Μορφή σοβαρής επιδημίας παίρνει η συνεχώς ανοδική αύξηση των κρουσμάτων HIV/AIDS

Μορφή σοβαρής επιδημίας παίρνει η συνεχώς ανοδική αύξηση των κρουσμάτων HIV/AIDS στη χώρα μας κατά τα τελευταία τρία χρόνια. Η μεγάλη αυτή αύξηση αφορά κυρίως στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ). Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ τα έτη 2008-2010 ο αριθμός των περιστατικών στους XEN κυμαίνονταν ετησίως μεταξύ 10-14, το 2011 δηλώθηκαν 206 περιστατικά, ενώ μέχρι τον Οκτώβρη του 2012, 487.

Υπάρχει δηλαδή μια αύξηση της επίπτωσης ως 35 φορές για έτη 2011 και 2012, η μεγαλύτερη σε όλη την Ευρώπη.

Το σύνολο των περιστατικών με HIV/AIDS που καταγράφηκε τους 10 πρώτους μήνες του 2012 ήταν 1.049. Εκτός από τους 487 χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, οι 256 ήταν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, 108 που ανέφεραν ετεροφυλόφιλες σεξουαλικές επαφές ενώ για τους υπόλοιπους 198 δεν είχε προσδιορισθεί η κατηγορία μετάδοσης.

Η επιδημία μεταξύ των ΧΕΝ περιορίζεται προς το παρόν στην περιοχή της Αθήνας όπου εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 3.000 άτομα που χρησιμοποιούν σύριγγες. Η ανάλυση των αιτιών της επιδημίας έχει αναδείξει ως κυρίαρχο παράγοντα την οικονομική κρίση.

Μετά το 2008 οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αντιμετωπίζουν συνθήκες πρωτοφανούς ένδειας με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν νοθευμένες ή καινοφανείς ναρκωτικές ουσίες, με συνέπεια τη μεγάλη αύξηση της ενδοφλέβιας χρήσης και τη χρήση μολυσμένων βελονών και συρίγγων.

Όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα του προγράμματος «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» με βάσει το οποίο εξετάσθηκαν το περασμένο Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 1.400 χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών το 54% κάνει ενδοφλέβια χρήση με συχνότητα τουλάχιστον μια φορά την ημέρα, το 30% όχι καθημερινά αλλά περισσότερο από μια φορά το μήνα και το υπόλοιπο 16% μια φορά το μήνα ή λιγότερο.

Το τελευταίο χρόνο, το 11% χρησιμοποίησε σύριγγα που κάποιος άλλος είχε χρησιμοποιήσει για ενδοφλέβια χρήση τουλάχιστον τις μισές φορές, το 29% σπάνια και το 60% ποτέ.

Θετικοί στον ιό του AIDS ήταν το 19% στο σύνολο των Ελλήνων χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών και το 24% στους μετανάστες χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών. Τα χαρακτηριστικά των ατόμων με αυξημένο κίνδυνο να βρεθούν με HIV/AIDS ήταν: άτομα που χρησιμοποιούν σύριγγες που είχαν ήδη χρησιμοποιήσει άλλα άτομα για ενδοφλέβια χρήση (27% αυτών που ανέφεραν κοινή χρήση τον τελευταίο χρόνο ήταν οροθετικοί σε σχέση με 18% αυτών που δεν ανέφερε κοινή χρήση), άτομα με αυξημένη συχνότητα ενδοφλέβιας χρήσης (29% αυτών που έκαναν ενδοφλέβια χρήση περισσότερο από μία φορά την ημέρα ήταν οροθετικοί έναντι 13% όσων έκαναν μία φορά την ημέρα ή λιγότερο), γυναίκες που έκαναν σεξ με αντάλλαγμα χρήματα/ ναρκωτικά (32% αυτών που ανέφερε σεξ με αντάλλαγμα ήταν οροθετικές σε σχέση με το 17% των γυναικών που δεν ανέφερε), άτομα με ιστορικό φυλάκισης (27% των ατόμων με ιστορικό φυλάκισης ήταν οροθετικοί σε σχέση με το 19% που δεν είχαν μπει ποτέ στη φυλακή) και άστεγοι (33% αυτών που υπήρξαν άστεγοι στον τελευταίο χρόνο και 16% αυτών που δεν ήταν άστεγοι).

Όλα τα παραπάνω επεσήμαναν σε συνέντευξη τύπου ο Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης & Ελέγχου Νόσων (ECDC) Dr. Marc Sprenger, ο Καθηγητής Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής Πανεπιστημίου Αθηνών κ.

Άγγελος Χατζάκης, η Υπεύθυνη του Τμήματος Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων, HIV και Παθογόνων που Μεταδίδονται με το Αίμα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης & Ελέγχου Νόσων (ECDC) Dr. Marita van de Laar, η Καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας, Τομέας Δημόσιας και Διοικητικής Υγιεινής, Ε.Σ.Δ.Υ.

και Πρόεδρος ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ κα Τζένη Κουρέα–Κρεμαστινού, η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος ΟΚΑΝΑ κα Μένη Μαλλιώρη, η Λέκτορας Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών κα Βάνα Σύψα, ο Διοικητής του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας και Εκπρόσωπος του Υπουργού Υγείας κ.

