Περίπου το 30% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού υπολογίζεται πως πάσχει σήμερα από - διαγνωσμένη ή αδιάγνωστη - μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (MASLD), ενώ ένα ποσοστό 4% - 5% είναι αντιμέτωπο με την πιο σοβαρή της μορφή, τη μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (MASH) που περιλαμβάνει και ηπατική ίνωση, η οποία αν δεν υποστραφεί οδηγεί σε κίρρωση. Για την Ελλάδα η εκτιμώμενη επίπτωση είναι κατά τι μεγαλύτερη του παγκόσμιου μέσου όρου, με περίπου 33% - 35% στη MASLD και 5% στη MASH.

Η ρεσμετιρόμη (resmetirom), που εγκρίθηκε το Μάρτιο του 2024 από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) αναπτέρωσε τις ελπίδες των ασθενών, οι οποίοι ως τότε δεν είχαν στη διάθεσή τους κάποια ειδική θεραπεία, παρά μόνο τη δυνατότητα ελέγχου και ύφεσης των συμπτωμάτων μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση). Οι κλινικές δοκιμές έδειξαν πως είναι το πρώτο φάρμακο που επιτυγχάνει υποστροφή της ίνωσης, σε μη κιρρωτικούς ασθενείς μετρίου και προχωρημένου σταδίου (F2 και F3).

Ομάδα Ελλήνων επιστημόνων έβαλε στο «μικροσκόπιο» τον τρόπο δράσης της ρεσμετιρόμης, αναλύοντας τα δεδομένα και τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών και δημοσίευσε στο Pharmacology & Therapeutics μια κριτική αξιολόγηση, με το ερώτημα αν πρόκειται για το "Άγιο Δισκοπότηρο" της αντιμετώπισης της MASH. Ο πρώτος συγγραφέας, Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης (φωτογραφία), ειδικευόμενος γαστρεντερολογίας στην Α' Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού ΓΝΘ ΑΧΕΠΑ και υποψήφιος διδάκτορας Ιατρικής στο ΑΠΘ, μιλάει στο iatronet.gr για τις προκλήσεις, τις ευκαιρίες και τους προβληματισμούς αναφορικά με την χορήγηση του φαρμάκου, το οποίο εκτιμάται πως θα είναι διαθέσιμο και στην Ευρώπη - επομένως και στην Ελλάδα - εντός του τρέχοντος ή στις αρχές του επόμενου έτους.

Το άρθρο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας με τον ειδικό παθολόγο - διαβητολόγο, επίκουρο καθηγητή στο ΑΠΘ, Θεοχάρη Κουφάκη, τον καθηγητή Παθολογίας στο ΕΚΠΑ Ευάγγελο Χολόγκιτα, και τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας και από τους πρωτοπόρους παγκοσμίως στην έρευνα για τη MASLD, Σβεν Φρανκ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Γαστρεντερολογίας στο ΑΠΘ Γεώργιου Γερμανίδη.

Resmetirom

Η λιπώδης νόσος του ήπατος είναι πολυπαραγοντική νόσος που σχετίζεται με το μεταβολικό σύνδρομο (παχυσαρκία, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, υπερλιπιδαιμία) και χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση λίπους στο συκώτι, με σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ηπατική λειτουργία και στη γενική υγεία.

"Υπήρξαν κλινικές μελέτες για πολλά φάρμακα, ορισμένες πιο αισιόδοξες, άλλες που διακόπηκαν στη φάση ΙΙ, λόγω ζητημάτων που προέκυψαν αναφορικά με την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια", σημειώνει ο κ. Αρβανιτάκης, προσθέτοντας: "Για το Resmetirom τα αποτελέσματα των μελετών φάσης ΙΙ και ΙΙΙ έδειξαν ότι είναι το πρώτο που πετυχαίνει υποστροφή της ίνωσης, δηλαδή από το στάδιο F3 που είναι το προχωρημένο να υποχωρεί σε F2 και από F2 να υποστρέφει σχεδόν πλήρως σε στάδιο F1 ή και F0". Με το τελευταίο, όπως διευκρινίζει, αποκαθίσταται η ηπατική λειτουργία, ενώ παράλληλα μειώνεται σημαντικά η φλεγμονή στο ηπατοκύτταρο, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε κίρρωση ή ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

