίρως για προληπτικό έλεγχο. Ιδιαίτερα στο πεδίο της διάγνωσης, καθώς στα πολύ πρώιμα στάδια ο ασθενής δεν μπορεί να δει απολύτως τίποτα ύποπτο που θα τον οδηγούσε στον δερματολόγο (κάποια ασυμμετρία, αλλαγή χρώματος, ανώμαλα όρια κλπ).

Με αυτό το δεδομένο, έχει τεράστια αξία να εμπεδωθεί η κουλτούρα της προληπτικής εξέτασης ειδικά από την ηλικία των 50 ετών και πάνω, όταν αυξάνεται η συχνότητα των δερματικών καρκίνων. "Σίγουρα, είμαστε πολύ μακριά από το επιθυμητό, αφού σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιεύσαμε στο αμερικάνικο περιοδικό Δερματολογίας το 2020, περίπου 40% των μελανωμάτων διαγιγνώσκονται σε ένα στάδιο αρκετά προχωρημένο", αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής και προσθέτει: "Όμως, συντελείται πρόοδος. Κάθε χρόνος που περνάει, όλο και περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν την κουλτούρα της προληπτικής εξέτασης, και όσο αλλάζουν οι γενιές θα συνεχίσουν να αυξάνονται".

Η πανελλαδική δράση με την ονομασία "ΔερΜάιος" που υλοποίησε τον περασμένο μήνα η Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία, και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης που γίνονται κάθε χρόνο στην έναρξη του καλοκαιριού, ανέδειξαν σημαντική αύξηση των διαγνώσεων τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, που σημαίνει ότι το μήνυμα περνάει στον κόσμο. Χρειάζεται όμως επαναληψιμότητα, ώστε να υιοθετηθεί ως κουλτούρα.

Τι να προσέχουμε στο αντηλιακό

Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί ότι δεν είναι μόνο η υπεριώδης ακτινοβολία Β που συμμετέχει στην καρκινογένεση, αλλά και η υπεριώδης Α και το φάσμα του ορατού φωτός. "Πολλοί εστιάζουν μόνο στον δείκτη προστασίας SPF του αντηλιακού, ο οποίος προστατεύει μόνο από την υπεριώδη ακτινοβολία Β, ενώ χρειαζόμαστε προστασία από το πλήρες φάσμα του ηλιακού φωτός", επισημαίνει ο κ. Λάλλας, και προτείνει να διαβάζουμε στην ετικέτα και να προτιμούμε τα προϊόντα που παρέχουν αυτή την πολλαπλή προστασία. Παράλληλα, σημειώνει ως γενική αρχή ότι "τα ρούχα και τα καπέλα προσφέρουν καλύτερη προστασία από τα αντηλιακά".

Σε ό,τι αφορά την αυτοεξέταση για κάποιο ύποπτο σημάδι, εκτός από τις βασικές συμβουλές (μια ελιά που αλλάζει μέγεθος ή χρώμα) εφιστά την προσοχή στα αμελανωτικά μελανώματα. "Είναι, ίσως, λιγότερο γνωστό πως το μελάνωμα κάποιες φορές είναι κόκκινο ή στο χρώμα του δέρματος. Οποιαδήποτε μεταβολή σε οποιαδήποτε βλάβη, είτε είναι καφέ είτε κόκκινη, πρέπει να αποτελέσει λόγο να ασχοληθούμε", καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας
ECDC: Σημαντική αύξηση κρουσμάτων συγκυτιακού ιού - Ποιους απειλεί ο RSV
Διοικητές νοσοκομείων: Παράδοξα και αντιφάσεις ενός διαγωνισμού