Οι διατροφικές συνήθειες της εγκύου, τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης όσο και μετά τον τοκετό, επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη του εμβρύου, την υγεία του νεογέννητου κατά τους πρώτους μήνες ζωής και σε μεγάλο βαθμό την υγεία του στα μετέπειτα στάδια της ζωής του.

Κατά το χρονικό διάστημα της εγκυμοσύνης, το έμβρυο προσλαμβάνει τα απαραίτητα για την ανάπτυξή του θρεπτικά στοιχεία μέσω των τροφών που καταναλώνει η μητέρα.

Συνεπώς, η κύρια συνιστώσα για την εξασφάλιση ενός υγιούς περιβάλλοντος ανάπτυξης για το έμβρυο είναι η τήρηση από πλευράς της εγκύου μιας πλήρους και ισορροπημένης διατροφής, πλούσιας σε θρεπτικά συστατικά, σε συνδυασμό πάντα με ελαφρά σωματική άσκηση.

Η σωστή διατροφή σε καμία περίπτωση δεν συνίσταται στην αύξηση ή τη μείωση της ποσότητας τροφής που προσλαμβάνεται, αλλά στη βελτίωση της ποιότητάς της ώστε να εξασφαλίζονται τα συνιστώμενα επίπεδα θρεπτικών στοιχείων στον οργανισμό της εγκύου, τα οποία με τη σειρά τους εξασφαλίζουν ένα υγιές περιβάλλον για την ανάπτυξη του εμβρύου.

Επιπλοκές στην πορεία της εγκυμοσύνης αλλά και διαταραχές στην υγεία της εγκύου που μπορεί να προκληθούν από μία κακή διατροφή είναι, μεταξύ άλλων, αποβολή, προεκλαμψία, εκλαμψία, πρώιμος τοκετός, γέννηση ελλιποβαρούς βρέφους, αναιμία, μολύνσεις.

Η μη ισορροπημένη διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί επιπλέον να συνδεθεί με ενδεχόμενη ανικανότητα θηλασμού, αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος του νεογέννητου, εμφάνιση διανοητικών διαταραχών κ.ά.

Δυστυχώς, λίγες γυναίκες έχουν επίγνωση των παραπάνω κινδύνων και της σπουδαιότητας των διατροφικών τους συνηθειών στην υγεία του νέου οργανισμού που κυοφορούν. Τα συμπεράσματα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2007 στο Ηράκλειο της Κρήτης και κατά την οποία εκατό έγκυες γυναίκες, ηλικίας 20-40 ετών, ερωτήθηκαν σχετικά με τη διατροφική τους συμπεριφορά ήταν αποθαρρυντικά.

Η πλειοψηφία των εγκύων δεν κάλυπταν επαρκώς τις διατροφικές τους ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά ούτε σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις.

Συγκεκριμένα, δεν κατανάλωναν τον συνιστώμενο αριθμό ημερήσιων γευμάτων, δηλαδή τα 6 γεύματα, ούτε επαρκή ποσότητα γαλακτοκομικών, φρούτων και λαχανικών και παρέλειπαν το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας, το πρωινό. 40 από τις 100 είχαν Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 25 (υπέρβαρες) ήδη από το 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης τους, διατρέχοντας τον κίνδυνο, όταν θα έφταναν σε πιο προχωρημένο στάδιο, να αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα παχυσαρκίας ή διαβήτη κύησης.

Όσες δε είχαν Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 30, αντιμετώπιζαν ήδη πολλά παθολογικά προβλήματα ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας.

Η ελλιπής πληροφόρηση και πολλές φορές οι μη ιδανικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες είναι οι κύριοι λόγοι για τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό εγκύων δεν φροντίζει επαρκώς για την κάλυψη των ιδιαίτερων διατροφικών αναγκών του οργανισμού τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Με τη σωστή πληροφόρηση, οι κίνδυνοι που διατρέχει η υγεία των ίδιων και του μωρού τους από μία κακή διατροφή μπορούν να αποφευχθούν.

