Δέκα Έλληνες γιατροί της αρχαιότητας

Ο Ιπποκράτης είναι σήμερα ο πιο γνωστός αρχαίος Έλληνας γιατρός, αλλά όχι ο μοναδικός.

Πριν και μετά από αυτόν, έζησαν και διέπρεψαν σημαντικές προσωπικότητες, που συνέβαλαν με το έργο τους στη γέννηση της ιατρικής επιστήμης.

Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται ο Γαληνός, που συνέδεσε το όνομά του με τα "γαληνικά σκευάσματα", ο Ερεισίστρατος ο Κείος, που ήταν από τους πιο γνωστούς γιατρούς και ανατόμους της αρχαιότητας, αλλά και ο Αριστοτέλης, ο οποίος ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του στη βιολογία...

Το Iatronet παρουσιάζει τέσσερις γιατρούς που έζησαν πριν από τον “πατέρα της σύγχρονης Ιατρικής”, όπως αποκαλείται ο Ιπποκράτης και πέντε που έζησαν μετά από αυτόν και διακρίθηκαν με τις επιδόσεις τους στην Ιατρική.

Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (5ος π.Χ αιώνας) κατάγονταν από τον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας ήταν ένας από τους πιο επιφανείς φυσικούς φιλοσόφους και ιατρικούς θεωρητικούς της αρχαιότητας.

Ο πατέρας του ονομαζόταν Πειρίθους. Ορισμένοι πιστεύουν ότι υπήρξε μαθητής του Πυθαγόρα και ενδέχεται να είχε γεννηθεί το 510 π.Χ.

Έγραψε κυρίως για ιατρικά θέματα, αλλά θεωρείται ένας φιλόσοφος της επιστήμης, καθώς είχε μελετήσει επίσης αστρολογία και μετεωρολογία.

Είναι ο πρώτος που αναγνώρισε τον εγκέφαλο ως κεντρικό όργανο με το οποίο συνδέονται όλες οι αισθήσεις.

Διατύπωσε την άποψη πως υγεία είναι η ισονομία των δυνάμεων, το να έχουν δηλαδή ίσα δικαιώματα μέσα στο σώμα το υγρό, το ξηρό, το ψυχρό, το θερμό, το πικρό και το γλυκό στοιχείο.

Ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός (495 π.Χ. – 435 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας πυθαγόρειος φιλόσοφος, ένας από τους σπουδαιότερους αντιπροσώπους της προσωκρατικής ελληνικής φιλοσοφίας, φυσικός, μηχανικός, εφευρέτης, γιατρός, μουσικός και ποιητής.

Γεννήθηκε στον Ακράγαντα, δεύτερη, ως προς τον πλούτο και την δύναμη, πόλη της Σικελίας στην Κάτω Ιταλία.

Αξιόλογη είναι η θεωρία του για τη γένεση των οργανικών όντων, η οποία αναπτύσσεται με βασικό άξονα την εξέλιξη, γεγονός που έκανε τον αρχαίο στοχαστή να θεωρείται πρόδρομος του Δαρβίνου.

Η εξελικτική αυτή θεωρία αποτελείται από τέσσερα στάδια:

Στο πρώτο, η γη γεννά τα οργανικά μέλη του σώματος των ζώων διαχωρισμένα.

Στο δεύτερο, τα μεμονωμένα οργανικά μέλη συνενώνονται σε τερατώδεις μορφές.

Στο τρίτο, οι τερατώδεις μορφές που προέκυψαν δεν κατορθώνουν να επιβιώσουν και παραχωρούν τη θέση τους σε νέους τύπους ζώων που έχουν την ικανότητα να συνεχίσουν τη ζωή τους.

Στο τέταρτο, γεννιούνται τα οργανικά όντα, όχι από τη γη αλλά το ένα από το άλλο.

Ο Διογένης ο Απολλωνιάτης (περίπου 480 - 410 π.Χ.), ήταν προσωκρατικός φιλόσοφος.

Ήταν ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της ιωνικής φυσικής, ο κατεξοχήν “φυσιολόγος”, με την αρχαιότερη και τη νεότερη σημασία του όρου, δηλαδή φυσικός επιστήμονας και γιατρός.

Είχε γεννηθεί στην Απολλωνία της βόρειας Κρήτη και ήταν μαθητής του Αναξιμένους.

