Οι νυχτερίδες αποτελούν γνωστές φυσικές «δεξαμενές» ζωονοσογόνων ιών, που μπορούν να μεταδοθούν μεταξύ ζώων και ανθρώπων, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον SARS-CoV-2 που προκάλεσε την πανδημία COVID-19. Η συλλοίμωξη κάποιων ειδών νυχτερίδων από διαφορετικούς ιούς που κατοικούν στις ίδιες σπηλιές ευνοεί τους ανασυνδυασμούς και την δημιουργία νέων δυνητικών απειλών για τα ζώα και τον άνθρωπο.

Μελέτη Κινέζων επιστημόνων, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο Nature, εντόπισε υψηλά ποσοστά συλλοιμώξεων σε νυχτερίδες της επαρχίας Γιουνάν στην Κίνα, και μεγάλη συχνότητα διάχυσης των ιών μεταξύ των ζώων που μελετήθηκαν. Οι ερευνητές εντόπισαν πέντε ιικά είδη που είναι πιθανά παθογόνα για τον άνθρωπο ή τα ζώα και μεταξύ αυτών, έναν ανασυνδυασμένο κορωοϊό τύπου SARS, που σχετίζεται στενά τόσο με τον SARS-CoV, όσο και με τον SARS-CoV-2. In vitro δοκιμασίες έδειξαν ότι αυτός ο ανασυνδυασμένος ιός μπορεί να χρησιμοποιήσει τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2 και ως εκ τούτου είναι πιθανός και αυξημένος ο κίνδυνος εμφάνισης.

Συλλοιμώξεις και ανασυνδυασμοί

Η επαρχία Γιουνάν στη νοτιοδυτική Κίνα έχει αναγνωριστεί ως σημείο αναφοράς σε ό,τι αφορά την ποικιλομορφία των ειδών νυχτερίδων και των ιών που μεταδίδονται από αυτές. Ένας αριθμός πιθανών ζωονοσογόνων ιών έχουν ανιχνευθεί εκεί, συμπεριλαμβανομένων στενών συγγενών του SARS-CoV-2, όπως ο κοροναϊός νυχτερίδας RaTG13, RpYN06, και RmYN02, καθώς και συγγενείς του SARS-CoV, όπως ο WIV1 και Rs4231.

Έχει υποστηριχθεί ότι η παρουσία μικτών φωλιών νυχτερίδων στη Γιουνάν (δηλαδή, πολλαπλά είδη νυχτερίδων που μοιράζονται την ίδια φωλιά) συμβάλλει στη συχνή μετάδοση ιών μεταξύ ειδών, προωθώντας τον ανασυνδυασμό τους.

Οι Κινέζοι επιστήμονες πραγματοποίησαν εντατική δειγματοληψία πεδίου 149 μεμονωμένων άγριων νυχτερίδων που συλλέχθηκαν από έξι διαφορετικές περιοχές της Επαρχίας και ανήκουν σε 6 γένη και 15 διαφορετικά είδη. Αλληλούχησαν το RNA ξεχωριστά για κάθε ζώο, ανέλυσαν, ταξινόμησαν και ποσοτικοποίησαν το ιικό τους φορτίο.

Εντόπισαν συνολικά 55 είδη ιών που ανήκουν σε 12 ιικές οικογένειες. Οι περισσότεροι (σε 46 από τα 55 είδη) ήταν ιοί RNA.

Σχεδόν οι μισές από τις νυχτερίδες που αναλύθηκαν (73 από τις 149, ή ποσοστό 49%) ήταν θετικές σε τουλάχιστον ένα είδος ιού. Μεταξύ των θετικών το 42% είχε μολυνθεί από περισσότερα από ένα ιικά είδη, με μέσο όρο 1,8 είδη ανά άτομο.

Πέντε ιοί ανησυχίας

Η φυλογενετική ανάλυση εντόπισε πέντε ιικά είδη που σχετίζονταν στενά με γνωστά παθογόνα ανθρώπων ή ζώων, τα οποία οι ερευνητές χαρακτήρισαν ως «ιούς ανησυχίας», Αυτοί ανήκαν σε δύο ιογενείς οικογένειες - τους Coronaviridae (τρία είδη κορωνοϊών) και τους Reoviridae (δύο είδη), ενώ τέσσερις στους πέντε ανιχνεύτηκαν σε περισσότερα από ένα είδη νυχτερίδων.

