Τα φάρμακα από πλάσμα, που αξιοποιούνται στην αντιμετώπιση χρόνιων και σπάνιων παθήσεων, διαφέρουν από όλα τα υπόλοιπα φαρμακευτικά σκευάσματα και θεραπείες. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές διαδικασίες παραγωγής φαρμάκων, οι θεραπείες αυτές εξαρτώνται άμεσα από την προσφορά υγιών ατόμων να συμμετέχουν στην αλυσίδα παραγωγής τους.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Τα  PDMPs – Plasma Derived Medicinal Products, όπως ονομάζονται, έχουν ως βασικό τους συστατικό το ανθρώπινο πλάσμα. Έτσι, για να μπορέσει η φαρμακευτική κοινότητα να παράξει τα κρίσιμα φάρμακα για τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων χρειάζεται να έχει πρόσβαση σε ικανοποιητικές ποσότητες ανθρώπινου πλάσματος. Ωστόσο, το ανθρώπινο πλάσμα δεν μπορεί να δημιουργηθεί συνθετικά σε εργαστήριο, ούτε και να αντικατασταθεί από κάποια άλλη δραστική ουσία, με αποτέλεσμα η εθελοντική δωρεά του από υγιείς δότες να αποτελεί μονόδρομο για την παραγωγή των PDMPs.

Αυτά τα φάρμακα, αν και έχουν μια ιδιαίτερα σύνθετη διαδικασία παραγωγής που επηρεάζεται από πλήθος εξωτερικών παραγόντων, είναι απολύτως απαραίτητα για τη διασφάλιση ενός φυσιολογικού προσδόκιμου και της ποιότητας ζωής των ασθενών με χρόνιες και σπάνιες παθήσεις.

Για το θέμα αυτό τοποθετήθηκε ο Κωνσταντίνος Χονδρόπουλος, Πρόεδρος του Δ.Σ. του Πανελλήνιου Συλλόγου Ασθενών με Ανοσοανεπάρκειες «Γαληνός».

«Το να ζεις με μια σπάνια/χρόνια ασθένεια, όπως η Κοινή Ποικίλη Ανοσοανεπάρκεια, είναι ένας καθημερινός αγώνας. Για να μπορώ να έχω μια φυσιολογική καθημερινότητα, που δεν θα στερείται στιγμές και εμπειρίες με την οικογένεια και τους αγαπημένους, αλλά και τη λειτουργικότητα για απλά, καθημερινά πράγματα πρέπει να λαμβάνω σταθερά τη θεραπεία μου με γ-σφαιρίνη. Φυσικά, προϋπόθεση για να έχω τα φάρμακά μου είναι οι υγιείς συνάνθρωποί μου να συνεχίζουν να δωρίζουν το πλάσμα τους σε τακτική βάση. Εκείνο που χρειαζόμαστε τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, είναι ένα θεσμικό πλαίσιο που θα ενισχύει την εθελοντική δωρεά πλάσματος για παραγωγή φαρμάκων, ώστε κανένας ασθενής να μη βρεθεί ξανά αντιμέτωπος μετά την πανδημία με την αγωνία για το αν υπάρχει αρκετό πλάσμα για να παραχθεί το φάρμακό του. Άλλωστε ως Σύλλογος έχουμε συνυπογράψει το position statement για το European Regulation on SoHO  όπου αναφέρεται ότι η μελλοντική νομοθεσία κατά την εφαρμογή της σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτη και να εξελίσσεται σύμφωνα με την πρόοδο της επιστήμης και τα νέα επιστημονικά στοιχεία. Ο τελικός στόχος που πρέπει να διασφαλιστεί είναι να ικανοποιείται η ανάγκη των ασθενών για φάρμακα που προέρχονται από πλάσμα και σώζουν ζωές.»

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της άμεσης σύνδεσης μεταξύ της εθελοντικής προσφοράς πλάσματος και της αντιμετώπισης των σπάνιων παθήσεων είναι το γεγονός πως για τη θεραπεία ενός μόνο ατόμου με πρωτοπαθή ή δευτεροπαθή ανοσοανεπάρκεια χρειάζονται 130 δωρεές ετησίως, ενώ η αντιστοιχία για τη θεραπεία της αιμορροφιλίας με PDMPs είναι 1.200 δωρεές σε ετήσια βάση.

