Ξεχνάω εύκολα. Τι μου συμβαίνει;

“Ξεχνάω εύκολα”: ένα συχνό παράπονο όχι μόνο των μεγαλύτερων σε ηλικία, αλλά και των νεότερων ανθρώπων. Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι λόγοι εξαιτίας των οποίων η μνήμη μας προδίδει;

«Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από την ηλικία σας, αν παρατηρείτε προβλήματα μνήμης που επιμένουν ή επιδεινώνονται σε βάθος χρόνου και που επηρεάζουν την καθημερινή σας λειτουργικότητα, μην κλείνετε τα μάτια στο πρόβλημα» επισημαίνει η Νευροψυχολόγος κ. Όλγα Λυμπεροπούλου, με Ειδίκευση στην 3η Ηλικία και τις Άνοιες, Υπεύθυνη Κέντρου Διαταραχών Μνήμης.

“Ξεχνάω εύκολα”. Τι μπορεί να συμβαίνει στην περίπτωση των νέων ενηλίκων και των ανθρώπων μέσης ηλικίας:

Ατομικές διαφορές στη λειτουργία της μνήμης: Όπως διαφέρουμε ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, κατά τον ίδιο τρόπο διαφέρουμε και ως τις νοητικές μας λειτουργίες. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν εξαιρετική μνήμη. Υπάρχουν, όμως, και οι λιγότερο τυχεροί που για να μάθουν κάτι καινούριο ή να ανακαλέσουν μία ανάμνηση πρέπει να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια.

Multitasking: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής απαιτεί να διαχειριζόμαστε πολλές εργασίες ταυτόχρονα. Όμως, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι σχεδιασμένος για να εστιάζει σε ένα πράγμα κάθε φορά. Το multitasking αποδυναμώνει την μνήμη και τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες και οδηγεί σε μειωμένη παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα.
Υψηλά επίπεδα στρες: Νέες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ του χρόνιου στρες και της απώλειας μνήμης. Το στρες αλλάζει τον εγκέφαλό μας δομικά και λειτουργικά. Ως συνέπεια, επηρεάζεται δραματικά τη λειτουργία της μνήμης, μιας και το στρες κρατά τον οργανισμό σε μία συνθήκη μόνιμης ετοιμότητας για την αντιμετώπιση πιθανών απειλών.
Ελλιπής ή/και κακός ποιοτικά ύπνος: Ο επαρκής και ποιοτικός νυχτερινός ύπνος είναι απολύτως απαραίτητος για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Η χρόνια στέρηση ύπνου διαταράσσει τη διαδικασία παγίωσης των πληροφοριών που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και κλονίζει την ικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής και τη μνήμη.
Εγκυμοσύνη: Οι αλλαγές στις ορμόνες του σώματος, σε συνδυασμό με τις αλλαγές στις συνήθειες, στο σώμα και τη συναισθηματική κατάσταση που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συχνά προκαλούν το φαινόμενο που στα αγγλικά ονομάζεται “baby brain”. Τα προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης υποχωρούν ένα με δύο χρόνια μετά τον τοκετό.
Κλιμακτήριος και εμμηνόπαυση: Οι έντονες διακυμάνσεις των ορμονών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου προκαλούν ποικίλα συμπτώματα, μεταξύ των οποίων και η διαταραχή της λειτουργίας της μνήμης. Συνήθως, οι δυσκολίες υποχωρούν μόλις οι γυναίκες φτάσουν στην εμμηνόπαυση. Ωστόσο, σε ορισμένες γυναίκες, τα προβλήματα επιμένουν.
Κατάθλιψη: Η κακή διάθεση και πολύ περισσότερο η κατάθλιψη, ως πάθηση, έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν περιορίσουν σημαντικά την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε, να μαθαίνουμε και να ανακαλούμε πληροφορίες. Επιπλέον, η κατάθλιψη αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας στο μέλλον.
Κατάχρηση αλκοόλ: Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ βλάπτει τη μνήμη τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα. Η έλλειψη βιταμίνης Β1 που παρατηρείται συχνά στον αλκοολισμό, μπορεί να οδηγήσει στο σύνδρομο Korsakoff, εξαιτίας του οποίου οι ασθενείς δυσκολεύονται να δημιουργήσουν νέες μνήμες και χάνουν αρκετές από τις παλιές.
Φάρμακα: Κάποια φάρμακα (όπως π.χ. κάποια αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά) ενδέχεται ως παρενέργεια να προκαλέσουν διαταραχή της λειτουργίας της μνήμης. Οι γνωστικές παρενέργειες συνήθως υποχωρούν σταδιακά μετά από τη διακοπή λήψης του υπεύθυνου σκευάσματος.
Ποικίλα προβλήματα υγείας: Η έλλειψη βιταμινών (κυρίως του συμπλέγματος Β), οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, η πολλαπλή σκλήρυνση, η επιληψία, οι εγκεφαλίτιδες, οι όγκοι του εγκεφάλου και άλλες καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε πλήθος συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μνημονικών διαταραχών.
Πρώιμης έναρξης άνοια: Η άνοια αφορά κατά κύριο λόγο τα άτομα άνω των 65 ετών. Ωστόσο, περίπου το 4% των ατόμων που ζουν με άνοια είναι ηλικίας 40 έως 65 ετών. Τα συχνότερα εκφυλιστικά αίτια της πρώιμης έναρξης άνοιας είναι η μετωποκροταφική άνοια και η νόσος Αλτσχάιμερ.