Πότε αναμένεται στην Ελλάδα

Τον περασμένο Μάρτιο το φάρμακο πήρε ταχεία έγκριση (accelerated approval) από τον FDA για χορήγηση σε ασθενείς που πάσχουν από ίνωση σταδίων F2 και F3. Δεν έχει πάρει έγκριση για ασθενείς με κίρρωση ήπατος ή για ασθενείς με πολύ ήπια ίνωση (F0 και F1).

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, έχουν γίνει οι απαραίτητες διαδικασίες και θεωρείται θέμα χρόνου να δοθεί έγκριση και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ). "Από όσο γνωρίζω έχει πάρει ήδη έγκριση στην Ολλανδία και θα ακολουθήσουν οι υπόλοιπες χώρες. Στην Ελλάδα ακολουθούμε τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες και θα είναι διαθέσιμο όταν πάρει έγκριση από τον ΕΜΑ", αναφέρει ο μελετητής, προσθέτοντας: "Σύμφωνα με τις αισιόδοξες προβλέψεις αυτό αναμένεται να γίνει μέσα στο 2025, εγώ πιθανολογώ στις αρχές του 2026".

Ευκαιρίες, προκλήσεις, προβληματισμοί

Οι οδηγίες της έγκρισης από τον FDA συνδέουν την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου με παράλληλη τήρηση ενός προγράμματος κατάλληλης προσεγμένης διατροφής και μέτριας άσκησης.

Ένα ζήτημα υπό διερεύνηση, όπως σημειώνει ο μελετητής, είναι αν ενέχει κινδύνους ή επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της δραστικής ουσίας η συγχρορήγησή της με αντιδιαβητικά φάρμακα ή με τις στατίνες που χρησιμοποιούν οι ασθενείς με υπερλιπιδαιμία. Αυτό θα διαφανεί από τις μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη και από την εφαρμογή των θεραπειών στις ΗΠΑ.

Επίσης, εκκρεμούν τα αποτελέσματα μελετών για την ασφάλεια χορήγησης σε ασθενείς με κίρρωση ή σε ασθενείς που παίρνουν φάρμακα GLP-1 για απώλεια βάρους.

Είναι το Άγιο Δισκοπότηρο;

Επιχειρώντας να απαντήσει στο ερώτημα του τίτλου της δημοσίευσης, ο κ. Αρβανιτάκης σημειώνει πως οι μελετητές δεν πιστεύουν ιατρικώς σε "Άγια Δισκοπότηρα" και φάρμακα - "πανάκειες" για όλες τις παθήσεις. "Πρέπει να είναι η προσέγγιση σε κάθε ασθενή εξατομικευμένη, δηλαδή να ανταποκρίνεται τόσο στις ανάγκες όσο και στις ιδιαιτερότητές του", υπογραμμίζει και συμπληρώνει: "Μέχρι στιγμής, με τα δεδομένα που έχουμε είναι η πιο αισιόδοξη θεραπεία, αλλά η πραγματική αποτελεσματικότητά της θα φανεί στο real life, καθώς οι μελέτες ήταν ‘αποστειρωμένες’ από όλους τους εξωγενείς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την έκβαση".

Επίσης, μένει να διευκρινιστούν ζητήματα που αφορούν συγχορήγηση με άλλα φάρμακα, θέματα προσαρμογής των ασθενών στις απαιτήσεις της στενής παρακολούθησης ανά τρίμηνο, αλλά και ποιος θα επωμίζεται το κόστος της θεραπείας. Στην Αμερική, η χορήγηση του φαρμάκου έχει ένα ετήσιο κόστος από 33.000 ως 55.000 ευρώ κατ΄ άτομο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
ΠΟΥ: Οι περικοπές στην αμερικανική βοήθεια θα μπορούσαν να κοστίσουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων
Ερευνητές ανακάλυψαν νέο τρόπο για τον έλεγχο του πόνου [μελέτη]
Πώς να προλάβετε την υπέρταση