Έχουμε συνηθίσει η φράση "υπαρξιακή κρίση" να χρησιμοποιείται ως αστείο, όταν για παράδειγμα συμβαίνει μια αλλαγή και υπερβάλλουμε για την κατάσταση. Η υπαρξιακή κρίση όμως είναι κάτι που μπορεί να συμβεί, και είναι αυτό ακριβώς που λέει το όνομά της: Η αμφισβήτηση της ίδιας μας της ύπαρξης, των επιλογών μας μέχρι τώρα, της ζωής μας ή και της ύπαρξης γενικότερα - αν είναι να το πάμε πιο βαθιά και φιλοσοφικά.

Το ερώτημα είναι: Αν βιώνω υπαρξιακή κρίση, τι να κάνω; Επειδή σίγουρα δεν είναι ευχάριστο συναίσθημα.

Μια υπαρξιακή κρίση μπορεί να προκύψει από πολλά πράγματα - από το να χάσουμε την δουλειά μας, μέχρι να χάσουμε κάποιο κοντινό μας άτομο. Τώρα, εδώ να πούμε ότι μια πανδημία αποτελεί ίσως το ιδανικό σκηνικό για να περάσει κάποιος υπαρξιακή κρίση, οπότε ας θεωρήσουμε γενικά δεδομένο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν σε γενικές γραμμές το συναίσθημα του να βιώνεις τόσο έντονο και συνεχές στρες, που να φτάσεις στο σημείο να αναρωτιέσαι αν η ζωή και η ύπαρξη έχουν καν κάποιο νόημα. Είναι σαν να περνάς καταθλιπτικό επεισόδιο, αλλά με αρκετά τοις εκατό παραπάνω ανησυχητικές σκέψεις.

Πάρα πολλοί ψυχολόγοι και ψυχίατροι έχουν προσπαθήσει να δώσουν ορισμό στην υπαρξιακή κρίση ή στο τι είναι η ίδια η ύπαρξη. Η κυρίαρχη ιδέα λέει πως η ύπαρξη αποκτά νόημα όταν ζούμε την αληθινή εκδοχή του εαυτού μας. Που, μπορεί να είναι πολύ ωραίο πάτημα για να κάνεις συζήτηση με τους φίλους σου, είναι όμως και κάπως ασαφές.

Σύμφωνα με μια επισκόπηση παλαιότερων ερευνών το 2016, τα κύρια χαρακτηριστικά μιας υπαρξιακής κρίσης είναι αισθήματα ενοχής, φόβου και ανησυχίας. Σε αντίθεση με άλλες ψυχικές διαταραχές ή κρίσεις, η υπαρξιακή κρίση περιλαμβάνει και μια πληθώρα από παράγοντες, άγχη και νευρώσεις που σχετίζονται με γενικές και ασαφείς έννοιες, όπως η ευθύνη, η ανεξαρτησία, η ελευθερία, ο σκοπός του ατόμου και η πίστη.

Με λίγα λόγια, η υπαρξιακή κρίση δεν είναι ψυχιατρική διάγνωση, αλλά μια εσωτερική διαμάχη. Και όπως όλες οι εσωτερικές διαμάχες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό, για να μπορέσουμε να πάρουμε λίγο χρόνο και να τακτοποιήσουμε μερικές ιδέες στο μυαλό μας. Βέβαια, όπως ξέρει κάθε άνθρωπος που έχει περάσει (και ξεπεράσει) οποιαδήποτε εσωτερική διαμάχη, η διαδρομή μέχρι αυτή την νέα και πιο βαθύτερη γνώση του εαυτού μας, δεν είναι εύκολη. Πόσο μάλλον, υπάρχουν μέρες που υποφέρουμε ψυχικά επειδή το μυαλό μας δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτα άλλο και οι σκέψεις σαμποτάρουν κάθε απόπειρά μας να είμαστε παραγωγικοί στην καθημερινή μας ζωή. Και τότε ξεκινά το αληθινό πρόβλημα.

Προφανώς, σχετίζεται με την κατάθλιψη και μπορούμε να νομίζουμε ότι περνάμε καταθλιπτικό επεισόδιο, αλλά οι ειδικοί θυμίζουν πως η διαφορά βρίσκεται στο ότι η υπαρξιακή κρίση αμφισβητεί και απειλεί με τις σκεψεις που φέρνει ολόκληρη την ύπαρξή μας. Και - για να γίνει λίγο πιο φαύλος ο κύκλος - ο μόνος τρόπος για να την αντιμετωπίσουμε είναι όντως να ζήσουμε όσο πιο αυθεντικά γίνεται, ώστε να έχουμε την σιγουριά ότι  αυτά που κάνουμε έχουν νόημα.

Πράγμα που σημαίνει ότι... πρέπει να αλλάξουμε τη διάθεσή μας απέναντι στη ζωή, για να είμαστε ειλικρινείς. Επειδή σε κάποιον θα βοηθήσει να βρει κάποιο χόμπι, σε κάποιον άλλον απαιτεί να αλλάξει επαγγελματικό περιβάλλον. Κάποιοι άνθρωποι δεν θα νιώσουν πως είναι ο εαυτός τους μέχρι να μετακομίσουν σε άλλη πόλη ή σε άλλη χώρα, και για ακόμα περισσότερους ανθρώπους, η έννοια του "είμαι ο εαυτός μου" δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ατέλειωτο κυνήγι για κάποιο νόημα. Και αυτό δεν είναι κακό, αν οι ίδιοι αποφασίσουμε πως το ταξίδι έχει νόημα, όχι ο προορισμός.

Όλες οι πρακτικές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν ένα άτομο να βελτιώσει την ψυχική του υγεία μπορούν να εφαρμοστούν - από γιόγκα, μέχρι διαλογισμό μέχρι να περνάμε λίγη περισσότερη ώρα αποσυνδεδεμένοι από το ίντερνετ. Όλα αυτά θα βοηθήσουν, αλλά τίποτα δεν θα βοηθήσει περισσότερο από το να ψάξουμε μέσα μας, να βρούμε την μοναδικότητά μας (ή και αυτό το στοιχείο που μας κάνει να ερχόμαστε πιο κοντά στους άλλους, επειδή για κάποιους ανθρώπους η μοναδικότητα σημαίνει μοναξιά, και είναι θεμιτό συναίσθημα και αυτό) και να δοκιμάσουμε οι ίδιοι να βρούμε τι μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα.

Τέλος, δεν χρειάζεται να επαναλάβουμε πως οποιαδήποτε στιγμή αυτές οι σκέψεις ξεφύγουν από το σημείο του να μπορείτε να τις ελέγχετε ή αρχίζουν να περιστρέφονται γύρω από ιδέες που έχουν να κάνουν με εσάς να κάνετε κακό στον εαυτό σας, πρέπει να μιλήσετε αμέσως με έναν γιατρό.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024