Το 2006, 26,6 εκ. άνθρωποι παγκοσμίως είχαν διαγνωσθεί με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να τετραπλασιαστεί μέχρι το 2050, οπότε υπολογίζεται ότι ένας στους 85 ανθρώπους παγκοσμίως θα ζει με τη νόσο. Επιπλέον, οι καταστροφικές συνέπειες αυτής της ασθένειας, όχι μόνο αλλάζουν τη ζωή του ασθενούς, αλλά έχουν βαθιές επιπτώσεις και στη ζωή των φίλων και συγγενών τους, που συχνά αναλαμβάνουν το βάρος της φροντίδας τους ασθενούς.

Καθώς ο αριθμός των ασθενών μεγαλώνει, η νόσος Αλτσχάιμερ παρουσιάζει μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία.

Οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ και συνεχίζουν να εξετάζουν τις αιτίες που την προκαλούν. Τόσο στο ακαδημαϊκό περιβάλλον όσο και στις φαρμακευτικές εταιρίες, οι ερευνητές χρησιμοποιούν τις διαθέσιμες μεθόδους και τις επιστημονικές ανακαλύψεις στην απεικόνιση του εγκεφάλου, τη βιοχημεία και τη γενετική, την επιστήμη για τα πρωτεϊνικά μόρια και άλλες τεχνολογίες, προκειμένου να ρίξουν φως σε μια περίπλοκη ασθένεια που παραμένει γρίφος και για την οποία δεν υπάρχει ίαση.

Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ;

Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική ασθένεια του εγκεφάλου, που σταδιακά καταστρέφει τη μνήμη του ασθενούς, τη δυνατότητά του να μαθαίνει, να σκέφτεται λογικά και να κρίνει, να επικοινωνεί και να διεκπεραιώνει καθημερινές δραστηριότητες, όπως το μπάνιο και το φαγητό.

Καθώς η νόσος του Αλτσχάιμερ επιδεινώνεται, οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάζουν αλλαγές στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά τους και να γίνονται αγχώδεις, καχύποπτοι και νευρικοί, ή ακόμη να έχουν αυταπάτες ή παραισθήσεις.

Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί μια μορφή άνοιας. Επηρεάζει τη φυσική δομή του εγκεφάλου και χαρακτηρίζεται από την παρουσία πλακών αμυλοειδούς και μαζών νευροϊνιδίων. Η νόσος Αλτσχάιμερ διακρίνεται σε τρία στάδια βαρύτητας: ελαφράς, μεσαίας και βαριάς.

Τι προκαλεί τη νόσο του Αλτσχάιμερ;

Οι επιστήμονες δεν έχουν προσδιορίσει μια μοναδική αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ, αντίθετα πιστεύουν ότι οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η προχωρημένη ηλικία του ασθενούς, καθώς σε περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων η διάγνωση τίθεται σε ανθρώπους ηλικίας 65 ετών και άνω.

Στην περίπτωση που ο ασθενής εμφανίζει συμπτώματα πριν την ηλικία των 65 ετών (νόσος πρώιμης έξαρσης), πιστεύεται ότι η νόσος σχετίζεται με κληρονομικούς παράγοντες.

Ένας γνωστός κληρονομικός παράγοντας της νόσου Αλτσχάιμερ είναι ένα γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί μια μορφή πρωτεΐνης που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη Ε (ApoE), η οποία συμμετέχει στην προστασία, την επιδιόρθωση και την αναδιάρθρωση των νευρώνων.

Στην Ευρώπη, η συγκεκριμένη μορφή του ApoE γονιδίου, που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, εμφανίζεται στο 4% με 27% του πληθυσμού.

