"Debate" Σαρηγιάννη - Ιωαννίδη για lockdown και περιοριστικά μέτρα

Δύο αντικρουόμενες σχολές σκέψης σε ό,τι αφορά την πανδημία και τα μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων ως μέσο για την αντιμετώπισή της, διασταυρώθηκαν στο πλαίσιο διαδικτυακής ενημερωτικής εκδήλωσης του Ιδρύματος Γεωργίου Παπανδρέου, το απόγευμα της Κυριακής. Η εκδήλωση εξελίχθηκε σε ένα ιδιότυπο debate, μεταξύ του καθηγητή του ΑΠΘ, Δημοσθένη Σαρηγιάννη, ο οποίος τάσσεται υπέρ της προσεκτικής, ελεγχόμενης και βήμα προς βήμα απελευθέρωσης δραστηριοτήτων τώρα που η πανδημία δείχνει σημάδια ύφεσης και από την άλλη του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Stanford, Ιωάννη Ιωαννίδη, ο οποίος υποστηρίζει πως πρέπει να ανοίξουν όλες ανεξαιρέτως οι δραστηριότητες, οι οποίες μάλιστα δεν έπρεπε να έχουν κλείσει. Η διασταύρωση επιχειρημάτων έγινε με ευπρέπεια, στο πλαίσιο ενός ενδιαφέροντος διαλόγου, ενώ οι δύο καθηγητές βρήκαν και σημεία σύγκλισης.

Ιωαννίδης: Το σκληρό lockdown αυξάνει τα κρούσματα

Από την αρχή της πανδημίας, ο καθηγητής Παθολογίας, Έρευνας, Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής του Πανεπιστημίου Stanford, Ιωάννης Ιωαννίδης, υποστηρίζει πως το σκληρό lockdown έχει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Υποστήριξε πως μέτρα όπως η φυσική απόσταση, η αποφυγή συνωστισμού και η προσωπική υγιεινή, προφανώς βοηθούν, αλλά τα σκληρά lockdown σημαίνουν λιγότερο διαθέσιμο χώρο και χρόνο για τους πολίτες, μεγαλύτερη συμπύκνωση πληθυσμού, μεγαλύτερη χρονική έκθεση ευάλωτων σε πιθανόν μολυσμένους του στενού κύκλου, ενίσχυση φαινομένων εκρηκτικής αντίδρασης και εκτόνωσης του πληθυσμού. Στο τέλος, όπως ανέφερε, αυξάνουν τα κρούσματα και κατ επέκταση τις νοσηλείες και τους θανάτους.

Ο καθηγητής είπε πως η Ελλάδα έχει το αυστηρότερο lockdown σε όλο τον κόσμο (53η σε 53 χώρες σύμφωνα με τη λίστα του Bloomberg και 88 - 89 μονάδες αυστηρότητας με ανώτατο το 100 στον δείκτη της Οξφόρδης). Μόνο 40 χώρες στο πλανήτη έχουν περισσότερους θανάτους από τη χώρα μας και από αυτές οι 33 έχουν μεγαλύτερο πληθυσμό, ενώ οι 34 έχουν λιγότερους θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού τον τελευταίο μήνα.

Μίλησε για ψευδοδίλημμα μεταξύ Οικονομίας και Υγείας, δήλωσε φανατικός θιασώτης των εμβολίων και τάχθηκε υπέρ της λειτουργίας του συνόλου των δραστηριοτήτων (σχολεία όλων των βαθμίδων, εστίαση, κινηματογράφοι, θέατρα, εμπόριο). Ειδικά για την εστίαση, είπε πως το άνοιγμά της με σύνεση στην κινητικότητα και αποστάσεις ανάμεσα στα τραπέζια θα μειώσει τους συνωστισμούς στις πλατείες.

Το μήνυμα που έστειλε κλείνοντας είναι πως οι πανδημίες κρατάνε χρόνια και δεν βοηθούν τα επαναλαμβανόμενα σπριντ σε έναν μαραθώνιο. ενώ ζήτησε την εφαρμογή σοβαρής επιδημιολογικής επιτήρησης και την μαζική χρήση αξιόπιστων τεστ, διατυπώνοντας τις επιφυλάξεις του για τα self tests.

Σαρηγιάννης: Πολλαπλές γραμμές άμυνας

Ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ και επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας HERACLES που μοντελοποιεί την εξέλιξη της πανδημίας, ξεκίνησε λέγοντας πως συμφωνεί μόνο με ένα τμήμα της εισήγησης του κ. Ιωαννίδη: αυτό που αναφερόταν στο ότι η αντιμετώπιση της πανδημίας δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά σε μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων, αλλά πρέπει να συνδυάζεται με την πρόληψη και την προετοιμασία.

Διατύπωσε ενστάσεις και προβληματισμούς σχετικά με το άνοιγμα των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στις 10 Μαΐου, καθώς όπως είπε αυτό θα συναντήσει ψηλά την επιδημιολογική καμπύλη και υπάρχει ο κίνδυνος να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά μέσω της κινητικότητας. Επίσης, ανέφερε πως η επαναλειτουργία της εστίασης δεν είναι κάτι που δεν θα έχει επιπτώσεις στη διασπορά.

Στο πλαίσιο των μέτρων πρόληψης, επεσήμανε πως ο εξοπλισμός σχολείων, καταστημάτων, μέσων μαζικής μεταφοράς, εστιατορίων και άλλων δημόσιων κλειστών χώρων με συσκευές απολύμανσης αέρα, μπορεί να συντελέσει σε μείωση της διασποράς κατά 20%-25%. Επίσης, πρότεινε αύξηση της τηλεργασίας σε ποσοστά τουλάχιστον 50% - που επιτεύχθηκαν τον Απρίλιο του 2020 αλλά μετά περιορίστηκαν στο 25% - καθώς και μείωση αριθμού μαθητών στις τάξεις στους 17 (με απογευματινές βάρδιες, εναλλάξ μαθήματα ή και υβριδικά με συνδυασμό διά ζώσης διδασκαλίας και τηλεκπαίδευσης).

