Η νόσος COVID-19 προκαλείται από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Ο ιός αυτός έχει στην επιφάνειά του την πρωτεΐνη-ακίδα (Spike ή S πρωτεΐνη,που δίνει και τη χαρακτηριστική μορφή κορώνας στον ιό) η οποία προσκολλάται, όπως το κλειδί στην κλειδαριά, σε μια πρωτεΐνη- υποδοχέα η οποία βρίσκεται στην επιφάνεια των κυττάρων του οργανισμού και ονομάζεται Μετατρεπτικό Ένζυμο της Αγγειοτενσίνης 2 (ACE 2). Μετά την προσκόλληση ο ιός εισέρχεται στα κύτταρα όπου αρχίζει να πολλαπλασιάζεται, προκαλώντας τη νόσο COVID-19.

Ο νέος κορωνοϊός προσβάλλει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. Όταν η λοίμωξη επεκταθεί στους πνεύμονες μπορεί να εξελιχθεί σε μια σοβαρή αναπνευστική νόσο που ονομάζεται Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS).

Covid-19 και καρδιά

Ο νέος κορωνοϊός προσβάλλει όμως συχνά και την καρδιά. Οι υποδοχείς ACE 2, τους οποίους χρησιμοποιεί ο ιός για να προσκολληθεί στη μεμβράνη των κυττάρων, υπάρχουν σε αφθονία στην επιφάνεια των κυττάρων της καρδιάς καιο ιός μπορεί να τους χρησιμοποιήσει για να εισέλθει στα καρδιακά κύτταρα και να προκαλέσει φλεγμονή της καρδιάς που ονομάζεται μυοκαρδίτιδα.

Καρδιακή βλάβη μπορεί να προκληθεί όμως και έμμεσα καθώς στις περιπτώσεις γενικευμένης λοίμωξης COVID-19 η καρδιά υποβάλλεται σε υπερβολικό stress καθώς πρέπει να επιτελέσει αυξημένο έργο, συχνά σε συνθήκες χαμηλού οξυγόνου λόγω και της αναπνευστικής νόσου που συνυπάρχει, μέσα σε ένα περιβάλλον τοξικών ουσιών που βρίσκονται στην κυκλοφορία λόγω της σοβαρής φλεγμονής. Οι παράγοντες αυτοί έχουν σαν τελικό αποτέλεσμα την πρόκληση καρδιακού τραύματος ή ακόμη και ισχαιμίας ή εμφράγματος.

Καρδιαγγειακό σύστημα μετά από COVID-19

Καρδιακή βλάβη είναι πιο πιθανή  στις περιπτώσεις σοβαρής νόσου COVID-19. Σπανιότερα ωστόσο έχει αναφερθεί καρδιακή συμμετοχή και σε ήπιες μορφές της νόσου ή και σε ανθρώπους τελείως ασυμπτωματικούς.

Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν ιστορικό νόσου COVID-19, προκύπτει συχνά το ερώτημα: Έχω περάσει το νέο κορωνοϊό, μπορώ να αθληθώ;

Covid-19 και άθληση

Όσοι ασκούνται συστηματικά και οι αθλητές γενικά δεν ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσο COVID-19. Υπάρχουν ωστόσο αρκετές αναφορές αθλούμενων οι οποίοι, μετά από COVID-19, εμφανίζουν για εβδομάδες επίμονα, υποτροπιάζοντα συμπτώματα όπως βήχα, ταχυκαρδία και έντονη κόπωση.

Από περιπτώσεις μεμονωμένων αθλητών ή και ολόκληρων αθλητικών ομάδων που προσβλήθηκαν από το νέο κορωνοϊό γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι παραμένουν ασυμπτωματικοί ή αναπτύσσουν ήπια συμπτώματα, αν και έχουν αναφερθεί και σοβαρές λοιμώξεις COVID-19 σε αθλητές.