Έλεγχος βάρους κατά την κύηση

Η αύξηση του βάρους της εγκύου είναι το φυσικό αποτέλεσμα μιας σειράς μεταβολών που συμβαίνουν στον οργανισμό της με την έναρξη της κύησης:

  • τα τοιχώματα της μήτρας γίνονται παχύτερα και πιο ανθεκτικά προκειμένου να εξασφαλισθεί το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη του εμβρύου
  • δημιουργείται ένας νέος ιστός, ο πλακούντας, ο οποίος μεταφέρει το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά από το αίμα της μητέρας στο μωρό
  • παράγεται αμνιακό υγρό, ένα υδατώδες υγρό που προστατεύει το έμβρυο στη μήτρα
  • οι μαστοί διογκώνονται και αρχίζουν να προετοιμάζονται για την παραγωγή γάλακτος
  • αποθηκεύεται μεγάλη ποσότητα λίπους
  • το κυκλοφορικό σύστημα υφίσταται μεταβολές προκειμένου να εξασφαλισθεί η μεταφορά ικανής ποσότητας οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών από τη μητέρα προς το έμβρυο.

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει πώς κατανέμεται το βάρος της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της.

Κατανομή του βάρους της εγκύου
Αύξηση όγκου αίματος 1-1,5kg
Συνολική αύξηση του εναποθηκευμένου λίπους 2-2,5kg
Αύξηση όγκου ύδατος στο σώμα 3-4kg
Αύξηση όγκου μήτρας και μαστών 1-1,5kg
Πλακούντας & αμνιακό υγρό 1,5kg
Βάρος εμβρύου 3,5kg
Συνολική αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη 10-15kg

Η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης πρέπει να γί­νεται σταδιακά και να ανέρχεται, κατά μέσο όρο, στο 1,5 kg/μήνα. Καθ’ όλη τη διάρκεια των 40 εβδομάδων κάθε δίαιτα αδυνατίσματος απαγορεύεται. Ομοίως και η πρόσληψη υπερβολικής ποσότητας τροφής.

Ο οργανισμός θα επιβαρυνθεί και δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εγκυμοσύνης. Γενικά, η αύξηση του βάρους δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10-15 kg συνολικά. Ωστόσο, οι συστάσεις για την αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να είναι εξατομικευμένες και με βάση τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ) της γυναίκας πριν την εγκυμοσύνη (ΒΜΙ=βάρος/ύψος2).

Κατευθυντήριες Γραμμές Αύξησης Βάρους Εγκύου
ΒΜΙ ΠΡΟ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΑΥΞΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΑΥΞΗΣΗ ΒΑΡΟΥΣ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ
ΜΕΤΑ ΤΗ 12Η ΕΒΔΟΜΑΔΑ
ΒΜΙ < 19,8 12,5 έως 18,0 κιλά 0,5 κιλά
ΒΜΙ > 19,8 έως 26.0 11,5 έως 16,0 κιλά 0,4 κιλά
ΒΜΙ > 26,0 έως 29.0 7,0 έως 11,5 κιλά 0,3 κιλά
ΒΜΙ > 29,0 7,0 κιλά -
Κυοφορία Διδύμων 15,9 έως 20,4 κιλά 0,7 κιλά
Κυοφορία Τριδύμων 22,7 κιλά -

Πηγή: Institute Of Medicine

Το τελευταίο τρίμηνο το ζύγισμα πρέπει να γίνεται κάθε 15 μέρες. Αν το βάρος της εγκύου αυξάνει πάνω από 0,5 kg την εβδομάδα, αν τα πόδια πρήζονται, αν έχει λεύκωμα στα ούρα ή συχνούς πονοκεφάλους, πρέπει να καταφύγει αμέσως στον γιατρό.

Η αύξηση βάρους μπορεί να είναι ένδειξη κάποιας σοβαρής δυσλειτουργίας, ιδιαίτερα αν συνυπάρχουν διαταραχές των αγγείων και των νεφρών.

Οι απαιτήσεις του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Πρωτεΐνες

Πρωτεϊνικές απαιτήσεις
ΕΓΚΥΟΣ Σ.Β ( Kg ) x 1 g πρωτεΐνης /24 ωρο
ΕΦΗΒΗ ΕΓΚΥΟΣ Σ.Β ( Kg ) x 1,2 g πρωτεΐνης /24 ωρο
ΘΗΛΑΖΟΥΣΑ ΓΥΝΑΙΚΑ Σ.Β ( Kg ) x 1,2 g πρωτεΐνης /24 ωρο

Πηγή: FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations)

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι ημερήσιες πρωτεϊνικές ανάγκες είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του πλακούντα, του ιστού μέσω του οποίου τρέφεται το έμβρυο, καθώς και για τη δημιουργία των νέων ιστών του εμβρύου.

