Πρόσφατη μελέτη Βρετανών επιστημόνων σε 2.700 ασθενείς εντόπισε πέντε "ένοχα" γονίδια στο ανθρώπινο DNA που μπορούν να συνδεθούν με αυξημένο κίνδυνο βαριάς νόσησης από COVID-19, διασωλήνωσης και θανάτου. Μπορεί κάποιος, μέσω της ανάλυσης γονιδιώματος, να γνωρίζει αν έχει αυτά τα γονίδια, ώστε να προστατευτεί περισσότερο από πιθανή έκθεσή του στον ιό;

Μιλώντας στο iatronet, ο καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ, Ζαχαρίας Σκούρας, υποστηρίζει πως μια τέτοια ανάλυση θα μπορούσε να δώσει την εικόνα. Διευκρινίζει, ωστόσο, πως οι μηχανισμοί νόσησης είναι τόσο πολυσύνθετοι που δεν εξαρτώνται μόνο από την ύπαρξη ή μη των όποιων "ένοχων" γονιδίων.

"Το DNA μας αποτελείται από μερικά δισεκατομμύρια ζεύγη βάσεων, δηλαδή δισεκατομμύρια γραμματάκια σε μια τεράστια εγκυκλοπαίδεια που λέγεται ανθρώπινο γονιδίωμα. Ήδη, βέβαια την ξέρουμε, αλλά δεν ξέρουμε όλες τις αλληλεπιδράσεις που γίνονται μεταξύ διαφόρων γονιδίων και των διαφόρων εξωτερικών παραγόντων, όπως για παράδειγμα ο ιός. Κάθε φορά έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάτι νέο", εξηγεί και προσθέτει: "Υπάρχουν γονίδια που ενέχονται, αλλά δεν αρκεί να τα έχει κάποιος ή να μην τα έχει. Πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο περιβάλλον για να εκφραστούν και να συνεργαστούν με άλλα, μέσα από πολύπλοκους μηχανισμούς. Τον δικό του ρόλο παίζει και ο φόρτος του ιού. Μπορεί κάποιος εύκολα να νοσήσει παίρνοντας το 1/3 του ιικού φορτίου που θα χρειαζόταν κάποιος άλλος για να νοσήσει. Εξαρτάται σε ποιο περιβάλλον θα εκφραστεί. Γι αυτό έχει τεράστια σημασία η χρήση της μάσκας και των άλλων μέσων ατομικής προστασίας".

Ο καθηγητής συνιστά να μπει στην πολιτική Υγείας και η ανάλυση του γονιδιώματος, όχι μόνο για την προστασία από την πανδημία, αλλά για την ανάπτυξη εξατομικευμένης αντιμετώπισης πολλών ασθενειών. "Δεν ξέρει κανείς τι μπορεί να βρεθεί μέσα από μια ανάλυση του γονιδιώματος. Η δομή της ζωής είναι γενότυπος – περιβάλλον - φαινότυπος. Τι έχω και πόσο μπορώ σε αυτό το περιβάλλον να το κρατήσω. Με τη σωστή ερμηνεία της ανάλυσης, όσο καλύτερα γνωρίζουμε το γονιδίωμα τόσο καλύτερα μπορούμε να προφυλασσόμαστε από διάφορες ασθένειες", σημειώνει.

Ο μηχανισμός εισόδου στα κύτταρα και η ανοσιακή ασπίδα

Απέναντι στα δισεκατομμύρια ζεύγη βάσεων DNA του ανθρώπινου κυττάρου, ο SARS-CoV-2 παρατάσσει περίπου 30.000 γράμματα RNA γενετικού υλικού.

"Έχουμε να κάνουμε με έναν ιό, ο οποίος πρέπει να βρει τον τρόπο από τη μια να διεισδύσει στα ανθρώπινα κύτταρα και από την άλλη χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς των ανθρώπινων κυττάρων να μπορέσει να πολλαπλασιαστεί. Μέσω των περίπου 100 ακίδων που περιλαμβάνει κάθε ιοσωμάτιο, έχει τη δυνατότητα να γαντζωθεί στα κύτταρα. Το θέμα είναι πόση δύναμη έχουν οι ακίδες και πόση δύναμη έχει ο υποδοχέας ο ACE2 να συγκρατηθεί ώστε να αρχίσει να ενεργοποιείται ο μηχανισμός για να εισέλθει στο κύτταρο", αναφέρει, για να προσθέσει: "Αυτό έχει να κάνει με την έκφραση των γονιδίων του καθενός μας, με την ιδιαιτερότητα, τη μοναδικότητα γονιδιώματος του καθενός μας. Από τη μια δηλαδή έχεις τον ιό που είναι σταθερός και από την άλλη μεριά αυτή τη μεταβλητότητα της έκφρασης υποδοχέων που έχει το κύτταρο".