Έζησε στην Αθήνα ως γιατρός, πραγματοποιώντας ανατομές σε πτώματα, δεδομένου ότι περιγράφει ανατομικά το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου.

Ο Αίνειος (6ος - 5ος αι. π.Χ.) ήταν γιατρός από την Κω, πιθανόν αδερφός του Ιπποκράτη, παππού του ομώνυμου διάσημου γιατρού.

Έζησε ως την εποχή των Περσικών Πολέμων και ανήκε στη σχολή των Ασκληπιαδών της Κω.

Ο Ιπποκράτης (Κως 460 π.Χ. - Λάρισα 377 π.Χ.) θεωρείται μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες στην ιστορία της Ιατρικής.

Αναφέρεται ως ο πατέρας της σύγχρονης Ιατρικής και σε αναγνώριση της συνεισφοράς του ως ο ιδρυτής της Ιπποκρατικής Ιατρικής Σχολής.

Ήταν ο θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής, που κατόρθωσε να την απαλλάξει από τα μεταφυσικά στοιχεία, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις δαιμονολογίες και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της ανθρωποκεντρικής επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό, ταυτίζοντας την επαγγελματική της άσκηση με τις ηθικοδεοντολογικές αρχές και τις ουμανιστικές αξίες.

Το πρωτοποριακό του έργο επηρέασε τις περισσότερες σύγχρονες ιατροβιολογικές ειδικότητες του δυτικού κόσμου.

Πιστώνεται με την προώθηση, σε μεγάλο βαθμό, της συστηματικής μελέτης και της κλινικής ιατρικής, συνοψίζοντας την ιατρική γνώση και συνταγογραφώντας πρακτικές συμβουλές για ιατρούς μέσω της Ιπποκρατικής Συλλογής (Corpus Hippocraticum) και άλλων έργων.

Ο Φιλόλαος ο Κροτωνιάτης (470 π.Χ. – 385 π.Χ.) καταγόταν από τον Κρότωνα ή τον Τάραντα της Κάτω Ιταλίας. Ήταν σύγχρονος του Σωκράτη και θεωρείται ο ιδρυτής της θεωρίας “περί των αριθμών” των Πυθαγορείων φιλοσόφων.

Υπήρξε μετέπειτα διδάσκαλος και συνεχιστής της Πυθαγορείου αδελφότητος.

Ήταν ονομαστός φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος και γιατρός στην εποχή του. Θεωρείται ο πρώτος Πυθαγόρειος που άφησε γραπτό έργο, αν και από τα συγγράμματά του του διασώζονται μόνο κάποιοι τίτλοι και λίγα αποσπάσματα.

Ο Ηρόφιλος ο Χαλκηδόνιος, γεννήθηκε στη Χαλκηδόνα της Μικράς Ασίας γύρω στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Η ακμή της δράσης του τοποθετείται στην Αλεξάνδρεια του 300 π.Χ.

Είχε στενές σχέσεις με τη φημισμένη στην Αρχαιότητα ιπποκρατική ιατρική σχολή της Κω. Εκεί είχε σπουδάσει με δάσκαλο το φημισμένο στην εποχή του Πραξαγόρα, του οποίου η διδασκαλία τον επηρέασε βαθιά.

Στη συνέχεια, μετοίκησε στην Αλεξάνδρεια, την εποχή που οι επιστήμες γνώριζαν ιδιαίτερη άνθηση στην πόλη αυτή, ενώ η ανατομία ήταν από τους πιο αναπτυγμένους τομείς της ιατρικής.

Το Μουσείο ή Βασιλική Ακαδημία της Αλεξάνδρειας, που είχε ιδρυθεί από τον Πτολεμαίο Α', στόχευε στην πρόοδο της ιατρικής συγκεντρώνοντας εκεί κορυφαίους γιατρούς από την Αθήνα και από άλλες ελληνικές πόλεις.

Ο Ηρόφιλος πραγματοποίησε εξαιρετικά ακριβείς ανατομικές έρευνες, εκτελώντας ο ίδιος τομές σε ζώντες και νεκρούς, ανθρώπους ή και ζώα, σύμφωνα με την παράδοση και του δασκάλου του, του Πραξαγόρα.

