Η επόμενη πανδημία εκτιμάται ότι θα αφορά τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας. Η Ελλάδα, ως μια από τις χώρες με τον πιο γηρασμένο πληθυσμό, αναμένεται να πιεστεί ιδιαίτερα και οφείλει να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να μπορέσει να την αντιμετωπίσει.

Αυτός είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Ελληνικής Πρωτοβουλίας ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ (ΗΙΑΑD), μιας συνέργειας κορυφαίων γιατρών και ερευνητών στις βιοεπιστήμες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στο 5ο κατά σειρά "Ταξίδι Ελπίδας", που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ο συντονιστής της Πρωτοβουλίας, καθηγητής του Johns Hopkins, Κωνσταντίνος Λυκέτσος (φωτογραφία), προέβλεψε πως ο αριθμός των ανθρώπων που θα επηρεαστούν από κάποια μορφή άνοιας θα διπλασιαστεί μέσα στα επόμενα 20 με 30 χρόνια στην Ελλάδα, ενώ παρέθεσε μια σειρά από ενέργειες που πρέπει να γίνουν προκειμένου η χώρα να είναι έτοιμη.

Ο κορυφαίος σε παγκόσμιο επίπεδο ερευνητής, επικεφαλής του Κέντρου Αριστείας Ιατρικής Ακριβείας για τη νόσο Altzheimer’s του φημισμένου αμερικανικού Πανεπιστημίου δεν εμφανίστηκε αισιόδοξος ως προς την προοπτική αποτελεσματικής αποθεραπείας της νόσου στο ορατό μέλλον. Για τον λόγο αυτό, εστίασε στην πρόληψη, στην έρευνα αιχμής στο πεδίο της ιατρικής ακριβείας, καθώς και στην υποστήριξη των ασθενών και των φροντιστών τους με τις κατάλληλες δομές.

"Πανδημία" άνοιας

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε ο καθηγητής, οι ασθενείς με άνοια σε παγκόσμιο επίπεδο, που ήταν 46,8 εκατομμύρια το 2015, προβλέπεται ότι θα αυξηθούν σε 74,7 εκατομμύρια το 2030 και σε 131,5 εκατομμύρια το 2050. Στην Ελλάδα, σήμερα ζουν περίπου 400.000 άνθρωποι που έχουν είτε άνοια είτε γνωσιακή έκπτωση – ένα πρόδρομο στάδιο της άνοιας. "Αν υπολογίσετε ότι αυτοί οι 400.000 έχουν ο καθένας 1 με 2 φροντιστές που τους υποστηρίζουν, θα καταλήξετε ότι περίπου το 10% της χώρας αυτή τη στιγμή ασχολείται με την άνοια εμμέσως ή αμέσως. Αυτό το νούμερο θα διπλασιαστεί στα επόμενα 20 με 30 χρόνια και αυτός είναι ο λόγος που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες προετοιμασίες", τόνισε.

"Δεν πιστεύουμε ότι θα υπάρξει αποτελεσματική αποθεραπεία. Το αντίθετο, μάλιστα, τα φάρμακα που βγαίνουν στην αγορά απλώς παρατείνουν την πρόοδο της νόσου κι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των ατόμων που χρειάζονται περίθαλψη", ανέφερε για να συμπληρώσει πως μέχρι να βρεθεί η θεραπεία (cure) υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε στην αντιμετώπιση (care), κάτι στο οποίο εστιάζει το "Ταξίδι Ελπίδας".

Χάρτες θερμότητας

Στο πλαίσιο των δράσεων της Πρωτοβουλίας, σε συνεργασία με ομάδες ερευνητών του Ιόνιου Πανεπιστημίου, έχουν δημιουργηθεί "χάρτες θερμότητας" που δείχνουν με χρωματικές διαβαθμίσεις τον πληθυσμό των ανθρώπων με άνοια που ζουν στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας με σκοπό να γίνει στόχευση στις κατάλληλες υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως Ιατρεία Μνήμης, Κέντρα Ημέρας, Οικοτροφεία. "Σήμερα, υπάρχουν πολλές υπηρεσίες σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές, αλλά ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας που έχει άνοια δεν είναι κοντά σε υπηρεσίες, όπως και οι φροντιστές τους", παρατήρησε ο κ. Λυκέτσος.

Ο διακεκριμένος Έλληνας καθηγητής άσκησε κριτική σε συναδέλφους του ερευνητές στην Ελλάδα που αναλώνονται σε μελέτες που έχουν γίνει ήδη σε άλλες χώρες, θέλοντας να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματά τους και στον ελληνικό χώρο. "Για μένα, αυτό δεν είναι σημαντική συμβολή στην έρευνα, γιατί δεν είναι πρωτοποριακό, είναι σαν μια αντιγραφή κάποιας ιδέας, που απλώς επιβεβαιώνουμε στον τοπικό πληθυσμό", παρατήρησε, προσθέτοντας ότι "θα πρέπει οι Έλληνες επιστήμονες να μπούνε μπροστά στις σύγχρονες ερευνητικές προσπάθειες, όπως αυτές που έχουν σχέση με την ιατρική ακριβείας".