Τα συμπτώματα της νόσου του Αλτσχάιμερ: περισσότερα από απλή απώλεια μνήμης

Η απώλεια μνήμης είναι το σύμπτωμα που πιο συχνά σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, και όπως συμβαίνει και με τα άλλα συμπτώματα της νόσου, η απώλεια αυτή επιδεινώνεται καθώς η ασθένεια εξελίσσεται. Στα αρχικά στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, οι ασθενείς μπορεί να ξεχνούν πρόσφατα γεγονότα και δραστηριότητες, καθώς και τα ονόματα οικείων προσώπων και αντικειμένων, αλλά και να δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες.

Στη μεσαίας βαρύτητας μορφή της νόσου, οι ασθενείς μπορεί να μην αναγνωρίζουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, να έχουν προβλήματα επικοινωνίας, να είναι ανήσυχοι, νευρικοί ή αγχώδεις και να έχουν αυταπάτες ή παραισθήσεις. Όταν η νόσος φθάσει σε βαριά μορφή, οι ασθενείς είναι απόλυτα εξαρτημένοι από την φροντίδα άλλων.

Η παρακάτω λίστα περιλαμβάνει μερικά ακόμη από τα πιο συχνά συμπτώματα:

  • Ανικανότητα του ασθενούς να διεκπεραιώσει οικείες δραστηριότητες, όπως να ετοιμάσει ένα γεύμα, να κάνει ένα τηλεφώνημα ή να παίξει ένα παιχνίδι.
  • Γλωσσολογικά προβλήματα, όπως να ξεχνά ο ασθενής απλές λέξεις ή να τις αντικαθιστά με ασυνήθιστες λέξεις, δυσχεραίνοντας τη γραπτή ή προφορική επικοινωνία.
  • Αποπροσανατολισμός σχετικά με το χρόνο και τον τόπο, με αποτέλεσμα να χάνεται ο ασθενής στην ίδια του τη γειτονιά.
  • Μειωμένη ή κακή κρίση, με αποτέλεσμα ο ασθενής να ντύνεται ακατάλληλα για τον καιρό ή να δίνει μεγάλα χρηματικά ποσά χωρίς να χρειάζεται.
  • Δυσχέρεια με τον χειρισμό αφηρημένων εννοιών και ασυνήθιστη δυσκολία στην διεκπεραίωση (πολύπλοκων) νοητικών ασκήσεων. Για παράδειγμα, ο ασθενής ξεχνά τι είναι οι αριθμοί και πώς τους χρησιμοποιούμε.
  • Δραματικές αλλαγές προσωπικότητας. Για παράδειγμα, ο ασθενής είναι σαστισμένος, καχύποπτος, φοβισμένος ή εξαρτώμενος από κάποιο μέλος της οικογένειας.
  • Απώλεια κινήτρων ή υπέρμετρη παθητικότητα. Για παράδειγμα, ο ασθενής κοιμάται περισσότερο από το συνηθισμένο ή δεν θέλει να κάνει συνηθισμένες δραστηριότητες.

Επιπτώσεις της νόσου στον εγκέφαλο

Οι δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο του ασθενούς αρχίζουν να συμβαίνουν προτού τα κλινικά συμπτώματα της νόσου γίνουν εμφανή. Τα τρία πιο κύρια χαρακτηριστικά που αντανακλούν την παθολογία της νόσου είναι:

  • Πλάκες αμυλοειδούς, οι οποίες αναπτύσσονται στα διαστήματα ανάμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου. Ο πυρήνας αυτών των πλακών αποτελείται εν μέρει από εναποθέσεις βήτα-αμυλοειδούς. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η μη φυσιολογική εναπόθεση βήτα-αμυλοειδούς είναι μια από τις αιτίες της παθολογίας της νόσου Αλτσχάιμερ. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι ο σχηματισμός πλακών παρεμποδίζει την ομαλή κυτταρική λειτουργία, οδηγώντας τελικά στον κυτταρικό θάνατο.
  • Μάζες νευροϊνιδίων – Οι (μπερδεμένες) μάζες νευροϊνιδίων είναι το δεύτερο κύριο παθολογοανατομικό χαρακτηριστικό που συναντάται στη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι μάζες αυτές αποτελούνται από ζεύγη θραυσμάτων μιας τροποιημένης μορφής της πρωτεΐνης tau. Εικάζεται ότι αυξημένες ποσότητες αυτών των μαζών νευροϊνιδίων μπορεί να παίζουν ρόλο στον κυτταρικό θάνατο των νευρώνων.
  • Κυτταρικός θάνατος – Ο κυτταρικός θάνατος είναι προεξάρχον χαρακτηριστικό της νόσου Αλτσχάιμερ. Στη νόσο Αλτσχάιμερ, οι περιοχές του εγκεφάλου που έχουν προσβληθεί αρχίζουν να συρρικνώνονται και υπάρχει απώλεια νευρώνων σε μια διαδικασία που ονομάζεται εγκεφαλική ατροφία. Η ατροφία είναι ιδιαίτερα έντονη στον ιππόκαμπο, μια περιοχή του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση νέων αναμνήσεων.

Εξέλιξη και διάρκεια της νόσου

Ο ρυθμός προόδου της νόσου Αλτσχάιμερ διαφέρει πολύ από ασθενή σε ασθενή. Στα πιο πρώιμα στάδια της νόσου οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ήπια εξασθένηση της νοητικής λειτουργίας (ήπια γνωσιακή διαταραχή – MCI), αν και αυτό δεν θεωρείται αρκετό για να γίνει διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Πολλοί ασθενείς με ήπια εξασθένιση της νοητικής λειτουργίας μπορεί να διατηρηθούν σε στάσιμη κατάσταση για μεγάλες περιόδους.

Η νόσος Αλτσχάιμερ συνήθως προχωρά σε μεσαίας βαρύτητας μορφή σε ένα διάστημα τριών έως πέντε ετών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Οι ασθενείς τυπικά εισέρχονται στα πιο σοβαρά στάδια της νόσου σε διάστημα επτά έως 10 ετών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Τα άτομα σε αυτό το στάδιο χάνουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν και να φροντίσουν τον εαυτό τους.

Οι άντρες ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ ζουν κατά μέσο όρο 4,2 χρόνια μετά την αρχική διάγνωση, ενώ οι γυναίκες ζουν περίπου 5,7 χρόνια, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ζήσουν μέχρι και 20 χρόνια. Η πορεία της νόσου εξαρτάται κατά ένα μέρος από την ηλικία του ασθενούς κατά τη διάγνωση, καθώς και από την ύπαρξη συνοδών νοσημάτων.

Στα τελικά στάδια της νόσου υπάρχει πολύ εκτεταμένη βλάβη στον εγκέφαλο και σημαντική συρρίκνωση του εγκεφαλικού ιστού.

Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ

Ο μόνος τρόπος να διαγνωσθεί με ακρίβεια η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μετά θάνατον, με εξέταση του εγκεφαλικού ιστού. Ωστόσο, οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν διάφορα εργαλεία για να διαγνώσουν πιθανή νόσο Αλτσχάιμερ. Στα εργαλεία αυτά συμπεριλαμβάνονται το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, φυσική εξέταση και τεστ που μετρούν τη μνήμη, τη γλωσσολογική επιδεξιότητα και άλλες ικανότητες που σχετίζονται με τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απεικόνιση του εγκεφάλου, όπως η αξονική τομογραφία (CT), η ηλεκτρονική τομογραφία εκπομπής φωτονίων (SPECT), η μαγνητική τομογραφία (MRI) και η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) μπορεί να φανούν χρήσιμες στην αξιολόγηση ασθενών με υποψία νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι ερευνητές αναπτύσσουν συνεχώς νέα εργαλεία ώστε να μπορούν να κάνουν ακριβέστερη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ όσο το δυνατόν νωρίτερα. Στις επιστημονικές προόδους στην απεικόνιση του εγκεφάλου και στα νευροψυχολογικά τεστ που μετρούν διάφορες διαστάσεις της μνήμης και της νοητικής λειτουργίας, προστίθεται και η εξέταση διαφόρων βιοδεικτών.