Έθεσε τις βάσεις για την επιστημονική έρευνα σε ένα θέμα που ήταν μέχρι τότε απαγορευμένο, καθώς η αρχαία λαϊκή αντίληψη παρέδιδε ότι το νεκρό σώμα έπρεπε να ταφεί άθικτο, γιατί και μετά θάνατον εξακολουθούσε να αντιλαμβάνεται.

Ο Ερασίστρατος ο Κείος ήταν από τους πιο φημισμένους γιατρούς και ανατόμους της αρχαιότητας.

Γεννήθηκε στην Ιουλίδα της Κέας ή στην Κω ή στη Χίο ή στη Σάμο. Κατά τον Πλίνιο ήταν εγγονός του Αριστοτέλη από την θυγατέρα του την Πυθία.

Είναι ο τελευταίος μεγάλος ιατρός της αρχαιότητας.

Απόκτησε πολλούς μαθητές και συντρόφους, και μια ιατρική σχολή στην Σμύρνη της Ιωνίας που ονομάστηκε από αυτόν συνέχισε να λειτουργεί μέχρι την εποχή του Στράβωνα.

Οι πιο φημισμένοι του μαθητές ήταν: ο Αποεμάντης, ο Απολλώνιος Μεμφίτης, ο Απολλοφάνης, ο Αρτεμίδωρος, ο Χαρίδημος, ο Χρύσιππος, ο Ηρακλείδης, ο Ερμογένης, ο Ικέσιος, ο Μαρτιάλης, ο Μηνόδωρος, ο Πτολεμαίος, ο Στράτος και ο Ξενοφών.

Έγραψε πλήθος ιατρικών συγγραμμάτων περί ανατομίας, πρακτικής ιατρικής και φαρμακολογίας

Ο Κλαύδιος Γαληνός (Πέργαμος, 129 – Ρώμη, 199) ήταν ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας ιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη και ο τελευταίος χρονικά από όλους τους σημαντικούς ιατρούς του ελληνορωμαϊκού κόσμου.

Δεν μαρτυρείται το ρωμαϊκό του όνομα, αλλά τα δύο αρχικά του Cl. που παραδίδονται, πιθανότατα προέρχονται από το λατινικό Clarissimus = ενδοξότατος και όχι από το Claudius.

Δεν υπάρχει σχεδόν ιατρικός κλάδος που να μην απασχόλησε τον Γαληνό. Οι εμπεριστατωμένες μελέτες του αναφέρονται στην ανατομική, τη φυσιολογία, τη χειρουργική, την οφθαλμολογία, τη μαιευτική, την παθολογία, τη θεραπευτική, την υγιεινή, την οδοντιατρική και τη φαρμακολογία.

Τα πολυσύνθετα φαρμακευτικά σκευάσματα, που ο ίδιος παρασκεύαζε είναι γνωστά στη βιβλιογραφία ως “γαληνικά” και η αντίστοιχη φαρμακοτεχνία ονομάζεται “γαληνική φαρμακευτική”.

Σώζονται περί τις εκατό μελέτες του, που προώθησαν σημαντικά την ιατρική επιστήμη.

Ο Αριστοτέλης (384 π.Χ. - 322 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και επιστήμονας, ενώ θεωρείται και γιατρός της εποχής του.

Γεννήθηκε στα Στάγειρα της Χαλκιδικής στη βόρεια περιφέρεια της κλασικής Ελλάδας. Σε ηλικία 17 ετών εισήλθε στην Ακαδημία του Πλάτωνα, στην Αθήνα, όπου παρέμεινε έως τα 37 του έτη. Εκεί συνδέθηκε με τον ίδιο τον Πλάτωνα, τον Εύδοξο, τον Ξενοκράτη και άλλους στοχαστές.

Τα έργα του αναφέρονται σε πολλές επιστήμες, όπως η φυσική, η βιολογία, η ζωολογία, η μεταφυσική, η λογική, η ηθική, η ποίηση, το θέατρο, η μουσική, η ρητορική και η πολιτική.

Ο πατέρας του Νικόμαχος ήταν γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄, τον οποίο είχε πατέρα ο Φίλιππος. Ο Νικόμαχος, που κατά το Σουίδα είχε γράψει έξι βιβλία ιατρικής και ένα φυσικής, θεωρούσε πρόγονό του τον ομηρικό ήρωα και γιατρό Μαχάονα, το γιο του Ασκληπιού.

Το ενδιαφέρον του Αριστοτέλη, για τη βιολογία, το απέκτησε από τον πατέρα του.