Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) εκτός από συχνή ενδοκρινοπάθεια των νέων γυναικών είναι ένα ετερογενές σύνδρομο με ευρύ φάσμα κλινικών εκδηλώσεων και αποτελεί τον κύριο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 σε έφηβες και νέες γυναίκες.

Οι γυναίκες που πάσχουν από το ΣΠΩ έχουν τουλάχιστον δύο από τα εξής:

  • Διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας και της περιόδου.
  • Αυξημένα ανδρογόνα στο αίμα.
  • Πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα.

Τα αυξημένα ανδρογόνα μπορεί να προκαλέσουν ακμή, σμηγματόρροια ή διαταραχές της τριχοφυΐας. Η υπογονιμότητα αποτελεί το κύριο πρόβλημα για περίπου 40% των γυναικών με ΣΠΩ.

Η παχυσαρκία, η ανδροειδής (κοιλιακή) κατανομή του λίπους και η αντίσταση στην ινσουλίνη εμπλέκονται στην αιτιοπαθογένεια του συνδρόμου αυτού. Σύμφωνα με μελέτες, γυναίκες σε ποσοστό 70% με ΣΠΩ στην Ευρώπη είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες, ενώ τα ¾ των γυναικών με ΣΠΩ πληρούν τα κριτήρια του λεγόμενου Μεταβολικού Συνδρόμου, δηλαδή έχουν τουλάχιστον 3 παράγοντες κινδύνου από τους εξής: αυξημένο σάκχαρο στο αίμα, αυξημένα τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL-χοληστερόλη, αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυξημένη περίμετρο μέσης.

Τα προβλήματα

Είναι γνωστό ότι το ΣΠΩ θα μπορούσε να θεωρηθεί μορφή του Μεταβολικού Συνδρόμου που σχετίζεται με το φύλο. Οι ασθενείς με ΣΠΩ παρουσιάζουν υπερινσουλιναιμία, αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία (χαμηλή HDL-χοληστερόλη, αυξημένα τριγλυκερίδια και LDL-χοληστερόλη), αυξημένη πάχυνση του μέσου χιτώνα της καρωτίδας, αυξημένη ασβέστωση στις στεφανιαίες αρτηρίες, καθώς και διαταραχές ορισμένων ουσιών που σχετίζονται με τη θρόμβωση και τη φλεγμονή.

Έχουν δε 4 - 7 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου απ’ ό,τι οι φυσιολογικές γυναίκες.

Οι περισσότερες από όλες αυτές τις μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες είναι ενδεικτικές υποκείμενης καρδιαγγειακής δυσλειτουργίας, σχετίζονται, εξαρτώνται και επιδεινώνονται από την ύπαρξη παχυσαρκίας και μάλιστα κοιλιακής.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αποτελεί επομένως άμεση προτεραιότητα στη θεραπευτική αντιμετώπιση γυναικών με ΣΠΩ.

Ακόμα και στην περίπτωση που η απώλεια του σωματικού βάρους είναι μικρή (5% - 10%), η μείωση του κοιλιακού λίπους είναι σημαντική και συντελεί, εκτός από τη μείωση της περιμέτρου της μέσης, στην αυξημένη ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη, στην ελάττωση των παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου (π.χ.

δυσλιπιδαιμία), στη μείωση των ανδρογόνων και στη βελτίωση της ωοθυλακιορρηξίας και της γονιμότητας.

Η απώλεια βάρους από μόνη της μπορεί να προκαλέσει αυτόματη ωορρηξία και βελτίωση της γονιμότητας περίπου στο 25% των γυναικών με ΣΠΩ. Το μεγάλο πρόβλημα στην καθημερινή κλινική πράξη είναι η μακροπρόθεσμη διατήρηση του σωματικού βάρους και των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών.

Η αντιμετώπιση

Η σύγχρονη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν εξαντλείται στη χορήγηση ενός διαιτολογίου. Η παχυσαρκία είναι συνέπεια της αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών διαταραχών και απαιτεί υπεύθυνη και ολιστική αντιμετώπιση.

Οι οδηγίες διατροφής πρέπει να είναι εξατομικευμένες, να στηρίζονται στο μέτριο περιορισμό των προσλαμβανόμενων θερμίδων καθώς και του λίπους και να είναι το αποτέλεσμα υπεύθυνης διατροφικής εκπαίδευσης που πρέπει να παρέχεται στην ασθενή.

Η σημασία της σωματικής δραστηριότητας (πάντοτε σε συνδυασμό με τις κατάλληλες διαιτητικές οδηγίες) στη βελτίωση της σύνθεσης του σώματος και κυρίως στην αποφυγή της υποτροπής και επανάκτησης του βάρους είναι πλέον αποδεδειγμένη.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη και τα πρώτα αποτελέσματα της χορήγησης της σιβουτραμίνης και της ορλιστάτης σε παχύσαρκες γυναίκες με ΣΠΩ είναι ενθαρρυντικά. Όσον αφορά στη χειρουργική αντιμετώπιση της νοσογόνου (πολύ σοβαρής) παχυσαρκίας σε γυναίκες με ΣΠΩ, ο μικρός αριθμός ασθενών και οι βραχύχρονες μελέτες δεν επιτρέπουν ακόμη ασφαλή συμπεράσματα.

Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις παχύσαρκες γυναίκες με ΣΠΩ, οι οποίες εμφανίζουν χαμηλή ποιότητα ζωής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ψυχικές διαταραχές (αυξημένο στρες και κατάθλιψη) και προβλήματα στη σεξουαλική τους ζωή.

Το σωματικό βάρος, κατά κύριο λόγο, και οι διαταραχές της τριχοφυΐας, κατά δεύτερο, όπως αναφέρουν οι ίδιες οι γυναίκες, σχετίζονται με την ποιότητα ζωής πολύ περισσότερο από τις διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, την υπογονιμότητα και τις ενδοκρινικές διαταραχές.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι επομένως γι’ αυτές τις γυναίκες η άμεση προτεραιότητα.

Συμπερασματικά, η παχυσαρκία στις γυναίκες με ΣΠΩ επιδεινώνει τις κλινικές εκδηλώσεις και επιπλοκές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι διαταραχές των ανδρογόνων και του μεταβολισμού της γλυκόζης, η παχυσαρκία και η κοιλιακή κατανομή του λίπους αφορούν και στα αδέλφια (αγόρια και κορίτσια) της ασθενούς με ΣΠΩ.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, εκτός από την ίδια την ασθενή, πρέπει να εμπλέκει και όλη την οικογένεια, αφενός για την επίτευξη καλύτερων μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων για την ίδια, αφετέρου για την πρόληψη των επιβλαβών μεταβολικών και ορμονικών διαταραχών στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Πηγές:
Γεώργιος Πανοτόπουλος, Παθολόγος-Διατροφολόγος, Διευθυντής Τμήματος Παχυσαρκίας, Διατροφής & Μεταβολισμού.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024