Με γεωμετρική πρόοδο αυξάνονται τα περιστατικά σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης ανήλικων στα χρόνια της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης. Παιδοχειρουργοί και παιδοψυχολόγοι σε νοσοκομεία, ιατροδικαστές, κοινωνικές υπηρεσίες, αστυνομικές και ανακριτικές αρχές εξετάζουν, πλέον, δεκάδες ύποπτα ή καταγγελλόμενα περιστατικά κάθε εβδομάδα.

Από την πλευρά του, το παιδί - θύμα, που έχει βιώσει τον εφιάλτη και έχει αποφασίσει μέσα από μια επώδυνη διαδικασία να μιλήσει για αυτόν, υποχρεώνεται να ανακαλέσει και να περιγράψει τα ίδια τραυματικά περιστατικά σε πολλές διαφορετικές υπηρεσίες στο πλαίσιο της διερεύνησης, σε μια ψυχοφθόρα για το ίδιο διαδικασία. "Πρέπει να τα πω πάλι;", είναι η συνήθης φράση που ακούει η προϊσταμένη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας, Ελένη Ζαγγελίδου (φωτογραφία), από τα παιδιά, που φτάνουν σε εκείνη τελευταία, αφού πρώτα έχουν δώσει από 3 ως και 5 καταθέσεις σε διαφορετικές συναρμόδιες Αρχές. Η ίδια κατέθεσε τον προβληματισμό της στο πλαίσιο του διαδικτυακού σεμιναρίου για την παιδική κακοποίηση που διοργάνωσε η Ιατρική Εταιρεία Θεσσαλονίκης και πρότεινε μια ενιαία κατάθεση σε μια διυπηρεσιακή προσέγγιση.

Η υπόθεση του βιασμού και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης του 12χρονου κοριτσιού στον Κολωνό, που συγκλονίζει το πανελλήνιο, προσέδωσε επίκαιρο χαρακτήρα στην εκδήλωση που είχε προγραμματιστεί από καιρό, για ένα κοινωνικό φαινόμενο πάντα υπαρκτό, αλλά με ανησυχητικά εντεινόμενη συχνότητα και πολλές αθέατες διαστάσεις.

Επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση

Ένα παιδί, θύμα σεξουαλικής ή άλλης μορφής κακοποίησης, σε πρώτη φάση πρέπει να εκμυστηρευτεί το πρόβλημά του. Στη συνέχεια, θα δώσει κατάθεση σε μια αστυνομική Αρχή και μετά μια νέα κατάθεση στο νοσοκομείο, ή, αντίστροφα, θα προηγηθεί η ενημέρωση στους γιατρούς και στη συνέχεια στο Αστυνομικό Τμήμα. Ακολούθως, ίσως θα καταθέσει τα ίδια σε μια παιδοψυχιατρική εκτίμηση, να τα επαναλάβει ενδεχομένως σε μια κοινωνική υπηρεσία και μετά άλλη μια φορά στον ιατροδικαστή.

"Αυτό το παιδάκι θυματοποιείται και ξανά θυματοποιείται, πάρα μα πάρα πολλές φορές", ανέφερε η κ. Ζαγγελίδου και μοιράστηκε τα συναισθήματά της όταν ακούει τα παιδιά - που συνήθως φτάνουν τελευταία στην δική της υπηρεσία - να την ρωτάνε αν πρέπει να επαναλάβουν τα ίδια. "Αυτό όπως καταλαβαίνετε δημιουργεί και για το παιδί και για εμάς ένα περιβάλλον δύσκολο", είπε, και πρόσθεσε: "Θα ήταν ευχής έργο - το ίδιο συζητάμε και για τους ενηλίκους και το παλεύουμε εδώ και πολύ καιρό - να υπάρχει κάποιο ενδεχομένως κέντρο, πχ μια παιδιατρική ή μια παιδοψυχιατρική κλινική, όπου ο παιδίατρος, ο παιδοχειρουργός ο παιδοψυχίατρος, ο ιατροδικαστής και ενδεχομένως ο αστυνομικός που είναι αρμόδιος για την προανακριτική διαδικασία να δουν το παιδί μαζί", πρότεινε. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν καλή και για τις ίδιες τις υπηρεσίες, καθώς είναι μια διαδραστική διαδικασία στην οποία ο ένας θα παίρνει πληροφορίες από τον άλλον.

"Εκτίναξη" περιστατικών

Στο 9μηνο από την αρχή του έτους, η Ιατροδικαστική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης έχει εξετάσει 102 παιδιά για περιπτώσεις σεξουαλικής ή σωματικής (ή και τα δύο) κακοποίησης. Ολόκληρο το 2021 τα περιστατικά ήταν 72 και 66 το 2020. Τις περισσότερες φορές ο έλεγχος επιβεβαιώνει την κακοποίηση, ιδιαίτερα την σεξουαλική.