Άλλες διαταραχές και ασθένειες μπορούν επίσης να προκαλέσουν απώλεια μνήμης, σύγχυση και άλλα συμπτώματα που τυπικά σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Παραδείγματα αυτών των διαταραχών και ασθενειών είναι:

  • Αγγειακή ή πολύ-εμφρακτική άνοια
  • Νόσος του Πάρκινσον
  • Μικτή άνοια
  • Άνοια με σωμάτια του Lewy
  • Νόσος Creutzfeldt-Jakob

Επιπρόσθετα, άλλα προβλήματα που θα μπορούσαν να μιμηθούν τη νόσο Αλτσχάιμερ περιλαμβάνουν: ανεπιθύμητες παρενέργειες εξαιτίας διαφόρων φαρμάκων, κατάθλιψη, κακή διατροφή ή προβλήματα με τον θυρεοειδή.

Το κύριο διαγνωστικό χαρακτηριστικό της νόσου Αλτσχάιμερ είναι η εξασθένηση της μνήμης, η οποία είναι σταδιακή και προοδευτική και η οποία δεν βελτιώνεται όταν δίνεται στον ασθενή βοήθεια προκειμένου να θυμηθεί.

Επιπλέον, οι ασθενείς θα πρέπει να εμφανίζουν ένα από τα παρακάτω συμπτώματα, προκειμένου να διαγνωσθούν με πιθανή νόσο Αλτσχάιμερ:

  • Ατροφικές, συρρικνωμένες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη νοητική λειτουργία, σύμφωνα με εξέταση μαγνητικής τομογραφίας
  • Παρουσία βιοδεικτών που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό του ασθενούς
  • Αξιολόγηση της εγκεφαλικής λειτουργίας με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan), η οποία να παρουσιάζει ενδείξεις που σχετίζονται με την παρουσία της νόσου
  • Γνωστή κληρονομικότητα στους άμεσους συγγενείς του ασθενούς

Αρκετοί είναι και οι παράγοντες που συνήθως αποκλείουν την ύπαρξη της νόσου Αλτσχάιμερ, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται:

  • Αιφνίδια ή πρώιμη εμφάνιση δυσκολιών στο περπάτημα, επιληπτικές κρίσεις και αλλαγές στη συμπεριφορά
    Κλινικά στοιχεία, όπως η απώλεια αισθήσεων και οι διαταραχές της όρασης
  • Η διάγνωση άλλων ασθενειών που ευθύνονται για την απώλεια μνήμης και σχετικά συμπτώματα, όπως ή άνοια που δεν σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, η βαριά κατάθλιψη ή η νευροαγγειακή νόσος
  • Μαγνητική τομογραφία με ενδείξεις λοίμωξης

Θεραπεία

Προς το παρόν δεν υπάρχει ίαση για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Υπάρχουν κάποιες θεραπείες που βοηθούν στην αντιμετώπιση κάποιων συμπτωμάτων, αλλά αυτές οι θεραπείες δεν μπορούν να μεταβάλουν, σταματήσουν ή αντιστρέψουν την εξέλιξη της νόσου, ούτε μπορούν να κάμψουν την όλο και συχνότερη εμφάνιση αυτής της ασθένειας.

Έρευνα και Ανάπτυξη νέων φαρμάκων

Η έρευνα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για πολλούς οργανισμούς, όπως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ευρωπαϊκή ένωση για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και φαρμακευτικών εταιριών επενδύουν στη συνεχιζόμενη έρευνα γύρω από αυτή την ασθένεια, προκειμένου να ανακαλύψουν περισσότερα για τις αιτίες που την προκαλούν, τον καλύτερο τρόπο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την ανάπτυξη θεραπειών τροποποιητικών της νόσου, προκειμένου να θεραπεύσουν αυτή την ασθένεια.