Οι τρεις κοροναϊοί ήταν στενά συνδεδεμένοι με γνωστούς ζωονοσογόνους ιούς που μολύνουν ανθρώπους ή χοίρους. Συγκεκριμένα η ανάλυση αποκάλυψε ότι τόσο ο κοροναϊός CX1 όσο και ο κοροναϊός τύπου Bat SARS CX1 και LS90 ανήκαν στο υπογένος Sarbecovirus του Betacoronavirus και σχετίζονται στενά με τον ανθρώπινο SARS-CoV. Ο άλλος κοροναϊός - τύπου Bat HKU1 LS93 - ανήκε στο γένος Alphacoronavirus και ήταν στενά συνδεδεμένος με τον κοροναϊό του συνδρόμου οξείας διάρροιας των χοίρων (SADS-CoV).

Οι υπόλοιποι δύο ιοί που προκαλούν ανησυχία, ο ορθορεοϊός νυχτερίδας BS1 και ο ροταϊός νυχτερίδας Α τύπου CX1 ήταν στενά συνδεδεμένοι με τον ορθορεοϊό των θηλαστικών και τις παραλλαγές του ροταϊού Α που μολύνουν τον άνθρωπο αντίστοιχα.

Εκτός από τους ιούς που προκαλούν ανησυχία, 42 ιικά είδη ταξινομήθηκαν ως νεοανακαλυφθέντες ιοί.

Ο ανασυνδυασμένος κορωνοϊός

Οι Κινέζοι επιστήμονες αναφέρουν ότι δύο κορωνοϊοί που σχετίζονται με τον SARS σε νυχτερίδες του είδους Phinolophus ενέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο εμφάνισης.

Ένας από αυτούς - ο κοροναϊός CX1 που μοιάζει με τον SARS - σχετίζεται τόσο με τον SARS-CoV όσο και με τον SARS-CoV-2 και ως εκ τούτου είναι πιθανό να έχει ιστορικό που περιλαμβάνει ανασυνδυασμό.

Συγκεκριμένα, όπως σημειώνουν, υπάρχουν μόνο πέντε διαφορές αμινοξέων στον τομέα δέσμευσης υποδοχέα (RBD) της πρωτεΐνης ακίδας αυτού του ιού σε σύγκριση με το γονιδίωμα αναφοράς Wuhan-Hu-1 του SARS-CoV-2, καθιστώντας τον πλησιέστερο σε σχέση με τον SARS-CoV-2. Τα ευρήματα υποδηλώνουν έντονα ότι η εξάπλωση του ιού και η συλλοίμωξη σε συγγενικά είδη νυχτερίδων συμβάλλουν στον ανασυνδυασμό δυνητικά παθογόνου κοροναϊού και θα μπορούσαν ενδεχομένως να διευκολύνουν την εμφάνιση του ιού σε άλλα είδη.

Συμπερασματικά, οι συγγραφείς της μελέτης επισημαίνουν πως «η ανακάλυψη μιας ποικίλης σειράς ιών που σχετίζονται με τις νυχτερίδες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι δυνητικά παθογόνοι για τον άνθρωπο και το ζωικό κεφάλαιο, τονίζει την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση στην παρακολούθηση των πληθυσμών των νυχτερίδων ως πιθανών πηγών αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών».

Προσθέτουν πως «η ταυτοποίηση ενός νέου ανασυνδυασμένου κοροναϊού τύπου SARS που μπορεί να χρησιμοποιήσει τον ανθρώπινο υποδοχέα ACE2 εγείρει ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο μελλοντικών ζωονοσογόνων γεγονότων» και καταλήγουν σημειώνοντας πως «απαιτείται περαιτέρω έρευνα σχετικά με την ποικιλομορφία και την αφθονία των ιών εντός των νυχτερίδων για την καλύτερη κατανόηση των κινδύνων που συνδέονται με τη μετάδοση ζωονοσογόνων νόσων και για την ενημέρωση σχετικά με την ανάπτυξη στρατηγικών για την πρόληψη και τον έλεγχο των ασθενειών».

 

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Απλές συμβουλές για διατροφή και καλή υγεία
CrossFit: Όσα θέλετε να ξέρετε
Από τη διάγνωση στην ανάγνωση του μυαλού;