Παρ’ όλα αυτά δεν λείπουν και οι περιπτώσεις εργαλειοποίησης των παιδιών από τους ίδιους τους γονείς τους, ειδικά σε περιπτώσεις συγκρουσιακών διαζυγίων, με καταγγελία ενός γονέα προς τον άλλον για κακοποίηση, με στόχο να κερδίσει την επιμέλεια. «Αυτό τα προηγούμενα χρόνια το βλέπαμε σποραδικά. Όσο περνούν τα χρόνια το βλέπουμε σταδιακά με αυξανόμενους ρυθμούς», είπε η κ. Ζαγγελίδου.

Στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του Ιπποκράτειου νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, έχουν καταγραφεί και διερευνηθεί φέτος 32 καταγγελλόμενες περιπτώσεις κακοποίησης. Στο 12μηνο του 2021 ήταν 35, ολόκληρο το 2020 ήταν 28, ενώ το 2019 είχαν διερευνηθεί 22 περιστατικά.

Νοσηλεία χρειάστηκε σε 7 με 10% των περιπτώσεων, ενώ πιθανολογήθηκε ισχυρά η κακοποίηση των παιδιών σε ποσοστό τουλάχιστον 80%, όπως ανέφερε ο διευθυντής της Κλινικής, Βάιος Νταφούλης. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η καταγγελλόμενη σεξουαλική κακοποίηση αφορά παιδιά ηλικίας 3 με 7 ετών, ενώ πάνω από το 90% των περιστατικών έχουν ως εμπλεκόμενο οικείο πρόσωπο στην οικογένεια.

"Όταν ξεκινούσα ειδικότητα πριν 23 χρόνια τα περιστατικά ήταν στον άξονα του ενός χεριού, τώρα είναι εβδομαδιαίως στον άξονα του ενός χεριού", παρατήρησε ο ίδιος.

Ένα αφανές έγκλημα

Για αφανές έγκλημα με τεράστιες διαστάσεις έκανε λόγο ο Απόστολος Αθανασιάδης, καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας στο ΑΠΘ και πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Θεσσαλονίκης, σημειώνοντας πως αυτό που βλέπουμε είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου γιατί τα παιδιά δύσκολα μιλούν γι αυτό που βιώνουν.

Σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής - Νεφρολογίας στο ΑΠΘ, Στέλλα Σταμπουλή, μεγαλύτερο κίνδυνο να πέσουν θύματα κακοποίησης έχουν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, με νοητική αναπηρία ή νευρολογική διαταραχή, με χρόνια νοσήματα και με ομοφυλοφιλία. Επίσης, όταν οι γονείς ή κηδεμόνες τους υπήρξαν θύματα κακομεταχείρισης ως παιδιά, αν κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, αν αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική, νευρολογική διαταραχή ή εμπλέκονται σε εγκληματικές δραστηριότητες. Σημαντικό ρόλο παίζει το περιβάλλον ακραίας φτώχειας, οι οικογενειακές κρίσεις, η βία μεταξύ μελών της οικογένειας και η κοινωνική απομόνωση.

Τρόποι χειρισμού

"Κάτω από 10% των σεξουαλικά κακοποιημένων παιδιών έχει κλινικά ευρήματα κατά την εξέταση", σημείωσε ο διευθυντής της Παιδοχειρουργικής Κλινικής του νοσοκομείου Παπαγεωργίου, Βασίλειος Λαμπρόπουλος, τονίζοντας τις δυσκολίες της προσέγγισης του θύματος και της κλινικής αξιολόγησης των περιστατικών. Μεταξύ άλλων, ο γιατρός εξηγεί στο παιδί ποιος είναι και για ποιο λόγο είναι εκεί, χρησιμοποιεί απλές προτάσεις, χρόνους και ενεργά ρήματα. Δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να απαντήσει γραπτά και αν δεν θέλει ακόμα και να σχεδιάσει το γεγονός, χωρίς την παρουσία γονέα, ενώ όποτε απαιτείται προχωρά στην κλινική εξέταση.

Στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης έχουν διερευνηθεί 55 περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικων από την αρχή του έτους. Όπως είπε ο υπαστυνόμος Β', Λάζαρος Γρηγοριάδης, το παιδί - θύμα μιλάει πρώτα με τον ψυχολόγο της υπηρεσίας, που είναι διαθέσιμος 24 ώρες το 24ωρο, σε ένα ειδικά διαμορφωμένο παιδικό δωμάτιο, και στη συνέχεια δίνει την άδεια για την κατάθεση, η οποία γίνεται προσπάθεια να ολοκληρωθεί την ίδια μέρα.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ο Χρίστος Λιάπης υπογράφει το βιβλίο του ''Λαβωμένος Ίαμβος''
Συνάντηση πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας με τον υπουργό Υγείας της Σαουδικής Αραβίας
Goody's-Everest: Επέκταση στο εξωτερικό με 9 νέα σημεία έως το τέλος του 2024