Το πλεόνασμά τους μετατρέπεται σε γλυκόζη και χρησιμοποιείται από τoν οργανισμό σαν πηγή ενέργειας.

Τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες είναι το αυγό, τα γαλακτοκομικά, τα ψάρια και τα θαλασσινά, τα πουλερικά, το κόκκινο κρέας, τα μπιζέλια, το καλαμποκάλευρο, το πίτουρο, το σπανάκι, τα όσπρια, το ψωμί κ.ά.

Οι έγκυες που ακολουθούν μία χορτοφαγική διατροφή μπορούν να καλύψουν τις πρωτεϊνικές τους ανάγκες μέσω τροφών πλούσιων σε φυτικές πρωτεΐνες και με υψηλή περιεκτικότητα σε αμινοξέα. Άριστοι συνδυασμοί φυτικών πρωτεϊνών και αμινοξέων είναι: ρύζι και όσπρια, ρύζι και σιτάλευρο και σόγια, ρύζι και σουσάμι, ρύζι και γάλα, σιτάλευρο και φασόλια, καλαμποκάλευρο και φασόλια, φασόλια και γάλα, φιστίκια και γάλα.

Υδατάνθρακες

Μέρος της απαραίτητης για τη λειτουργία του οργανισμού ενέργειας παρέχεται από τους υδατάνθρακες και το λίπος. Το 55% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων πρέπει να προέρχεται από σύνθετους κυρίως υδατάνθρακες τόσο για τα φυσιολογικά άτομα όσο και για τις έγκυες.

Καλές πηγές υδατανθράκων είναι τα ζυμαρικά, το ρύζι, το αλεύρι, η πατάτα, το ψωμί, τα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά.

Στην κατηγορία των υδατανθράκων ανήκουν επίσης τα σάκχαρα, το άμυλο και οι φυτικές ίνες. Ενώ τα σάκχαρα και το άμυλο απορροφώνται εύκολα από τον οργανισμό, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις φυτικές ίνες, οι οποίες στην ουσία δεν διαθέτουν καμία θρεπτική αξία.

Παρόλα αυτά, η καθημερινή διατροφή της εγκύου είναι σημαντικό να περιλαμβάνει φυτικές ίνες, καθώς αυτές επιδρούν στο χρό­νο διάβασης των τροφών από το έντερο, στην απορρόφηση του νερού και στη δέσμευση των ιχνοστοιχείων, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και των αιμορροΐδων.

Φυσικοί υδατάνθρακες βρίσκονται στο πλήρες αλεύρι, στο μαύρο ψωμί, στο μέλι κ.α. Οι κατεργασμένοι υδατάνθρακες, όπως αυτοί της λευκής ζάχαρης ή του αλευριού ‘πολυτελείας’, δεν έχουν την ίδια θρεπτική αξία με τους φυσικούς και στερούνται φυτικών ινών καθώς αυτές αφαιρούνται κατά την κατεργασία.

Λίπος

Κατά τη διάρκεια της κύησης το λίπος αποθηκεύεται με μεγαλύτερη ευκολία από ότι υπό φυσιολογικές συνθήκες, και αυτό γιατί ο μηχανισμός εναπόθεσης του λίπους στους ιστούς κατά την κύηση ενεργοποιείται από την παραγωγή κάποιων ορμονών.

Γι’ αυτό, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η κατανάλωση λίπους πρέπει να ανέρχεται στο 25-30% των ημερήσιων προσλαμβανόμενων θερμίδων και όχι παραπάνω (80-100 g/ημέρα για μια φυσιολογική έγκυο και 40-50g/ ημέρα για την παχύσαρκη έγκυο).

Σημαντικό είναι, επίσης, η έγκυος να φροντίζει για την επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων λιπαρών οξέων (ω-3 & ω-6 λιπαρά οξέα). Είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου. Τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα βρίσκονται στα ψάρια, στους ξηρούς καρπούς.

