Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για άνοια

Η ηλικία

Σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ, ο μεγαλύτερος γνωστός παράγοντας κινδύνου για το Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας είναι η αύξηση της ηλικίας –μετά την ηλικία των 65 ετών, ο κίνδυνος εμφάνισης Αλτσχάιμερ διπλασιάζεται κάθε πέντε χρόνια– αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η άνοια δεν θεωρείται φυσιολογικό μέρος της γήρανσης.

Γενετικοί παράγοντες

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό, το οποίο μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητές σας για εμφάνιση Αλτσχάιμερ ή άλλων τύπων άνοιας. Αλλά ακόμη και η ύπαρξη συγγενών δεύτερου ή τρίτου βαθμού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, σύμφωνα με τους ειδικούς. Υπάρχουν πολλά γονίδια που συνδέονται με την άνοια που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την ισχυρή σύνδεση του οικογενειακού ιστορικού. Για παράδειγμα, το να έχετε ένα μόνο αντίγραφο της παραλλαγής γονιδίου APOE-4 τριπλασιάζει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ και το να έχετε δύο αντίγραφα αυξάνει τον κίνδυνο έως και 12 φορές.

Υπέρταση

Το να έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, ειδικότερα κατά τη μέση ηλικία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και άνοιας, σύμφωνα με μια ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Cardiovascular Medicine. Η σύνδεση είναι πιθανό να οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο οι αλλαγές της αρτηριακής πίεσης επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Η βελτίωση του προβλήματος θα μειώσει και τον πιθανό κίνδυνο.

Αθηροσκλήρωση

Η κακή ροή αίματος λόγω μιας πάθησης όπως η αθηροσκλήρωση μπορεί να έχει επίδραση και στην υγεία του εγκεφάλου. Με αυτήν την πάθηση, οι αρτηρίες μπορεί να σκληρύνουν, γεγονός που μειώνει το αίμα και το οξυγόνο στην καρδιά και σε άλλα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που ονομάζεται αγγειακή άνοια, που ονομάζεται επίσης αγγειακή γνωστική εξασθένηση, όταν τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο έχουν υποστεί βλάβη. Η αθηροσκλήρωση είναι θεραπεύσιμη, μέσω φαρμακευτικής αγωγής και πιθανώς χειρουργικής επέμβασης.

Διαβήτης

Ενώ ορισμένες ασθένειες όπως ο διαβήτης δεν προκαλούν άμεσα άνοια, η φλεγμονή από ένα πρόβλημα όπως το σταθερά υψηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ταχύτερη εξέλιξη της άνοιας, αν αναπτυχθεί. Είναι πιθανό ότι στο εγγύς μέλλον, θα βρεθεί μια πιο άμεση σύνδεση. Σύμφωνα με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, υπάρχει αυξανόμενος όγκος έρευνας γύρω από την ιδέα ότι ο διαβήτης μπορεί να παίζει μεγαλύτερο ρόλο στην άνοια.

Κάπνισμα

Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, οι καπνιστές διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο για άνοια και θάνατο που σχετίζεται με την άνοια. Συνολικά, οι σημερινοί καπνιστές έχουν 30% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια από κάποιον που δεν καπνίζει, σημειώνει ο οργανισμός. Τα αυξημένα αγγειακά προβλήματα και οι τοξίνες στον καπνό του τσιγάρου που παράγουν φλεγμονή είναι δύο παράγοντες που μπορεί να συνδέουν το κάπνισμα και την άνοια. Η διακοπή συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου, ειδικά με την πάροδο του χρόνου - για παράδειγμα, μια μελέτη στο Journal of the American Geriatrics Society διαπίστωσε ότι οι καπνιστές που είχαν σταματήσει το κάπνισμα για εννέα χρόνια είχαν τον ίδιο κίνδυνο άνοιας με εκείνους που δεν κάπνισαν ποτέ.

Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Το αλκοόλ μπορεί επίσης να είναι παράγοντας κινδύνου για άνοια. Η Ένωση Αλτσχάιμερ σημειώνει ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να δημιουργήσει σοβαρή ανεπάρκεια θειαμίνης, γνωστή και ως βιταμίνη Β1. Αν συμβεί αυτό, μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο για έναν τύπο άνοιας που ονομάζεται σύνδρομο Korsakoff.

Παχυσαρκία

Έρευνα στο International Journal of Epidemiology δείχνει ότι το αυξημένο σωματικό βάρος, και ιδιαίτερα η κοιλιακή παχυσαρκία, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Όπως τα καρδιαγγειακά προβλήματα, η παχυσαρκία θεωρείται τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για άνοια, καθώς μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής. Αυτό που δεν είναι ακόμη γνωστό είναι γιατί το υπερβολικό βάρος έχει αυτό το αποτέλεσμα, με μια πιθανή θεωρία να είναι ότι η παχυσαρκία αυξάνει την φλεγμονή στο σώμα.

Κοινωνική απομόνωση

Ένας παράγοντας κινδύνου που συχνά παραβλέπεται αλλά είναι εξαιρετικά σημαντικός είναι το πόσο μόνος ή απομονωμένος νιώθει κάποιος, ιδιαίτερα όσο μεγαλώνει. Αν και δεν είναι ακόμη γνωστό γιατί η σύνδεση μεταξύ μοναξιάς και άνοιας είναι τόσο ισχυρή, οι ερευνητές εικάζουν ότι η μειωμένη γνωστική εμπλοκή με άλλους σημαίνει ότι ο εγκέφαλος δεν διεγείρεται όσο θα μπορούσε, οδηγώντας σε απώλεια νευρικών συνδέσεων.

Στρες

Ένα κάποιο επίπεδο στρες είναι απαραίτητο για την καθημερινή λειτουργία - διαφορετικά δεν θα σηκωνόμασταν ποτέ από το κρεβάτι - αλλά όταν το στρες γίνεται χρόνιο, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα για την υγεία του εγκεφάλου, σύμφωνα με έρευνα στο Journal of Alzheimer's Disease. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά για να κατανοηθεί τι κρύβεται πίσω από τη σύνδεση μεταξύ του στρες και της άνοιας, αλλά πιστεύεται ότι η επίδραση του στρες στο ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορούσε να αυξήσει αυτόν τον κίνδυνο.