Γράφει ο Κώστας Φωτιάδης, αναπληρωτής καθηγητής Χειρουργικής

O Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 αποτελεί μια μορφή που εμφανίζεται κατεξοχήν στις νεαρές ηλικίες και εξαρτάται απόλυτα από την εξωγενή χορήγηση ινσουλίνης και οφείλεται στην αδυναμία ειδικών κυττάρων του παγκρέατος, των νησιδίων του Langerhans να παράγουν ινσουλίνη, ώστε τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος να διατηρούνται εντός των φυσιολογικών τιμών.

H μεταμόσχευση νησιδίων του Lngerhans θεωρήθηκε σαν μια πολύ λογική θεραπευτική προσέγγιση και οι πρώτες πειραματικές προσπάθειες ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1970, οπότε και έγινε η πρώτη επιτυχής μεταμόσχευση νησιδίων σε διαβητικούς επίμυες., ενώ η πρώτη μεταμόσχευση νησιδίων σε άνθρωπο αναφέρεται το 1977.

Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, τα αποτελέσματα της μεθόδου δεν ήταν τόσο υπήρξαν ενθαρρυντικά. Νέες ελπίδες γεννήθηκαν στις αρχές του 2000, όταν ο ερευνητής James Shapiro, του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στο Έντμοντoν του Καναδά, ανακοίνωσε τα αποτελέσματα από τη μεταμόσχευση νησιδίων σε επτά ασθενείς με Διαβήτη τύπου ένα, οι οποίοι πέτυχαν να παραμείνουν ελεύθεροι ινσουλίνης για ένα χρόνο, ενώ οι τιμές της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (δείκτης που αντιπροσωπεύει το μέσο όρο της γλυκόζης αίματος τους τρεις τελευταίους μήνες) κυμάνθηκε εντός των φυσιολογικών ορίων.

Η θεραπεία αυτή, γνωστή και ως πρωτόκολλο Edmonton, αποτέλεσε τη βάση για το σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας πολυκεντρικής μελέτης του πρωτοκόλλου του Έντμοντον, στην οποία συμμετείχαν 9 από τα μεγαλύτερα μεταμοσχευτικά κέντρα Νησιδίων Παγκρέατος σε Ευρώπη και Αμερική.

Η μελέτη ξεκίνησε τον Μάιο 2001 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο 2005. Τα επίσημα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2006 στο έγκριτο Ιατρικό Περιοδικό The Νew England Journal of Medicine, και σύμφωνα με αυτά το 44% των ασθενών παρέμεινε ελεύθερο ινσουλίνης για τον πρώτο χρόνο μετά την μεταμόσχευση, ενώ το 28% εμφάνισε μερική λειτουργικότητα του μοσχεύματος.

Ωστόσο, με τη πάροδο του χρόνου παρατηρήθηκε προοδευτική απώλεια της λειτουργικότητας των νησιδίων, έτσι ώστε στο τέλος της 5ετίας μόλις 6 από τους 36 ασθενείς κατόρθωσαν να παραμείνουν ελεύθεροι ινσουλίνης, ενώ 24 από τους 36 ασθενείς (67%) εμφάνιζαν κάποια λειτουργικότητα του μοσχεύματος.

Η υπολειμματική αυτή λειτουργικότητα των νησιδίων μπορεί να μην ήταν αρκετή ώστε οι ασθενείς να ανεξαρτητοποιηθούν τελείως από τη χορήγηση ινσουλίνης, ωστόσο ήταν αρκετή για να εξασφαλίζει στους ασθενείς την προστασία από τις επικίνδυνες επιπλοκές του αρρύθμιστου διαβήτη.

Τα αποτελέσματα της πολυκεντρικής αυτής μελέτης του πρωτοκόλλου του Έντμοντον μείωσαν τον αρχικά μεγάλο ενθουσιασμό σχετικά με την πιθανότητα η μεταμόσχευση των νησιδίων να αποτελέσει στο μέλλον μια μόνιμη θεραπεία του ΣΔ1.

Ωστόσο, φαίνεται πως μπορεί να βοηθήσει στον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο (βελτίωση των τιμών της γλυκοζυλιωμένης και μείωση των επιπλοκών) αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής (μείωση των υπογλυκαιμικών επεισοδίων των διαβητικών).

Βέβαια κανείς θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του ότι πρόκειται για μια αρκετά περίπλοκη και ακριβή διαδικασία, η οποία δεν μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα, παρά μόνο σε εξειδικευμένα μεταμοσχευματικά κέντρα, καθώς και το ότι η χορήγηση των ανοσοκατασταλτικών θα πρέπει να είναι συνεχής, γεγονός που συνεπάγεται και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης παρενεργειών.

Η εμπειρία της χώρας μας στην μεταμόσχευση νησιδίων σε κλινικό επίπεδο είναι πτωχή και αναφέρονται μεμονωμένες προσπάθειες από το «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Η Ερευνητική Ομάδα της Γ’ Πανεπιστημιακής χειρουργικής κλινικής με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή χειρουργικής κ. Κώστα Φωτιάδη ασχολήθηκε με την μεταμόσχευση νησιδίων σε επίπεδο πειραματοζώων.

Η πειραματική αυτή εργασία η οποία έγινε στα πλαίσια της διδακτορικής διατριβής της ιατρού Παρασκευής Ξεκούκη, πραγματοποιήθηκε στο Ερευνητικό Εργαστήριο της Φαρμακευτικής εταιρείας ΕΛΠΕΝ, με την πολύτιμη αρωγή του επικεφαλής του εργαστηρίου, Επίκουρου Καθηγητή κ.

Απόστολου Παπαλόη.

Συγκεκριμένα, μελετήθηκε η μεταμόσχευση νησιδίων του Langerhans σε διαβητικούς αρουραίους και συγκρίθηκαν η αποτελεσματικότητα και οι παρενέργειες δύο ευρέως χορηγούμενων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.

Τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά και για το χρονικό διάστημα της χορήγησης, μεγάλο ποσοστό πειραματοζώων κατόρθωσε να διατηρήσει τιμές γλυκόζης εντός των φυσιολογικών ορίων. Τα αποτελέσματα της εργασίας, που βραβεύθηκε σε Ευρωπαικό Συνέδριο, δημοσιεύθηκαν σε ξενόγλωσσο ιατρικό περιοδικό.

Οι προσπάθειες για την ανεύρεση θεραπείας για τον ΣΔ συνεχίζονται και καθημερινά στον ιατρικό τύπο δημοσιεύονται τα αποτελέσματα πειραματικών και κλινικών εργασιών προς αυτή την κατεύθυνση. Παρά την μείωση του αρχικού ενθουσιασμού σχετικά με τη μεταμόσχευση νησιδίων, τα δεδομένα του πρωτοκόλλου του Έντμοντον, αποτελούν πολύτιμο οδηγό για την συνέχιση της προσπάθειας με νέους στόχους και ορίζοντες.

Η ερευνητική ομάδα της ΄Γ Πανεπιστημιακής χειρουργικής κλινικής, προγραμματίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα τη συνέχεια της πειραματικής εργασίας, στο Πειραματικό Κέντρο του ΠΓΝ ‘ΑΤΤΙΚΟΝ’, επειδή η συνεχής προσπάθεια αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε πειραματικής εργασίας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Καρδιακή προσβολή: Οι β-αναστολείς συνδέονται με κατάθλιψη στη μετεγχειρητική φροντίδα
Δράμα: Κανένα ενδιαφέρον για 5 θέσεις παθολόγων, παρά το επίδομα άγονου
Περιεμμηνόπαυση: Ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γυναικολόγο σας