Η υγεία της καρδιάς

Γράφει ο Ιωάννης Καλλικάζαρος, Διευθυντής ΓΝΑ Ιπποκράτειο, Αντιπρόεδρος ΕΚΕ

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν δυστυχώς την πρώτη αιτία θανάτου σε άνδρες και γυναίκες και είναι υπεύθυνα για πάνω από τους μισούς θανάτους σε Ελλάδα και Ευρώπη. Μάλιστα, με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Χάρτη που παρουσίασε η ΕΚΕ την άνοιξη του 2010, συμμετέχοντας στο European Heart Health Charter, τα καρδιαγγειακά προκαλούν πάνω από 4,35 εκατομμύρια θανάτους στα 52 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Περιοχής της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και περισσότερους από 1,9 εκατομμύρια θανάτους κάθε έτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά προκαλούν περισσότερους από 1 θάνατο κάθε 2 δευτερόλεπτα παγκοσμίως. Είναι όσοι θάνατοι προκαλούν μαζί το AIDS, η φυματίωση, ο διαβήτης και όλες οι μορφές καρκίνου και οι χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις.

Στους πραγματικά παραπάνω ανησυχητικούς αριθμούς δεν θα πρέπει να παραβλέπεται και το γεγονός της ανικανότητας και της μειωμένης ποιότητας ζωής που προκαλούν στους ασθενείς αλλά και στα μέλη της οικογένειάς τους.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι κατ’ εξοχήν αποτρέψιμα και σ’ αυτά ακριβώς τα στοιχεία επικεντρώνεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO)με τα στοιχεία που ανακοινώνει ώστε να ευαισθητοποιηθεί το κοινό στην πρόληψη στο σπίτι και στην εργασία.

Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι μέτριες μειώσεις της αρτηριακής πίεσης, της παχυσαρκίας, της χοληστερόλης και της χρήσης του καπνού μπορούν να μειώσουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών στο ήμισυ της συχνότητάς τους.

Οι προαναφερθέντες παράγοντες που οδηγούν σε μείωση των καρδιαγγειακών αποτελούν και τους βασικούς παράγοντες κινδύνου, που σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο ζωής, τις διατροφικές συνήθειες και τη σωματική άσκηση. Στους παραπάνω παράγοντες θα πρέπει να αναφερθούν επίσης η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υψηλή πίεση, η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών και βέβαια η ψυχοκοινωνική πίεση, παράγοντας ιδιαίτερα επίκαιρος λόγω και της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης .

Η αρτηριακή πίεση είναι ο μεγαλύτερος αυτόνομος παράγων κινδύνου για καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά και σήμερα επηρεάζει περισσότερο από 1 δισεκατομύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι έως το 2025 1/3 των ενηλίκων άνω των 25 ετών θα έχει υπέρταση.

Η συστολική πίεση (μεγάλη) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 120mmHg και η διαστολική (μικρή) τα 80mmHg. Καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση αλμυρών και να ελέγχεται η κατανάλωση αλατιού, διότι είναι κρυμμένη σε πολλά είδη καθημερινής διατροφής και σνακς.

Ιδιαίτερα επίκαιρο είναι το γεγονός ότι έντονες συναισθηματικές καταστάσεις στέλνουν ερεθίσματα στην καρδιά, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε θανατηφόρες αρρυθμίες ή και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι θάνατοι από καρδιαγγειακά αυξάνονται σε περιόδους μαζικών καταστροφών ή δυσμενών κοινωνικοοικονομικών συνθηκών.

Σαφέστατα μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα που έχουν ήδη στεφανιαία νόσο να παρουσιάζουν αύξηση της διάρκειας των ισχαιμικών επεισοδίων σε περιόδους έντασης, στεναχώριας και ψυχοκοινωνικής πίεσης.

Για την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου απαιτείται συνδυασμένη προσπάθεια από πολλούς φορείς και κύρια από την οργανωμένη Πολιτεία, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης που θα ευνοούν την υγιεινή διατροφή, την αποφυγή καπνίσματος, την τακτική σωματική άσκηση και φυσικά την παροχή ιατρικών υπηρεσιών σε άτομα υψηλού κινδύνου.

Αυτές είναι οι συνθήκες που παρέχονται σε κάθε κοινωνία που δεν αντιμετωπίζει τον καθημερινό κίνδυνο της ανεργίας, της έλλειψης φαρμάκων ή της αδυναμίας εξυπηρέτησης ενός συνεχώς αυξανόμενου αριθμού ασθενών στα δημόσια νοσοκομεία.

Εκεί απαιτείται η συντονισμένη προσπάθεια φορέων και φυσικών προσώπων για το καλό όλων και δη των ασθενών και των ατόμων υψηλού κινδύνου.

Εκ των παραγόντων κινδύνου έχει πολλάκις επισημανθεί ότι η παχυσαρκία και το κάπνισμα απειλούν και θα συνεχίσουν να απειλούν την υγεία μας εάν δεν αλλάξουμε τρόπο ζωής.

Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε ακριβά γυμναστήρια για τη σωματική μας άσκηση, μια πεζοπορία τουλάχιστον μισής ώρας τρεις φορές τη βδομάδα μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα. Η επιστροφή στην ελληνική μεσογειακή διατροφή με τη χρήση ελαιολάδου αντί των κορεσμένων λιπαρών, η καθημερινή χρήση λαχανικών και φρούτων, προϊόντα που ευτυχώς διαθέτει σε αφθονία και σε πολύ καλή ποιότητα η χώρα μας θα φέρουν ένα άριστο αποτέλεσμα στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Ένας ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας κινδύνου είναι το κάπνισμα για τον ίδιο τον καπνιστή, αλλά περισσότερο επιβλαβές για τους περί τον καπνιστή άκαπνους και κυρίως τα νήπια και παιδιά. Τα αποτελέσματα του μακροχρόνιου παθητικού καπνίσματος είναι σχεδόν της ίδιας έκτασης σε υγιείς ενήλικες που δεν έχουν καπνίσει ποτέ αλλά που είναι εκτεθειμένα σε περιβάλλον καπνιστών, όπως φαίνεται από έρευνα ομάδας γιατρών στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Γενεύης.

Νήπια που είναι εκτεθειμένα στον καπνό κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής τους ηλικίας εμφανίζουν περισσότερα προβλήματα υγείας αλλά και συμπεριφοράς σε σχέση με συνομηλίκους τους που μεγαλώνουν σε καθαρό περιβάλλον (Μελέτες Πανεπιστημίων Ιλινόις και Βοστώνης των ΗΠΑ).

Οπωσδήποτε όλα αυτά βήματα δεν πρέπει να γίνουν αύριο αλλά από χθες, θα πρέπει να γίνουν βίωμα από την παιδική ηλικία και φυσικά με τη συμμετοχή των ίδιων των γονιών. Θα είναι χωρίς αποτέλεσμα εάν στο παιδί επιβάλλουμε υγιεινή διατροφή και οι ενήλικες στο σπίτι καταναλώνουν είδη ταχυφαγίας.

Τα παιδιά είναι καθρέπτης, δυστυχώς, των συνηθειών κάθε οικογένειας. Ο ρόλος των γονιών στην αντικαπνιστική εκπαίδευση των νέων και παιδιών είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Οι γονείς πρέπει να δείξουν στα παιδιά τους τις συνέπειες του καπνίσματος και αν είναι καπνιστές να προχωρήσουν σε διακοπή δίνοντας το παράδειγμα.

Είναι υποχρέωσή μας να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας σε όλα τα επίπεδα του υγιεινού τρόπου διαβίωσης και διατροφής. Μπορούμε όλοι να βοηθήσουμε στην υγεία της καρδιάς μας και της καρδιάς των οικείων μας αλλά και η Πολιτεία να δημιουργήσει ένα περιβάλλον νομοθετικά καθαρό για την προάσπιση της υγείας της καρδιάς των πολιτών της με την καλύτερη πρόσβαση στα δημόσια νοσοκομεία, τη συνέχιση της δωρεάν νοσηλείας και χορήγησης φαρμάκων στους ασφαλισμένους, την απαγόρευση του καπνίσματος, τη δημιουργία χώρων αναψυχής αλλά και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του πολίτη προς την πολιτεία και τους θεσμούς.

Απλά καθημερινά βήματα σε προσωπικό και εθνικό επίπεδο μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον καθαρό για την υγεία της καρδιάς μας και όχι μόνο. Είναι πλέον όχι ανάγκη αλλά επιβεβλημένη η δημιουργία περιβάλλοντος αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης μέχρι να καταφέρει η χώρα μας να βγει από τη δύσκολη ατραπό στην οποία βρίσκεται.

Ο ΠΟΥ στην τελευταία συνεδρίαση στη Γενεύη στις 18 Σεπτεμβρίου 2012 με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας, του American Heart Association και American College of Cardiologyν ανέλαβαν μια σειρά πρωτοβουλιών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών αλλά και εγρήγορσης της Πολιτείας στα μη μεταδιδόμενα νοσήματα στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα καρδιαγγειακά.

Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε από το 2011 και μάλιστα στην πρώτη σύνοδο το Σεπτέμβριο του 2011 στη Ν. Υόρκη συμμετείχε επίσημα και η ΕΚΕ δια του εκπροσώπου της Καθηγητή Λ. Ανθόπουλου. Καταθέσαμε τις απόψεις μας και στη συνέχεια προσπάθεια με επιστολές προς τα αρμόδια Υπουργεία να ληφθούν μέτρα αναφορικά με την πρόληψη.

Δυστυχώς η Πολιτεία κώφευσε!!!

Η ΕΚΕ ως βασικό σκοπό και στόχο έθεσε με όλες τις προηγούμενες Διοικήσεις αλλά και τις επόμενες τη διασφάλιση της υγείας της καρδιάς μέσα από προγράμματα και δράσεις ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης των Ιατρών, ενημέρωσης της Πολιτείας για τους κινδύνους που ελλοχεύουν αλλά και ως Σύμβουλος της Πολιτείας σε θέματα που άπτονται της Καρδιολογίας και της πρόληψης των καρδιολογικών νόσων.