Σε ό,τι αφορά τους αμυντικούς μηχανισμούς των κυττάρων, ο κ. Σκούρας επισημαίνει πως "χρειάζεται ένα ερέθισμα για να ενεργοποιήσει την ανοσία, δηλαδή μια σειρά δράσεων, πολλαπλασιασμών, διαιρέσεων, που θα καταλήξουν σε κάποια κύτταρα που θα είναι τόσο δυνατά ώστε να βγάλουν τα αντισώματα για τον κορωνοϊό". Κάποια αντισώματα υπάρχουν ήδη στον οργανισμό μας, χωρίς απαραίτητα να έχουμε προηγούμενη νόσηση από τον ίδιο ιό, αλλά μπορεί να τα έχουμε "κληρονομήσει" από άλλον ιό της οικογένειας. Δεν έχουμε όμως τα αντισώματα απέναντι στον συγκεκριμένο κορωνοϊό και των μεταλλάξεών του.

"Ξεφεύγει" προς μικρότερες ηλικίες

Ο κ. Σκούρας, διατυπώνει τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι ο κορωνοϊός στοχεύει σε όλο και μικρότερες ηλικίες.

"Βλέπουμε ότι όσες φορές μπορέσεις να ελέγξεις κάποιο κομμάτι του πληθυσμού, όπως ηλικιακά, ο ιός θα βρει τρόπους να ξεφύγει και να πάει σε κάποια άλλη ηλικία. Και το παρατηρούμε αυτό, έχει φύγει από τους πολύ ηλικιωμένους, έχει πάει σε χαμηλότερες ηλικίες και σιγά σιγά θα φτάσει πιο κάτω. Σημαίνει ότι ο ιός έχει αρχίσει και προσαρμόζεται σε κάποια περιβάλλοντα, διατηρώντας όμως και την ισχύ του", υπογραμμίζει και προσθέτει: "Αυτό που έχει σημασία είναι πως όσο πιο δραστικός γίνεται ο ιός τόσο λιγότερο θα επιβιώσει στο χρόνο. Περιμένουμε δηλαδή πώς θα μπορέσουμε είτε εμείς να τον τιθασεύσουμε είτε από μόνος του να φτάσει στο κρεσέντο της δικής του ανάπτυξης και του πολλαπλασιασμού του για να μπορέσει να σταματήσει. Όχι να εξαφανιστεί, αλλά τουλάχιστον πώς θα γίνει τιθασεύσιμος".

Άνοιγμα δραστηριοτήτων και νέα κανονικότητα

Ο καθηγητής υποστηρίζει πως παρά την "έκρηξη" του επιδημιολογικού κύματος θα πρέπει να αρχίσει το σταδιακό άνοιγμα δραστηριοτήτων. "Με προσεκτικούς και κυρίως έξυπνους ελέγχους θα πρέπει να δούμε την επιδημιολογική εξάπλωση, ώστε να έχουμε καλύτερες και καίριες αντιδράσεις για το τι θα ανοίξουμε, τι θα κλείσουμε, τι θα επιτρέψουμε να λειτουργεί. Με μια καλή διευθέτηση θα πρέπει να αρχίσουν να υπάρχουν δραστηριότητες, ειδάλλως θα σωθούμε από τον κορωνοϊό αλλά τα νευρολογικά μας θα είναι πολύ χειρότερα», λέει χαρακτηριστικά, επικαλούμενος την ιπποκρατική θεωρία περί ισορροπίας μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας. «Δεν αρκεί να βγαίνουν οι λοιμωξιολόγοι και να λένε πέντε κουβέντες. Σέβομαι τους λοιμωξιολόγους και κάνουν καλή δουλειά, αλλά ας πουν και κάποιοι άλλοι κάποια πράγματα. Η ενιαία υγεία σημαίνει άνθρωπος, ζώα, περιβάλλον. Όλοι πρέπει να συνυπάρχουμε. Με τέχνη και μυαλό γιατί πρέπει να υπάρξει και μια οικονομία".

Ο ίδιος εκτιμά πως κάποια στιγμή θα επανέλθει μιας μορφής κανονικότητα, αλλά αυτή δεν θα είναι όπως τη θέλουμε. "Θα πρέπει να βρούμε άλλες αξίες και άλλα μέτρα για να εκτιμήσουμε την όποια κανονικότητα. Όσο περισσότερο πιέζουμε τον πλανήτη τόσο περισσότερο αυτός θα αντιδρά. Είναι το σύστημα ξενιστού και εισβολέα. Δεν κοιτάζουμε τα ζώα και τις ζωονόσους και η υγεία δεν περνάει στο πλαίσιο της ενιαίας υγείας όπως έχει θεσμοθετηθεί από τον ΠΟΥ αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόζεται για λόγους συμφερόντων. Ο καθένας μας πρέπει να συμμετέχει στην υγεία αλλά θα πρέπει να ξέρει. Πρέπει να υπάρχει ο λεγόμενος βιολογικός εγγραμματισμός, η εκπαίδευσή μας πρέπει να γίνει ουσιαστικότερη και να αφήσουμε τις πολλές πνευματικότητες, να καταλάβουμε στη βάση τι είναι η ζωή και πώς εκδηλώνεται στο περιβάλλον", καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
5 τρόποι να αποτοξινωθούμε από το κινητό μας
CAR-T θεραπείες στη Ρευματολογία - Κύτταρα "δολοφόνοι" και "ψαράδες"
10 +1 τρόποι να διώξουμε το στρες