Πάνος Ευσταθίου. Η συνέντευξη τύπου δόθηκε με αφορμή τη διεξαγωγή του 3^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής που πραγματοποιείται 30 Νοεμβρίου -2 Δεκεμβρίου 2012, στην Αθήνα.

Ιδιαίτερα ο κ. Μάρκ Σπρένγκερ παρουσιάζοντας τη σε βάθος αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC) σχετικά με την κατάσταση του HIV στην Ελλάδα, δήλωσε με έμφαση: «Για την αντιμετώπιση της έκρηξης του αριθμού κρουσμάτων HIV μεταξύ των ανθρώπων που κάνουν χρήση ναρκωτικών με ενέσεις στην Αθήνα, οι Ελληνικές αρχές έχουν δώσει άμεση προτεραιότητα στις σωστές παρεμβάσεις.

Αλλά δεδομένου του μεγέθους της συνεχιζόμενης εξάπλωσης των κρουσμάτων, θα πρέπει να υπάρξει συντονισμένη δράση για την επέκταση του προγράμματος χορήγησης συριγγών και βελονών στην Αθήνα. Αν δεν κατορθωθεί μία κλιμάκωση του προγράμματος, είναι πολύ πιθανό ότι η μετάδοση του HIV μεταξύ των ατόμων που κάνουν ενέσεις ναρκωτικών στην Αθήνα θα συνεχίσει και θα επιταχυνθεί – καταλήγοντας σε μία υψηλή διάδοση του HIV για μακρό χρονικό διάστημα.Σε αυτό το σημείο, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να επενδύσει στην πρόληψη της μετάδοσης του HIV μεταξύ των ανθρώπων που κάνουν χρήση ναρκωτικών με ενέσεις.

Το κόστος της πρόληψης για να αποφευχθεί η μόλυνση με τον HIV θα είναι σημαντικά μικρότερο από εκείνο της θεραπείας εκείνων που θα μολυνθούν.»

Στην Ελλάδα από την αρχή της επιδημίας κύριο τρόπο για τη μετάδοση του ιού μεταξύ των περιστατικών του AIDS που δηλώθηκαν, αποτελούσε η σεξουαλική επαφή μεταξύ των ανδρών. Το πρώτο δεκάμηνο όμως του 2012 παρατηρήθηκε μια σημαντική αλλαγή.

Για πρώτη φορά, ο μεγαλύτερος αριθμός των περιστατικών με AIDS που δηλώθηκαν αφορούσε σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και όχι σε ομο/αμφιφυλόφιλους άνδρες.

Για την αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού φαινομένου στη χώρα μας έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες, με στοχευμένες δράσεις.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ προχώρησε σε παρεμβάσεις πεδίου με τη χρήση κινητών μονάδων με στόχο στη παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τον έλεγχο για AIDS, τη χορήγηση προφυλακτικών και αποστειρωμένων συρίγγων στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών.

Ο ΟΚΑΝΑ τον Αύγουστο του 2011 εξυπηρετούσε με 25 θεραπευτικές μονάδες πανελλαδικά 5.500 άτομα, χρήστες ναρκωτικών χορηγώντας τους υποκατάστατα. Η λίστα όμως αναμονής αριθμούσε άλλα 5.500 άτομα και ο χρόνος αναμονής ήταν 7,5 χρόνια και 4 στη Θεσσαλονίκη.

Με τη λειτουργία όμως άλλων 33 νέων μονάδων πανελλαδικά ο χρόνος αναμονής μειώθηκε στα 3,4 στην Αττική και μόλις ένας μήνας για τη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα.

Για να αντιμετωπισθεί η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί το Υπουργείο Υγείας αναλαμβάνει σειρά συντονισμένων δράσεων, υπό την επιχειρησιακή διαχείριση και επίβλεψη του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (Ε.Κ.ΕΠ.Υ.). Στόχος είναι να υπάρξουν γρήγορα αποτελέσματα και αυτό θα επιτευχθεί:

• Με τη βελτίωση των υπηρεσιών θεραπείας του ΟΚΑΝΑ.
• Με τη στενή συνεργασία Ε.Κ.ΕΠ.Υ. και των προγραμμάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών που απευθύνονται σε χρήστες ναρκωτικών ουσιών.
• Με τη συνεργασία με Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς οι οποίοι ευαισθητοποιούνται στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Αμέσως μετά την ανίχνευση ενός τοξικομανή ως οροθετικού θα γίνεται η χωρίς καθυστέρηση προώθησή του στις Μονάδες του ΟΚΑΝΑ και των νοσοκομείων με σκοπό την άμεση έναρξη της θεραπείας τους. Η θεραπεία αυτή σχεδιάστηκε για να έχει διπλό στόχο.

Αφενός την ένταξη αυτών των χρηστών είτε σε προγράμματα υποκατάστασης και ακόμα καλύτερα σε κλειστά προγράμματα απεξάρτησης, αφετέρου τη χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων για την καταπολέμηση της HIV λοίμωξης.