Μελέτες που έγιναν σε αθλητές και αθλητικές ομάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γερμανία έχουν δείξει ότι σε ένα -κατά κανόνα μικρό-αριθμό περιπτώσεων οι αναρρώσαντες αθλητές από COVID-19 μπορεί να παρουσιάζουν καρδιακή βλάβη, όπως προκύπτει από τη μέτρηση στο αίμα των επιπέδων της Τροπονίνης (hs-cTn), μιας ουσίας η οποία αυξάνεται σε περιπτώσεις καρδιακού τραύματος. Παρόμοια ευρήματα έχουν προκύψει και με τη χρήση Μαγνητικής Τομογραφίας Καρδιάς (cMRI). Είναι σημαντικό να εντοπιστούν όλοι οι αναρρώσαντες από το νέο κορωνοϊό που παρουσιάζουν καρδιακή βλάβη και επιθυμούν να επιστρέψουν σε άσκηση και άθληση ώστε να τους δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες και να παρακολουθηθούν με τρόπο που θα επιτρέψει την ασφαλή επιστροφή τους στην άσκηση.

Στο πλαίσιο αυτό έχουν δημοσιευτεί από τις Καρδιολογικές Εταιρείες τόσο της Ευρώπης όπως και της Αμερικής συστάσεις σχετικά με τον έλεγχο και παρακολούθηση όσων ανάρρωσαν από COVID-19 και επιθυμούν να αθληθούν.

Οδηγίες για επιστροφή στην άσκηση μετά από λοίμωξη COVID-19

  • Όσοι ήταν τελείως ασυμπτωματικοί (και ανακάλυψαν ότι είναι θετικοί στο νέο κορωνοϊό σε τυχαίο έλεγχο) ή ήταν ελάχιστα συμπτωματικοί (πυρέτιο <380C, ήπια αδυναμία ή κεφαλαλγία για λιγότερο από 48 ώρες) αφού συμπληρώσουν το συνιστώμενο διάστημα απομόνωσης, μπορούν να επανέλθουν σε πρόγραμμα άσκησης και άθλησης σταδιακά, χωρίς την ανάγκη να εξεταστούν καρδιολογικά και αυτό γιατί η πιθανότητα καρδιακής βλάβης στην ασυμπτωματική ή ελάχιστα συμπτωματική COVID-19 είναι εξαιρετικά μικρή. Ωστόσο, σε περίπτωση εμφάνισης συμπτωμάτων κατά την άσκηση (πόνος στο στήθος, έντονη δύσπνοια, βήχας, ζάλη, αδυναμία) ο ασκούμενος θα πρέπει να αναζητήσει καρδιολογική εκτίμηση.
  • Όλοι οι υπόλοιποι αναρρώσαντες από COVID-19, όσοι δηλαδή είχαν ήπια (αλλά διάρκειας μεγαλύτερης των 2 ημερών), μέτρια ή σοβαρά συμπτώματα λοίμωξης, αφού αναρρώσουν, θα πρέπει να εκτιμηθούν από Καρδιολόγο αν επιθυμούν να συμμετέχουν σε πρόγραμμα άσκησης ή άθλησης. Ιδιαίτερα για όσους είχαν διάρκεια νόσου μεγαλύτερη από μια εβδομάδα ή χρειάστηκε να νοσηλευτούν η καρδιολογική εξέταση είναι απαραίτητη για να αποκλειστεί πιθανή καρδιακή βλάβη από την COVID-19, ώστε να μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια σε αθλητικές δραστηριότητες.

Ο βασικός καρδιολογικός έλεγχος περιλαμβάνει, εκτός από την κλινική εξέταση, τη διενέργεια Ηλεκτροκαρδιογραφήματος και Υπερηχογραφήματος (Triplex) καρδιάς.

Περαιτέρω εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις θα πρέπει να εξατομικεύονται με βάση τα κύρια ενοχλήματα των εξεταζόμενων.