Οι επιπτώσεις της νόσου Αλτσχάιμερ

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια προοδευτική διαταραχή του εγκεφάλου που προσβάλλει σταδιακά τη μνήμη του ασθενούς, την ικανότητά του να μαθαίνει, να σκέφτεται λογικά, να κρίνει, να επικοινωνεί και να διεκπεραιώνει καθημερινές δραστηριότητες, όπως το μπάνιο και το φαγητό.

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάζουν αλλαγές στην προσωπικότητα και την συμπεριφορά τους, επιδεικνύοντας άγχος, καχυποψία και νευρικότητα, καθώς και έχοντας αυταπάτες ή παραισθήσεις. Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού παγκοσμίως αναμένεται να επιφέρει ραγδαία αύξηση της εμφάνισης της νόσου και των επιπτώσεων που επιφέρει.

Ως αποτέλεσμα, αναμένεται μια σημαντική επιβάρυνση των ασθενών, των ανθρώπων που τους φροντίζουν, αλλά και των συστημάτων υγείας παγκοσμίως.

Η νόσος Αλτσχάιμερ συνεπάγεται επίσης και σημαντικό οικονομικό κόστος, τόσο για τους ασθενείς όσο και για το κοινωνικό σύνολο. Το τρέχον και το προβλεπόμενο κόστος που συνεπάγεται η νόσος για τα συστήματα υγείας, τονίζει την επείγουσα φύση της έρευνας που διεξάγεται για την ανάπτυξη θεραπειών.

Θεραπείες οι οποίες καθυστερούν την εμφάνιση της νόσου ή επιβραδύνουν την εξέλιξή της, θα μπορέσουν να μειώσουν σημαντικά τις οικονομικές επιπτώσεις της νόσου παγκοσμίως.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η καθυστέρηση της εμφάνισης ή εξέλιξης της νόσου κατά ένα χρόνο θα μπορούσε να μειώσει τον αριθμό των ασθενών παγκοσμίως κατά περίπου 9,2 εκατομμύρια. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της μείωσης θα αφορούσε περιπτώσεις με βαριά μορφή της ασθένειας, καθώς πολλοί ασθενείς δεν θα έφταναν σε αυτό το στάδιο.

Επιπολασμός της νόσου του Αλτσχάιμερ

Το 2006, περίπου 26,6 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υπέφεραν από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Στην Ευρώπη, περίπου 7,21 εκ. άνθρωποι είχαν διαγνωσθεί με τη νόσο, ενώ ο αριθμός αυτός αναμένεται να υπερδιπλασιασθεί μέχρι το 2050, οπότε εκτιμάται ότι 16,51 εκ.

άνθρωποι θα έχουν προσβληθεί από αυτή την ασθένεια.

Σε παγκόσμιο επίπεδο ο επιπολασμός της νόσου Αλτσχάιμερ αναμένεται να τετραπλασιαστεί σε 106,2 περιπτώσεις έως το 2050, οπότε και ένας στους 85 ανθρώπους θα ζει με την ασθένεια.

Αυτή τη στιγμή, περισσότερο από το 60% των ανθρώπων με κάποια μορφή άνοιας (συμπεριλαμβανομένης και της νόσου Αλτσχάιμερ) ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, και μέχρι το 2040, αυτό το ποσοστό αναμένεται να ξεπεράσει το 70%.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το 2006 περίπου 48% των ασθενών ζούσαν στην Ασία, ποσοστό που αναμένεται να φθάσει στο 59% έως το 2050.

Περίπου 62% των ασθενών που πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ παγκοσμίως είναι γυναίκες, γεγονός που οφείλεται σε ένα βαθμό στα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας των γυναικών.

Οικονομικές επιπτώσεις της νόσου

Το άμεσο ιατρικό κόστος την άνοιας κάθε μορφής (συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Αλτσχάιμερ) παγκοσμίως ανερχόταν σε 156 δισ. δολάρια το 2003, σύμφωνα με τους ερευνητές του ινστιτούτου Karolinska. Από αυτό το ιατρικό κόστος, περίπου το 92% επιβάρυνε τις οικονομίες των ανεπτυγμένων χωρών, όπου ζει περίπου το 38% του παγκόσμιου πληθυσμού με άνοια (συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ).

