Ο καφές αποτελεί το πιο δημοφιλές ρόφημα παγκοσμίως και οι κόκκοι του προέρχονται από τα καβουρδισμένα και αλεσμένα σπόρια της καφέας ή καφεόδεντρου. Η λέξη «καφές» μάλλον προέρχεται από την Kaffa, επαρχία της Αιθιοπίας όπου η κάφεα η αραβική (Coffea Arabica) μεγάλωνε ως θάμνος. Η περιοχή αυτή θεωρείται η γενέτειρα του καφέ, ο οποίος στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Αραβία, ενώ η κατανάλωσή του έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλής στα μέσα του 15ο αιώνα στην Υεμένη. Έκτοτε διαδόθηκε ταχύτατα σε ολόκληρο τον κόσμο και χάρη στην ιδιότητά του να καταπολεμά την υπνηλία έγινε ιδιαίτερα αγαπητός. Η επίδρασή του αυτή στο κεντρικό νευρικό σύστημα συνοδεύεται επίσης από βελτίωση των πνευματικών δεξιοτήτων μέσω της αύξησης της εγρήγορσης και της μείωσης της ανίας. Οι ιδιότητες αυτές οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην καφεΐνη, το βασικό συστατικό του καφέ, που δρα ως τονωτικό.

Βασικό χαρακτηριστικό του καφέ, εκτός της καφεΐνης, είναι η ιδιαίτερα υψηλή περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες ξεπερνούν σε αριθμό τα 1.000 διαφορετικά είδη σε ένα φλιτζάνι καφέ. Οι κυριότερες αντιοξειδωτικές ουσίες του καφέ ανήκουν στην κατηγορία των πολυφαινολών. Ωστόσο, η ποικιλία, το καβούρδισμα των σπόρων και ο τρόπος παρασκευής του αφεψήματος είναι παράγοντες που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την τελική συγκέντρωση του καφέ σε αντιοξειδωτικά. Φαίνεται ότι ο ελληνικός καφές, εξαιτίας του τρόπου παρασκευής του διαθέτει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά με τη σειρά τους σχετίζονται με μια πληθώρα ευεργετικών επιδράσεων στο σύνολο του καρδιαγγειακού συστήματος, ενώ σημαντικές μελέτες έδειξαν μείωση της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας.

Σύμφωνα με μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο περιοδικό Mayo Clinic Proceedings, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τόκυο μελέτησαν σε 17.568 άτομα την επίδραση της κατανάλωσης καφεΐνης στην ολική θνητότητα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης οδηγεί σε μείωση της ολικής θνητότητας. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση 100-199 mg καφεΐνης την ημέρα, ποσότητα η οποία αντιστοιχεί σε 1-2 φλιτζάνια καφέ, οδηγεί στη μέγιστη μείωση της θνητότητας (30%) από κάθε αιτία. Ακολουθεί η κατανάλωση ≥200 mg καφεΐνης/μέρα (>2 φλιτζάνια/μέρα) και η κατανάλωση 10-99 mg καφεΐνης/μέρα (≤1 φλιτζάνι/μέρα). 

Αξιοσημείωτο είναι το ενδιαφέρον που επικεντρώνεται στη σχέση της κατανάλωσης καφέ και του καρδιαγγειακού κινδύνου, κυρίως λόγω των μελετών που φαίνεται να συνδέουν την κατανάλωσή του με μικρή αύξηση της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης καθώς και με βραχυπρόθεσμη αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ωστόσο μελέτη που δημοσιεύθηκε πριν μερικά χρόνια στο πιο έγκριτο ιατρικό περιοδικό παγκοσμίως, στο New England Journal of Medicine, δείχνει πως παρά τη μικρή αύξηση στη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση που ακολουθεί εντός λίγων λεπτών έως ωρών μετά την κατανάλωση καφέ, σε μακροχρόνια βάση η συστηματική κατανάλωση καφέ (έως και 7 φορές/ ημέρα) μείωσε όχι μόνο την ολική θνησιμότητα (θνησιμότητα από κάθε αιτία) αλλά και τους θανάτους από νοσήματα του καρδιαγγειακού συστήματος όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και τα αγγειακά εγγεφαλικά επεισόδια, πιστοποιώντας τα ευεργετικά αποτελέσματα της κατανάλωσης καφέ στην καρδιαγγειακή λειτουργία.