Όσοι αναφέρουν συμπτώματα ταχυκαρδίας ή αισθήματος παλμών θα πρέπει να εξετάζονται για πιθανές αρρυθμίες με τοποθέτηση 24ωρης ηλεκτροκαρδιογραφικής καταγραφής (Holter), ενώ όσοι παρουσιάζουν δύσπνοια ή κόπωση προσπάθειας θα πρέπει να υποβάλλονται σε καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης για εκτίμηση της καρδιακής αλλά και της αναπνευστικής λειτουργίας. Παρόμοια συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν και από μυοκαρδίτιδα μετά από COVID-19 και η μέτρηση της καρδιακής Τροπονίνης είναι μια απλή και εύκολη εξέταση που μπορεί να συνεισφέρει στη διάγνωση της μυοκαρδίτιδας. 

Εάν υπάρχουν συμπτώματα στηθάγχης και πόνου στο στήθος μπορεί να χρειαστεί η διενέργεια αξονικής στεφανιογραφίας ώστε να αποκλειστούν στενώσεις ή και θρόμβοι στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς καθώς η λοίμωξη COVID-19 σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της στεφανιαίας νόσου ή στη δημιουργία θρόμβων στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς

Κομβικό ρόλο στην εκτίμηση της καρδιακής λειτουργίας μετά από λοίμωξη COVID-19 έχει η Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς (cMRI) η οποία συνιστάται ιδιαίτερα σε όσους είχαν έντονα συμπτώματα κατά τη νόσηση από COVID-19 ή χρειάστηκε να νοσηλευτούν και επιθυμούν να ασκηθούν, και ασφαλώς σε όσους πρόκειται να αθληθούν σε έντονο, ανταγωνιστικό επίπεδο. Η μαγνητική τομογραφία προσφέρει εξαιρετικά λεπτομερή απεικόνιση του καρδιακού μυός και μπορεί να αποκαλύψει περιπτώσεις ακόμα και ήπιας ή περιορισμένης μυοκαρδιακής φλεγμονής. Η παρουσία καρδιακής βλάβης μπορεί να οδηγήσει σε αδυναμία της καρδιάς να ανταποκριθεί  στο αυξημένο έργο της άσκησης αλλά και στην εμφάνιση απειλητικών για τη ζωή καρδιακών αρρυθμιών. Σε περίπτωση διάγνωσης τέτοιας βλάβης, ο ασκούμενος θα πρέπει να απέχει από αθλητικές δραστηριότητες μέχρι η καρδιά να επουλωθεί πλήρως. Το διάστημα αυτό μπορεί να διαρκέσειαπό λίγες εβδομάδες έως 6 μήνες.

Συμπεράσματα

  • Για την ασφαλή επιστροφή στην άσκηση και άθληση μετά από λοίμωξη COVID-19 σημαντικό ρόλο έχει η σωστή καρδιολογική εκτίμηση, ιδιαίτερα σε όσους είχαν συμπτωματική ή σοβαρή νόσο. Η επιστροφή στην άσκηση είναι ασφαλής όταν οι εξετάσεις όπως το Ηλεκτροκαρδιογράφημα και το Υπερηχογράφημα Καρδιάς είναι φυσιολογικές, δεν υπάρχουν ενδείξεις καρδιακής φλεγμονής και δεν καταγράφονται αρρυθμίες.
  • Επί υποψίας συνεχιζόμενης καρδιακής βλάβης, η Μαγνητική Τομογραφία Καρδιάς προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες στη διάγνωση και παρακολούθηση όσων ανάρρωσαν από COVID-19 ώστε αυτοί να επιστρέψουν με ασφάλεια στην αγαπημένη τους αθλητική δραστηριότητα όταν η καρδιά θα είναι απολύτως υγιής.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Δωμάτιο Snoezelen - Μία καινοτόμος θεραπευτική παρέμβαση για ασθενείς με άνοια
C. Oberhammer στο  7ο Healthcare Transformation: Οι τάσεις του καταναλωτή στην αγορά αυτοφροντίδας
Λ. Μαρίνος στο 7o Healthcare Transformation: Μεγάλο ζητούμενο η αυτοφροντίδα [βίντεο]