Το ακριβές κόστος της νόσου Αλτσχάιμερ είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Μόνο στην Ευρώπη το άμεσο ιατρικό κόστος της άνοιας εκτιμήθηκε στα 65,78 δισ. δολάρια το 2003. Ωστόσο, όπως και με όλα τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στις διάφορες μορφές άνοιας, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί το κόστος φροντίδας του ασθενούς για τις οικογένειες, την κοινωνία και το σύστημα υγείας, καθώς οι συνθήκες φροντίδας διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Οι επιπτώσεις της φροντίδας ενός ασθενούς με νόσο Αλτσχάιμερ

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που παρουσιάζει η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η επιβάρυνση που επιφέρει στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον του ασθενούς. Η φροντίδα ενός ανθρώπου που πάσχει από αυτή την ασθένεια μπορεί να είναι εξοντωτική.

Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (National Institutes of Health), οι άνθρωποι που φροντίζουν ένα ασθενή με Αλτσχάιμερ, κινδυνεύουν και οι ίδιοι να εμφανίσουν κατάθλιψη και άλλες ασθένειες, ειδικά αν δεν έχουν αρκετή υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους και το κοινωνικό τους περιβάλλον.

Η διεθνής ένωση για τη νόσο Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s Disease International) έχει παραθέσει κάποιες από τις καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι φροντίζουν κάποιον ασθενή που πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ:

  • Πλύσιμο και ντύσιμο του ασθενούς
  • Ακράτεια και ανάγκη βοήθειας του ασθενούς προκειμένου να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα
  • Βοήθεια στον ασθενή προκειμένου να προετοιμάσει και να καταναλώσει το γεύμα του
  • Ανάγκη για εποπτεία του ασθενούς όταν οδηγεί, πίνει ή καπνίζει, ώστε να εξασφαλισθεί η ασφάλειά του
  • Χειρισμός των διαταραχών ύπνου του ασθενούς, καθώς και των παραισθήσεών του
  • Χειρισμός επαναλαμβανόμενων ερωτήσεων και συμπεριφοράς
  • Χειρισμός των τάσεων του ασθενούς να καθυστερεί ή να περιφέρεται άσκοπα
  • Βοήθεια στον ασθενή προκειμένου να βρίσκει τα προσωπικά του αντικείμενα
  • Κατανόηση της δυσκολίας που αντιμετωπίζει ο ασθενής στις προσωπικές του σχέσεις
  • Αντιμετώπιση της απρεπούς σεξουαλικής συμπεριφοράς και της τάσης για επιθετικότητα και άσκηση βίας
  • Υποστήριξη του ασθενούς όταν αντιμετωπίζει άγχος και κατάθλιψη

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2000 στο Διεθνές Περιοδικό Γηριατρικής Ψυχιατρικής (International Journal of Geriatric Psychiatry) όσοι φροντίζουν ασθενείς που πάσχουν από άνοια (συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ) είναι πιο πιθανό να:

  • Χρειαστούν φαρμακευτική θεραπεία για το άγχος
  • Να έχουν ανθυγιεινές συνήθειες, όπως έδειξε μια μελέτη αντρών που φρόντιζαν τις συζύγους τους που έπασχαν από τη νόσο Αλτσχάιμερ
  • Να πάσχουν από επιβαρυμένο ανοσοποιητικό σύστημα

Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι η μετακίνηση κάποιου αγαπημένου προσώπου σε ίδρυμα είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τους συντρόφους των ασθενών, καθώς περίπου οι μισοί από αυτούς συνεχίζουν να φροντίζουν τον ασθενή, πραγματοποιώντας σχεδόν καθημερινές επισκέψεις.
Η υπόθεση του βήτα-αμυλοειδούς και η επιστημονική βάση για το Πρόγραμμα Ανοσοθεραπείας για της νόσο Αλτσχάιμερ