Η Ευρώπη, στην οποία υπάρχουν διαγνωσμένοι περίπου 300.000 ασθενείς με σπάνιες ή χρόνιες ασθένειες, αντιμετωπίζει ελλείψεις σε πλάσμα της τάξης του 40%. Αυτές τις ελλείψεις καλύπτει με εισαγωγές από τις ΗΠΑ, γεγονός που δημιουργεί μια έντονη εξάρτηση, που  μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα. Εάν το διεθνές εμπόριο επηρεαστεί στο μέλλον από το ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, κάτι το οποίο συνέβη και στην περίοδο των lockdowns, η Ευρώπη ενδέχεται να αντιμετωπίσει ελλείψεις σε πλάσμα για την παραγωγή φαρμάκων. Χωρίς τις κατάλληλες συνθήκες για επαρκή συλλογή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η διαθεσιμότητα των φαρμάκων μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο. Τα PDMPs δεν χρησιμοποιούνται μόνο για την αντιμετώπιση των σπάνιων και χρόνιων παθήσεων, αλλά έχουν εφαρμογές σε ιατρικές πράξεις της καθημερινής ζωής, όπως: η θεραπεία δαγκωμάτων ζώων, η αντιμετώπιση εγκαυμάτων ή τραυμάτων, η υποστήριξη ασθενών μετά από χειρουργεία, οι θεραπείες ηπατίτιδας, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, ακόμα και πρόληψη λοιμώξεων σε παιδιά με HIV. Το γεγονός αυτό καθιστά την πρόσβαση στα PDMPs ακόμα πιο απαραίτητη, αλλά και ακόμα δυσκολότερη καθώς η ζήτησή τους μεγαλώνει εκθετικά.

«Τα PDMPs είναι θεραπευτικά βιολογικά προϊόντα απολύτως απαραίτητα, όχι μόνο για εκείνους τους ασθενείς που χρειάζεται να τα λαμβάνουν συστηματικά για την αντιμετώπιση των παθήσεών τους, αλλά και σε μια εκτεταμένη σειρά ιατρικών θεραπευτικών πράξεων που μπορεί να έχουν αποδέκτη οποιονδήποτε από εμάς. Η παραγωγή τους είναι πράγματι απαιτητική σαν διαδικασία και η έλλειψη δοτών επιδεινώνει το πρόβλημα επάρκειας. Η διαθεσιμότητα μπορεί να βελτιωθεί αν ενεργοποιήσουμε ακόμα περισσότερους εθελοντές δότες πλάσματος, δημιουργώντας παράλληλα και τις συνθήκες για την ανάπτυξη των κατάλληλων υποδομών για τη συλλογή του. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι, οι δημόσιες δομές από μόνες τους δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών, καθώς ακόμα και σε κράτη που βρίσκονται στην καλύτερη θέση παγκοσμίως,  όπως παραδείγματος χάρη στη Γαλλία και την Ισπανία,  το δημόσιο σύστημα μπορεί να καλύψει μόνο το 50% και 34% των αναγκών αντίστοιχα.», τονίζει σε σχέση με την κρισιμότητα των PDMPs και την πρόσβαση στις απαραίτητες ποσότητες πλάσματος για την παραγωγή τους ο/η κ. Γκουγκουρέλας Ιωάννης, Παθολόγος, Επιμελητής Α, Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Γεννηματάς- Ο Άγιος Δημήτριος».

Σταδιακά, η Ευρώπη επικεντρώνει τις προσπάθειές της για να κερδίσει την αυτονομία της και να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Αναδιαμορφώνοντας το θεσμικό της πλαίσιο για τη συλλογή και διαχείριση του πλάσματος, αλλά και προτρέποντας τα κράτη-μέλη να αναλάβουν πρωτοβουλίες σε εθνικό επίπεδο, χαράσσεται ο δρόμος για την επίτευξη της στρατηγικής αυτονομίας σε ποσότητες πλάσματος. Εκείνο που χρειάζεται είναι οι προσπάθειες αυτές να γίνουν πιο εντατικές και στοχευμένες, ώστε να ελαχιστοποιηθεί το δυνητικό ρίσκο για τη δημόσια υγεία από τις ευρωπαϊκές ελλείψεις πλάσματος.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Πώς μπορεί να επηρεάσει τον άνθρωπο η αλλαγή της ώρας την άνοιξη
Γιατί οι μαραθώνιοι σειρών βλάπτουν την υγεία;
Ανακαλύφθηκε αντιβιοτικό κατά των ανθεκτικών μυκητιασικών λοιμώξεων και βακτηρίων