Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης (σάκχαρο) στο αίμα. Γνωστός ως ο «σιωπηλός δολοφόνος», ο διαβήτης αυξάνεται με γοργό ρυθμό στις ΗΠΑ (και στον κόσμο γενικότερα) και επηρεάζει περισσότερους από 34 εκατομμύρια Αμερικανούς.

Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο νέες περιπτώσεις διαβήτη καταγράφονται κάθε χρόνο, ένας δυσοίωνος αριθμός. Στη χώρα μας πλήττει το 10-12% του πληθυσμού, μεταφραζόμενο στον ανησυχητικό αριθμό των 1.000.000 με 1.200.000 συμπολιτών μας.

«Ο διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά, τα νεφρά και τον εγκέφαλο, αλλά έχει παρατεταμένη και καταστροφική επίδραση και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο αρρύθμιστος, μακροχρόνιος διαβήτης αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό και αυξάνει την προδιάθεση για ασθένειες και λοιμώξεις.

Είναι αποδεδειγμένο, και το ζήσαμε κατά την πρόσφατη εμπειρία μας με την COVID-19, ότι τόσο η μακροχρόνια καλή ρύθμιση του σακχάρου (ευγλυκαιμία), όσο και κυρίως, η καλή ρύθμιση στις πρώτες ημέρες της λοίμωξης παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ευνοϊκή έκβαση της νόσησης.

Ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα καθιστά επικίνδυνες τις λοιμώξεις για τα άτομα με διαβήτη και δυστυχώς η παραμικρή μόλυνση τους επηρεάζει δυσμενώς, αυξάνοντας τα ποσοστά νοσηλείας -θνητότητας ενώ παρατείνει το χρόνο αποθεραπείας τους», επισημαίνει ο κ. Αντώνιος Π. Λέπουρας Ειδικός Παθολόγος - Διαβητολόγος, Διευθυντής Παθολογικής - Διαβητολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General και συνεχίζει:

«Οι πέντε μηχανισμοί με τους οποίους ο διαβήτης επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και οδηγεί σε σχετική ανοσοκαταστολή είναι:

  1. Ο Σακχαρώδης διαβήτης μειώνει την ικανότητα του αμυντικού μηχανισμού και των λευκών αιμοσφαιρίων να φτάσουν γρήγορα και σε ικανοποιητικό βαθμό στο σημείο της μόλυνσης. Είναι γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο για αθηροσκλήρωση – μια ασθένεια στην οποία φλεγμονή εντός των αιμοφόρων αγγείων και των αρτηριών δημιουργεί βλάβες γνωστές ως αθηρωματική πλάκα, που με τη σειρά της οδηγεί στη σκλήρυνση και στένωση των αιμοφόρων αγγείων.  Επηρεάζει έτσι σημαντικά την αμυντική ικανότητα του οργανισμού και την προσπάθεια των λευκών αιμοσφαιρίων (τα κύτταρα που καταπολεμούν την ασθένεια) να φτάσουν στο σημείο της μόλυνσης και να παραμείνουν εκεί. Αυτό οδηγεί σε καθυστερημένη επούλωση πληγών, ή αυξημένη ευπάθεια σε επακόλουθες λοιμώξεις.
  2. Η χρόνια υπεργλυκαιμία επιβραδύνει επιπλέον τη διάχυση του αίματος μέσω των αιμοφόρων αγγείων αυξάνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών σε τραυματισμούς και μολύνσεις.
    Λόγω της πάχυνσης - γήρανσης των αιμοφόρων αγγείων, παρατηρείται μείωση της ροής του αίματος στο σημείο της μόλυνσης. Εν συνεχεία, η μειωμένη ροή του αίματος, οδηγεί μικρότερες ποσότητες θρεπτικών ουσιών και άλλων υγιών κυττάρων στο σημείο του τραύματος, από τις απαιτούμενες για την επιδιόρθωσή του. Το δέρμα, βασικό εμπόδιο στην παροχή έμφυτης ανοσίας χάνει την ελαστικότητά του και δεν είναι αρκετά ικανό να παρέχει προστασία από μικροτραυματισμούς, φλεγμονές και λοιμώξεις.
    Δημιουργείται επιπλέον καθυστέρηση στην επούλωση των πληγών αποτελώντας ένα «βολικό» τρόπο για τα βακτήρια να εισέλθουν στο σώμα και να προκαλέσουν μόλυνση.
  3. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορρυθμίζουν τη σύνθεση ουδετερόφιλων.
    Τα λευκά ουδετερόφιλα αιμοσφαίρια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμεσολάβηση της ανοσολογικής απόκρισης του ξενιστή σε βακτηριακές λοιμώξεις. Είναι τα πρώτα λευκοκύτταρα που φτάνουν στη μολυσμένη περιοχή και καταπολεμούν τη μόλυνση. Όμως τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περιορίζουν και απορρυθμίζουν τη σύνθεση των ουδετερόφιλων στο σώμα.
    Ο αρρύθμιστος διαβήτης βλάπτει την παραγωγή και την ωρίμανση των ουδετερόφιλων στο μυελό των οστών, οδηγώντας σε μείωση του αριθμού τους στο αίμα. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα εμποδίζει επίσης την ικανότητα των λευκοκυττάρων να κινητοποιηθούν και να φτάσουν στο σημείο της μόλυνσης, ώστε να διεγείρουν την απόπτωση και τη διαδικασία απομάκρυνσης ανεπιθύμητων κυττάρων μέσω προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. 
  1. Ο Σακχαρώδης διαβήτης οδηγεί σε μειωμένη ανταπόκριση του συμπληρώματος, σημαντικού παράγοντα του αμυντικού μηχανισμού στον οργανισμό. Το σύστημα του συμπληρώματος είναι αναπόσπαστο μέρος του ανοσοποιητικού μας, ενισχύει την ικανότητα των αντισωμάτων και των φαγοκυτταρικών κυττάρων να καταπολεμούν και να εξαλείφουν από το σώμα μας, μικρόβια και ιούς που προκαλούν ασθένειες.
    Η υπεργλυκαιμία ή το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προκαλεί ελαττώματα στους υποδοχείς του συμπληρώματος και βλάπτει την ικανότητά τους να προκαλούν φαγοκυττάρωση. Αυτή η διαταραχή της φαγοκυττάρωσης, με τη σειρά της, οδηγεί σε αυξημένη μικροβιακή δραστηριότητα στο σώμα και ενισχύει την ευαισθησία στις λοιμώξεις.
  2. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα προσφέρει στα βακτήρια το τέλειο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν και να αναπτυχθούν
    Η υπεργλυκαιμία προάγει την παραγωγή καταστροφικών μορίων (AGEs) στο σώμα, τα οποία παρεμβαίνουν στον φυσικό αμυντικό μηχανισμό του σώματος και περιορίζουν την ικανότητά του να καταπολεμά τις λοιμώξεις και τις φλεγμονές. Ο εξασθενημένος αμυντικός μηχανισμός ανοίγει χώρο για πιο σοβαρές βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις όταν αυτές βρουν πύλη εισόδου στο σώμα (π.χ. τραυματισμοί-πληγές, αναπνευστικό σύστημα από εισπνοή, πεπτικό σύστημα με κατάποση, ουροποιογεννητικό, κλπ.).
    Το αυξημένο σάκχαρο προάγει αυξημένα επίπεδα κετονικών σωμάτων στο σώμα οδηγώντας σε αυξημένη οξύτητα το αίμα, ένα περιβάλλον τέλειο για να ευδοκιμούν ανεξέλεγκτα τα μικρόβια».

Τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί το ανοσοποιητικό;

«Για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ο καλύτερος τρόπος να παραμείνουν προστατευμένοι είναι η ευγλυκαιμία, δηλαδή έλεγχος των επίπεδων σακχάρου στο αίμα και διατήρησή τους εντός των ορίων. Πολύ σημαντικό είναι επίσης η καλή ρύθμιση του σακχάρου ιδίως στην αρχή αλλά και καθ΄ όλη τη διάρκεια μιας λοίμωξης ώστε να αποτραπούν σοβαρές επιπλοκές και προβλήματα» και προσθέτει: «Εξ ίσου απαραίτητο βέβαια είναι:

- Διακοπή καπνίσματος

- Προσοχή στο βάρος: Η παχυσαρκία ή το υπερβολικό σωματικό βάρος, θέτει σε υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 (ο συχνότερος τύπος) ενώ βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τη φλεγμονή και επιδεινώνει τη βαρύτητα των λοιμώξεων όπως και άλλες χρόνιες παθήσεις. Τα παχύσαρκα άτομα χωρίς προβλήματα υγείας κατά την πανδημία της COVID-19, είχαν τον ίδιο ή και υψηλότερο κίνδυνο να διασωληνωθούν και να πεθάνουν με την ομάδα υψηλού κινδύνου όπως είναι τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.

- Τακτική άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την ινσουλίνη βοηθώντας την καλή ρύθμιση, μειώνοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και βελτιώνοντας σημαντικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Η καλή φυσική κατάσταση (fitness), εκτός του ότι είναι απαραίτητο συστατικό μακροζωίας και ευζωίας, έχει αποδειχθεί σε πολλές μελέτες πως βελτιώνει το ανοσοποιητικό όπως και τις εκβάσεις αλλά και τον χρόνο νόσησης σε όλες τις λοιμώξεις.

- Σωστή διατροφή: Μία σωστή μεσογειακή διατροφή με φρούτα, μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες π.χ. ολικής αλέσεως τρόφιμα (χωρίς υπερβολές, αλλά με μέτρο), λαχανικά, πρωτεΐνες με χαμηλά λιπαρά π.χ. γαλακτοκομικά, ψάρι, κρέας (κατσίκι, μοσχάρι, πουλερικά κ.λ.π.) μαγειρεμένα σε χαμηλές θερμοκρασίες, βοηθά αποδεδειγμένα σύμφωνα με μελέτες. Προσοχή, δεν βοηθούν η υπερκατανάλωση βιταμινών π.χ. βιταμίνη C ή D, ή διαφόρων συμπληρωμάτων που διαφημίζονται ως ενισχυτικά του ανοσοποιητικού, αντιθέτως μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές και βλάβες στον οργανισμό.

Να μη λησμονούμε ότι η σωματική ευεξία είναι μαζί με την ψυχική ευεξία και τη θετική στάση ζωής, οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος αποτελεσματική, απλή και ταυτόχρονα πολύ δύσκολη συνταγή για τη βελτίωση όχι μόνο του ανοσοποιητικού μας συστήματος, αλλά και της ποιότητας της ζωής μας», καταλήγει ο κ. Λέπουρας.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
O Ά. Γεωργιάδης συμμετείχε στο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Περιφέρεια Θεσσαλίας: Αναβαθμίζει τον υγειονομικό χάρτη της περιοχής
32ο Επιστημονικό Συνέδριο Φυσικοθεραπείας