Η υπόθεση του βήτα-αμυλοειδούς

Επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν τη θεωρία ότι ένα πεπτίδιο, με την ονομασία βήτα-αμυλοειδές, παίζει σημαντικό ρόλο στην παθολογία της νόσου Αλτσχάιμερ. Μια προσέγγιση προκειμένου να επιβραδυνθεί ή να διακοπεί η εξέλιξη της νόσου του Αλτσχάιμερ μπορεί να στηρίζεται στην κάθαρση του εγκεφάλου από το βήτα-αμυλοειδές πεπτίδιο.

Η διαδικασία που οδηγεί στο σχηματισμό εναποθέσεων ή πλακών βήτα-αμυλοειδούς πιστεύεται ότι ξεκινά όταν δύο ένζυμα διαχωρίζουν το βήτα-αμυλοειδές από μια πρωτεΐνη που ονομάζεται πρόδρομος πρωτεΐνη αμυλοειδούς (amyloid precursor protein – APP).

Αυτά τα δύο ένζυμα αποκαλούνται βήτα σεκρετάση και γάμμα σεκρετάση. Τα βήτα-αμυλοειδή πεπτίδια που σχηματίζονται κατόπιν συσσωρεύονται ή σχηματίζουν συστάδες (μαζί με άλλα συστατικά) στον εγκέφαλο, σχηματίζοντας τελικά τις πλάκες που χαρακτηρίζουν τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Η επιστημονική έρευνα έχει βρει ενδείξεις ότι αυτή η συσσώρευση βήτα-αμυλοειδούς μπορεί να μεταβάλει τη λειτουργία των νευρικών κυττάρων και να οδηγήσει σε κυτταρικό θάνατο. Πιστεύεται ότι αυτή η απώλεια νευρικών κυττάρων συμβάλλει στην έκπτωση της νοητικής λειτουργίας και σωματικής λειτουργικότητας που παρατηρούνται σε ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ.

Για περισσότερα από οκτώ χρόνια οι φαρμακευτικές εταιρίες Wyeth και Elan, μέσα από τη δημιουργία του Προγράμματος Ανοσοθεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ, προσπαθούν ενεργά να αναπτύξουν θεραπείες βασισμένες στην υπόθεση βήτα-αμυλοειδούς.

Ως αποτέλεσμα, αναπτύσσεται σήμερα ένας σημαντικός αριθμός ουσιών, που έχουν ως στόχο να θεραπεύσουν τα συμπτώματα και πιθανόν να αποτρέψουν την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ.

Δοκιμάζοντας την υπόθεση του βήτα-αμυλοειδούς

Στα πλαίσια του Προγράμματος Ανοσοθεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ έχει διεξαχθεί ένας αριθμός σημαντικών μελετών που μπορούν να υποστηρίξουν την υπόθεση του βήτα-αμυλοειδούς. Σε ανθρώπους παρατηρήθηκε μείωση του βήτα-αμυλοειδούς κατά την κλινική δοκιμή της ουσίας ΑΝ1792, μιας υπό έρευνα ενεργής ανοσοθεραπείας (ανοσοθεραπεία ονομάζεται μια διαδικασία η οποία εστιάζει στη χρήση του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς προκειμένου να καθαριστεί ο εγκέφαλος από τις τοξικές αμυλοειδείς πλάκες).

Το ΑΝ1792 είναι ένα πεπτίδιο που είναι πανομοιότυπο με το βήτα-αμυλοειδές. Εκείνη η κλινική δοκιμή, παρότι τερματίστηκε πρόωρα λόγω σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών, έδειξε στοιχεία βελτίωσης κάποιων λειτουργιών της μνήμης, υποδεικνύοντας ότι η ανοσοθεραπεία του βήτα-αμυλοειδούς μπορεί να είναι ένας πιθανός τρόπος θεραπείας της νόσου Αλτσχάιμερ.