Ταξίδια Ελπίδας

Η Ελληνική Πρωτοβουλία ενάντια στη νόσο Αλτσχάιμερ (ΗΙΑΑD) ξεκίνησε το 2019, με στόχο να προετοιμάσει τη χώρα για να αντιμετωπίσει την πανδημία Αλτσχάιμερ. Μέλη της είναι κλινικοί γιατροί, ερευνητές, φροντιστές, άνθρωποι του επιχειρηματικού κόσμου και άλλων φορέων, ενώ υπάρχει συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και με μέλη ΔΕΠ πολλών ελληνικών πανεπιστημίων.

Οι εκδηλώσεις με την επωνυμία "Ταξίδι Ελπίδας", που ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 2021 στην Αθήνα, συνεχίστηκαν σε Ιωάννινα, Ηράκλειο, Λάρισα και πριν από λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη, ενώ έπονται η Πάτρα και άλλες πόλεις. 

Πρόληψη και νέα φάρμακα

Το ποσοστό των ανθρώπων τρίτης ηλικίας με άνοια στην Ελλάδα κυμαίνεται στο 5%, ενώ το 75% αυτών έχει άνοια λόγω νόσου Αλτσχάιμερ.

Όπως ανέφερε η καθηγήτρια Νευροψυχολογικής Αξιολόγησης, πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας ΑΠΘ, Μαίρη Κοσμίδου, οι μέχρι σήμερα προσπάθειες έχουν επιφέρει ελάχιστα αποτελεσματικές φαρμακευτικές ή άλλες παρεμβάσεις, γι’ αυτό οι ερευνητές έχουν στραφεί προς την αναζήτηση τρόπων πρόληψης και τουλάχιστον καθυστέρησης της έναρξης της άνοιας και της νοητικής έκπτωσης.

Ορισμένοι σημαντικοί τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου για νοητική έκπτωση είναι η έλλειψη σωματικής άσκησης, οι διατροφικές συνήθειες, ο διαταραγμένος/διακεκομμένος ύπνος, τα υψηλά επίπεδα στρες, το χαμηλό γνωστικό απόθεμα (ανθεκτικότητα εγκεφάλου), η έλλειψη νοητικής δραστηριότητας και η κοινωνική απομόνωση.

Η άνοια, εκτός από τη διαταραχή των νοητικών λειτουργιών, έχει και νευροψυχιατρικά συμπτώματα, που εμφανίζονται σχεδόν στο σύνολο των ασθενών (95% με 97% σύμφωνα με μελέτες).

Σύμφωνα με την Αναστασία Κώνστα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής – Ψυχογηριατρικής στην Α Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ, στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου, αυτά μπορούν να εμφανιστούν σε όλα τα στάδια, ακόμα και στα πολύ πρώιμα. Τα κυριότερα συμπτώματα αφορούν διαταραχές της αντίληψης, του περιεχομένου της σκέψης, του συναισθήματος και της συμπεριφοράς. Μπορεί ο ασθενής να έχει παρανοϊκές, παραληρηματικές ιδέες, ψευδαισθήσεις κυρίως οπτικές, κατάθλιψη, αλλά και επιθετικότητα, διέγερση, κραυγές, διαταραχές ύπνου, άρση αναστολών, ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά και διαταραχές σίτισης.

Η εκφυλιστική διαδικασία στον εγκέφαλο μπορεί να έχει ξεκινήσει δέκα ή και είκοσι χρόνια πριν από την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων, ανέφερε ο Παναγιώτης Ιωαννίδης, αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας, Β Νευρολογική Κλινική ΑΠΘ στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Αυτός είναι ο κύριος λόγος της αποτυχίας στις προσπάθειες εξεύρεσης αποτελεσματικής θεραπείας, που μέχρι πρότινος ήταν 99,6%.

Νέα μονοκλωνικά αντισώματα υπόσχονται βελτίωση, στοχεύοντας όχι στα συμπτώματα, αλλά στην αιτία, δηλαδή στην παθογένεια της νόσου.

Σύμφωνα με τον ίδιο, πρέπει η Ελλάδα να προετοιμαστεί με κατάλληλες δομές και ιατρο-νοσηλευτικό προσωπικό για την χορήγηση αυτών των φαρμάκων που είναι ενδοφλέβια και αναμένονται στην Ε.Ε. πιθανώς το 2026.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Καρκίνος στο πάγκρεας: Πειραματική θεραπεία πέτυχε τον κύριο στόχο σε δοκιμή τελικού σταδίου
Ο Ηλίας Μόσιαλος επίτιμος διδάκτορας στην Ιατρική του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν χαλαρώνουμε