Παράλληλα, ζήτησε αύξηση αριθμού τεστ σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και άλλους μαζικούς χώρους δουλειάς, καλύτερο έλεγχο των μετακλητών εργατών γης που έρχονται από τα βόρεια σύνορα για αγροτικές εργασίες, στοχευμένο εμβολιασμό σε κάποιες επαγγελματικές ομάδες (τουρισμός, εστίαση, μεταφορές) ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Υγείας, καθώς και πιο αξιόπιστο testing στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Όπως είπε, το self  test έχει αξιοπιστία 55% - 60% αν το κάνει μόνος του κάποιος χωρίς εμπειρία. Επίσης, υπάρχει μια αμφιβολία αν όλοι όσοι το δηλώνουν το έχουν κάνει, επισημαίνοντας πάντως πως ακόμη και ένα ποσοστό 35% είναι ικανό για να επιβραδύνει τη διασπορά.

Ειδικά ενόψει της τουριστικής περιόδου, υποστήριξε πως οι έλεγχοι δεν πρέπει να περιορίζονται στις πύλες εισόδου, αλλά να υπάρχουν πολλαπλές γραμμές άμυνας, με δυνατότητα αυξημένων rapid tests και στα τουριστικά θέρετρα. Επίσης, πρότεινε τον εργαστηριακό έλεγχο των ταξιδιωτών τουλάχιστον 48 ώρες πριν την αναχώρησή τους, με δυνατότητα επανελέγχου 7 ημέρες μετά την άφιξή τους στη χώρα, καθώς και πιστοποιητικό ανάρρωσης από την COVID-19 με ημερομηνία μέχρι 6 μήνες πριν την άφιξή τους στη χώρα.

Οικονόμου - Λαλιώτη, Γεωργανάς, Βανδώρος

Μιλώντας στην ίδια εκδήλωση, η καθηγήτρια Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ, Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στις δύο διαφορετικές κατηγορίες πολιτών σε ό,τι αφορά τη στάση τους απέναντι στην καραντίνα και στο άνοιγμα δραστηριοτήτων. Κάποιοι ανυπομονούν να βγουν έξω, να αγκαλιάσουν ξανά φίλους και συγγενείς, να επιστρέψουν σε κανονικό περιβάλλον εργασίας, να ξαναζήσουν την χαρά της πασχαλινής γιορτής που έχουν νοσταλγήσει. Άλλοι, αντίθετα, έχουν συνδέσει τον εγκλεισμό στο σπίτι με την ασφάλεια, που τους προστατεύει από αυτούς που βγαίνουν στην πλατεία, και άρχισαν να κυριαρχούνται από περισσότερο φόβο, τώρα που ανοίγουν δραστηριότητες. "Δύο όψεις ενός νομίσματος. Άλλοι θέλουν να παρατείνουν την ηρεμία και την ασφάλεια, άλλοι να ξεχυθούν", επισήμανε η κ. Οικονόμου και εστίασε στην ενσυναίσθηση, δηλαδή την συναισθηματική κατανόηση του άλλου. Αυτή, όπως είπε, είναι ένα από τα ισχυρότερα όπλα μας, μαζί με την επίγνωση της εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας, την αλληλεγγύη, την αντίσταση σε αδιέξοδες σκέψεις, την επίγνωση της ατομικής και της κοινωνικής ευθύνης.

Ο Σωτήρης Γεωργανάς, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο City του Λονδίνου, υποστήριξε πως το μεγάλο πρόβλημα από την έναρξη της πανδημίας ήταν η δυσκολία προσδιορισμού του μεγέθους της, με αξιόπιστα δεδομένα. Αυτό μοιραία οδήγησε σε λανθασμένες αποφάσεις. Ανέφερε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα λάθους, την απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 6 το απόγευμα. Αυτή όπως είπε περιόρισε τον χρόνο εξόδου κατά 18% (σε σχέση με τις 9 το βράδυ), ενώ η κινητικότητα έπεσε μόνο κατά 4,6%. Αποτέλεσμα ήταν να αυξηθεί ο συνωστισμός και το επιδημιολογικό αποτέλεσμα να είναι αντίθετο από το προσδοκώμενο. "Το αυστηρό δεν είναι πάντα καλό", είπε.

Ο ίδιος υποστήριξε πως δεν έχει ιδιαίτερη αξία από μόνη της η σύγκριση των διαφορετικών χωρών ή η σύγκριση των δεδομένων της ίδιας χώρας σε διαφορετικές περιόδους, με διαφορετικές συνθήκες και διαφορετικό αριθμό τεστ. Για παράδειγμα, η προσμέτρηση των δωρεάν self tests θα δείξει την πτώση της πανδημίας.

Από την πλευρά του ο Σωτήρης Βανδώρος, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών Υγείας στο Kings College, χαρακτήρισε ως πολύ ορθή απόφαση το κλείσιμο της εστίασης και άλλων δραστηριοτήτων στο πρώτο κύμα της πανδημίας, προσθέτοντας ωστόσο πως στη συνέχεια αυτό λειτούργησε αρνητικά. "Όταν περιορίζεις μια συμπεριφορά ο άνθρωπος την υποκαθιστά με μια άλλη και συνωστίζεται σε σπίτια. Το άνοιγμα με μέτρα θα δώσει διέξοδο και θα περιορίσει την ανάγκη υποκατάστασης", είπε και τάχθηκε υπέρ της έξυπνης προσαρμογής των μέτρων.