Σχετικά με το Πρόγραμμα Ανοσοθεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ

Το Πρόγραμμα Ανοσοθεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι μια συνεργασία μεταξύ της Wyeth και της Elan με σκοπό την έρευνα, ανάπτυξη και εμπορική εκμετάλλευση ανοσοθεραπευτικών προσεγγίσεων, οι οποίες θα μπορούν να θεραπεύσουν τα συμπτώματα και ίσως να αποτρέψουν την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Η Συμμαχία για το Πρόγραμμα Ανοσοθεραπείας για τη νόσο Αλτσχάιμερ σχηματίστηκε το 2000, με σκοπό να ενισχύσει τα δυνατά ερευνητικά προγράμματα των δύο εταιριών στον τομέα της νόσου Αλτσχάιμερ: την καινοτόμο δουλειά της Elan στην προσέγγιση ανοσοθεραπειών για τη νόσο Αλτσχάιμερ και την καινοτόμο τεχνολογική πλατφόρμα της Wyeth για την ανάπτυξη εμβολίων.

Αυτό επέτρεψε στη συμμαχία να λάβει ηγετική θέση στην επιστημονική έρευνα για την περαιτέρω διερεύνηση στην υπόθεση του βήτα-αμυλοειδούς όπως και τη διερεύνηση αποτελεσματικών θεραπειών.

Οι προσπάθειες της Συμμαχίας εστιάζονται στην ανοσοθεραπεία, έχοντας ταυτόχρονα σε ανάπτυξη προγράμματα παθητικής και ενεργής ανοσοποίησης. Η ενεργής ανοσοποίηση συνεπάγεται τη δημιουργία ενός εμβολίου που χρησιμοποιεί το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς προκειμένου να εξουδετερώσει το βήτα-αμυλοειδές.

Η παθητική ανοσοποίηση αφορά στη χορήγηση ενός μονοκλωνικού αντισώματος εναντίον του βήτα-αμυλοειδούς, προκειμένου να διευκολυνθεί η απομάκρυνση του βήτα-αμυλοειδούς από τον εγκέφαλο.

Hδη το πρώτο βιοτεχνολογικό φάρμακο bapineazumab κατά της νόσου Αλτσχάιμερ εισήλθε σε κλινικές μελέτες φάσης 3, δηλαδή κλινικές μελέτες που οδηγούν στην έγκριση της αδείας κυκλοφορίας του φαρμάκου, ενώ άλλα 10 υποψήφια φάρμακα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο στάδιο των κλινικών δοκιμών.

To bapineazumab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιασθεί ώστε να καθαρίζει το τοξικό βήτα-αμυλοειδές από τους εγκεφάλους των ασθενών και το οποίο προορίζεται για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ ελαφριάς και μεσαίας βαρύτητας.

Το κλινικό πρόγραμμα φάσης 3 αναμένεται να συμπεριλάβει 4 τυχαιοποιημένες, διπλά τυφλές, ελεγχόμενες μελέτες στις οποίες αναμένεται να λάβουν μέρος περίπου 4.100 εθελοντές με νόσο Αλτσχάιμερ, σε περισσότερα από 350 ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο.

Οι διαδικασίες των κλινικών μελετών αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2011, οπότε το φάρμακο αναμένεται να υποβάλλει αιτήσεις έγκρισης στις αρμόδιες αρχές σε Ευρώπη και ΗΠΑ.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Επίσκεψη Γεωργιάδη στο Κωνσταντοπούλειο Γενικό Νοσοκομείο Ν. Ιωνίας "Αγία Όλγα"
Άτομα με διαβήτη: Υψηλά ποσοστά ανικανοποίητων αναγκών σε φάρμακα ή φαρμακευτικά σκευάσματα και αναλώσιμα
Συναντήσεις στελεχών ΕΣΑμεΑ με τη διοίκηση της 2ης ΥΠΕ Πειραιώς και Αιγαίου