Μελέτη ''Ικαρία''

Στα πλαίσια της γνωστής μελέτης «Ικαρία», η οποία διεξήχθη από την Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών υπό την οργάνωση και καθοδήγηση του καθηγητή Χριστόδουλου Στεφανάδη, μελετήθηκαν 673 μόνιμοι ηλικιωμένοι κάτοικοι της Ικαρίας. Οι κάτοικοι της Ικαρίας διακρίνονται παγκοσμίως για τη μακροβιότητα και την ευζωία τους, ενώ αξιοσημείωτη είναι η μειωμένη νοσηρότητα από καρδιαγγειακές αλλά και μη καρδιαγγειακές παθήσεις. Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, πως στην Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ξεπερνά τα 90 έτη, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στην Ικαρία αγγίζει το 1%. Καθώς οι πληθυσμοί των υπερηλίκων στην Ικαρία αποτελούν απομονωμένους αγροτικούς πληθυσμούς με ιδιαίτερες υγιεινοδιαιτητικές συνήθειες, η μελέτη των παραγόντων αυτών που σχετίζονται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο εμφανίζει εξέχουσα σημασία. Από την ανάλυση του αναπληρωτή καθηγητή Γεράσιμου Σιάσου προέκυψε πως η χρόνια συστηματική κατανάλωση ελληνικού καφέ και μάλιστα σε ποσότητα μεγαλύτερη από 450 ml/μέρα έχει ευεργετική και προστατευτική επίδραση στην καρδιαγγειακή λειτουργία, ιδιότητα η οποία διατηρείται ακόμα και σε υπερτασικά άτομα.

Τέλος, το ερευνητικό ενδιαφέρον της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Αθηνών παραμένει ανεξάντλητο και συνεχίζει να διεξάγει πρωτοποριακές μελέτες, στις οποίες πραγματοποιείται τόσο σύγκριση μεταξύ της επίδρασης του ελληνικού καφέ και του στιγμιαίου στις ιδιότητες των αγγείων και την καρδιαγγειακή λειτουργία, όσο και προσπάθεια εξακρίβωσης και ποσοτικοποίησης της επίδρασης της καφεΐνης. Τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται να ανακοινωθούν σύντομα από τους καθηγητές Δημήτριο Τούσουλη και Γεράσιμο Σιάσο και τον επιστημονικό συνεργάτη Άγγελο Παπαμικρούλη.

Ο καφές έχει κατοχυρώσει τη θέση του στο θρόνο του πιο δημοφιλούς ροφήματος σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που εξηγεί το εμφατικό ερευνητικό ενδιαφέρον το οποίο οδηγεί κάθε χρόνο σε πλήθος μελετών και δημοσιεύσεων. Η σχέση μεταξύ κατανάλωσης καφέ, αγγειακής λειτουργίας και καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας είναι συνάμα άρρηκτη αλλά και εν πολλοίς άγνωστη ακόμα. Νέες μελέτες αναμένεται να ρίξουν φως σε αυτό το ζωηρό ταγκό της ευωδιαστής τονωτικής απόλαυσης με το ευ ζην.

Πηγές:
1. Tsujimoto T, Kajio H, Sugiyama T. Association Between Caffeine Intake and All-Cause and Cause-Specific Mortality: A Population-Based Prospective Cohort Study. Mayo Clin Proc. 2017 Jul 8. pii: S0025-6196(17)30234-3.

2. Freedman ND, Park Y, Abnet CC, Hollenbeck AR, Sinha R. Association of coffee drinking with total and cause-specific mortality. N Engl J Med. 2012 May 17;366(20):1891-904.

3. Siasos G, Oikonomou E, Chrysohoou C, Tousoulis D, Panagiotakos D, Zaromitidou M, Zisimos K, Kokkou E, Marinos G, Papavassiliou AG, Pitsavos C, Stefanadis C. Consumption of a boiled Greek type of coffee is associated with improved endothelial function: the Ikaria study. Vasc Med. 2013 Apr;18(2):55-62.

4. Siasos G, Tousoulis D, Stefanadis C. Effects of habitual coffee consumption on vascular function. J Am Coll Cardiol. 2014 Feb 18;63(6):606-7.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Μπορούν τα βιντεοπαιχνίδια να κάνουν καλό;
Πρόληψη, καινοτομία και ολιστική φροντίδα κατά του καρκίνου του πνεύμονα
Ενημέρωση για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης από το ''Κ.Ε.Φ.Ι.''