“Ξεχνάω εύκολα”. Τι μπορεί να συμβαίνει στην περίπτωση των ανθρώπων 65+ ετών:

Εκτός από τις καταστάσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν ενήλικες οποιασδήποτε ηλικίας, οι άνθρωποι άνω των 65 ετών είναι αντιμέτωποι με επιπλέον παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο τη λειτουργία της μνήμης.

Φυσιολογική διαδικασία γήρανσης: Τουλάχιστον οι μισοί από τους ανθρώπους άνω των 65 ετών αναφέρουν ότι ξεχνούν περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν. Στην πραγματικότητα, αυτό που μειώνεται με την ηλικία δεν είναι η μνήμη, αλλά η ταχύτητα. Οι διανοητικά υγιείς ηλικιωμένοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μάθουν καινούριες πληροφορίες, αλλά και περισσότερο χρόνο για να θυμηθούν αυτό που θέλουν.
Ήπια Γνωστική Διαταραχή (ΗΓΔ): Πρόκειται για μια “γκρίζα ζώνη” μεταξύ του φυσιολογικού και του παθολογικού. Οι άνθρωποι με HΓΔ αντιμετωπίζουν διαταραχές των νοητικών λειτουργιών εντονότερες από το αναμενόμενο για την ηλικία τους, αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια ώστε να διαγνωστούν με άνοια. Συγκριτικά με τογενικό πληθυσμό, τα άτομα με ΗΓΔ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer ή άλλων μορφών άνοιας στο μέλλον.
Νόσος Αλτσχάιμερ: Αποτελεί την πιο συχνή αιτία άνοιας (60-70% του συνόλου). Συνήθως χαρακτηρίζεται από διαταραχή της πρόσφατης μνήμης, στην οποία σταδιακά προστίθεται και η διαταραχή άλλων νοητικών λειτουργιών. Επίσης, παρατηρούνται αλλαγές στην προσωπικότητα, διαταραχές συμπεριφοράς και έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητας.
Άλλες μορφές άνοιας: Εκτός από τη νόσο Αλτσχάιμερ, άλλες συνήθεις μορφές άνοιας είναι η αγγειακή άνοια (άνοια εξαιτίας εγκεφαλικών επεισοδίων), η παρκινσονική άνοια (άνοια εξαιτίας της νόσου Πάρκινσον), η άνοια με σωμάτια Lewy και η μετωποκροταφική άνοια.