Τι πρέπει να περιλαμβάνει η καθημερινή διατροφή της εγκύου

  • Ποικιλία.
  • Πρωινό γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες, που ανακουφίζει από την πρωινή ναυτία.
  • Κρέας και ψάρια, έτσι ώστε να καλύπτονται επαρκώς οι πρωτεϊνικές απαιτήσεις.
  • Φρέσκο γάλα, τυρί και γιαούρτι.
  • Όσπρια μια φορά την εβδομάδα. Είναι καλή πηγή πρωτεϊνών και φυτικών ινών.
  • Άφθονα φρέσκα φρούτα και λαχανικά.
  • Τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο και ασβέστιο.
  • Δύο τουλάχιστον τροφές πλούσιες σε φολικό οξύ και βιταμίνη C.
  • Μικρά γεύματα κάθε 2-3 ώρες.
  • Τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες.
  • Πολλά υγρά. Οι σούπες και οι χυμοί ενυδατώνουν, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και μειώνουν το αίσθημα της πείνας.

Τι πρέπει να αποφεύγει

  • Τα τηγανητά και τις λιπαρές ουσίες.
  • Τα επεξεργασμένα τρόφιμα του εμπορίου και κυρίως τα επεξεργασμένα κρέατα και ψάρια, καθώς πολλά από αυτά περιέχουν ουσίες βλαβερές για το έμβρυο. Συγκεκριμένα, ψάρια με υδράργυρο, καπνισμένα θαλασσινά, ψάρια που εκτίθενται στους βιομηχανικούς ρύπους, ακατέργαστα οστρακόδερμα, ακατέργαστο κρέας.
  • Την υπερβολική κατανάλωση γλυκών.
  • Τα οινοπνευματώδη και την καφεΐνη.

Προσοχή

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ (6 ή περισσότερα αλκοολούχα ποτά την ημέρα) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνεται για την εμφάνιση του ‘εμβρυϊκού αλκοολικού συνδρόμου’ (Ε.Α.Σ). Τα έμβρυα με Ε.Α.Σ. γεννιούνται ελλιποβαρή, με ευδιάκριτες ανωμαλίες στο πρόσωπο και διανοητικές βλάβες, μεταξύ των οποίων, επιληψία, σπαστικότητα ή ανωμαλίες στον λόγο.

Τα παιδιά που γεννήθηκαν με Ε.Α.Σ. μπορεί να παρουσιάσουν προβλήματα συμπεριφοράς και μάθησης. Άλλες ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης περιλαμβάνουν συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες, παραμορφώσεις στον σκελετό και ανωμαλίες στην υπόφυση.

‘Μαγικές’ τροφές

  • Το σπανάκι, που έχει μόλις 41 Kcal, ενισχύει τον οργανισμό της εγκύου με 2mg ψευδάργυρου και με μία ικανοποιητική ποσότητα ασβεστίου, μαγνησίου, σιδήρου και φολικού οξέως.
  • Το μπρόκολο είναι πλούσιο σε φολικό οξύ, βιταμίνη C και Β2, καροτίνη, σίδηρο, μαγνήσιο και ασβέστιο.
  • Οι ημερήσιες απαιτήσεις της εγκύου σε σίδηρο κυμαίνονται στα 15-20 mg. Ένα φλιτζάνι φράουλες προσφέρει 1,2mg Fe.
  • Ο σολομός αποτελεί μια από τις πλουσιότερες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων που είναι απαραίτητα για την καλή όραση και την εγκεφαλική ανάπτυξη του εμβρύου.
  • Το γάλα είναι πολύ σημαντική τροφή. Θα δυσκολευτείτε πολύ να καλύψετε τις ανάγκες σε ασβέστιο και βιταμίνη D χωρίς γάλα.
  • Η παπάγια έχει μόνο 117 Kcal. Καλύπτει 2 φορές περισσότερο από το πορτοκάλι την ανάγκη σε βιταμίνη C και περισσότερο από 1 φορά την ανάγκη σε βιταμίνη Α. Είναι πλούσια σε μαγνήσιο, ασβέστιο και κάλιο.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Μπορούν τα βιντεοπαιχνίδια να κάνουν καλό;
Πρόληψη, καινοτομία και ολιστική φροντίδα κατά του καρκίνου του πνεύμονα
Ενημέρωση για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης από το ''Κ.Ε.Φ.Ι.''