Ήδη παρούσα, εδώ και χρόνια, σε διάφορους τομείς διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης ασθενειών, η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μπορεί να βοηθήσει πολύ περισσότερο την υγειονομική φροντίδα μελλοντικά, παρέχοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στον εργαστηριακό και τον κλινικό γιατρό, βελτιώνοντας τη διάγνωση και θεραπεία, ελαχιστοποιώντας τα λάθη και βελτιστοποιώντας την κατανομή ανθρώπινων και τεχνικών πόρων.

Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και όχι μόνο, όπως η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση χρόνιων νοσημάτων, οι ελλείψεις υγειονομικού προσωπικού, ανεπάρκεια και ερωτήματα βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας, καθώς και ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη.

Μια αναλυτική σκιαγράφηση όλων των παραπάνω περιλαμβάνει η μελέτη της "Ομάδας για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας" της Υπηρεσίας Ερευνών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με θέμα "Τεχνητή νοημοσύνη στην υγειονομική περίθαλψη - Εφαρμογές, κίνδυνοι, ηθικές και κοινωνικές επιπτώσεις".

Η έκθεση - βασικά σημεία της οποίας παρουσιάζει το iatronet.gr - περιγράφει, επίσης, επτά κύριους κινδύνους της ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη και προτείνει λύσεις πολιτικής, μεταξύ αυτών τη θέσπιση "Διαβατηρίου Τεχνητής Νοημοσύνης", αλλά και στρατηγικές μείωσης του χάσματος που παρατηρείται ήδη μεταξύ διαφορετικών χωρών της Ε.Ε. ως προς την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών.

Η ευρωπαϊκή μελέτη θα είναι σύντομα διαθέσιμη και στην ελληνική γλώσσα. Ο Δημήτρης Τσαλικάκης (φωτογραφία), επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και διοικητής της 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας & Θράκης, που είχε την επιμέλεια της ελληνικής απόδοσης μαζί με τη διδάκτορα στη Διοίκηση Υπηρεσιών και Μονάδων Υγείας, Σοφία Βουτσίδου, μιλάει στο iatronet.gr. Περιγράφει τις βασικές προκλήσεις στη χρήση των νέων τεχνολογιών στην υγεία, σκιαγραφεί τη θέση της Ελλάδας και εξηγεί τι πρέπει να κάνει η χώρα για να παραμείνει επιβάτης στο ευρωπαϊκό "τρένο", διευκρινίζοντας πως η ΤΝ θα είναι πάντα υποστηρικτική προς τον γιατρό και δεν θα τον αντικαθιστά.

Κύριες εφαρμογές ΤΝ στην υγεία

"Η δυνατότητα της ΤΝ να αναδιαμορφώσει τον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης - για να βοηθήσει στη βελτίωση της διάγνωσης και να επιτρέψει μια ολοένα πιο εξατομικευμένη προσέγγιση ακριβείας στην ιατρική- μπορεί να φαίνεται απεριόριστη", αναφέρεται στη μελέτη και προστίθεται ότι η πανδημία του κορωνοϊού έχει επιταχύνει την ανάπτυξη και την υλοποίηση εφαρμογών ΤΝ στον ιατρικό και κλινικό τομέα.

Οι κύριοι τομείς εφαρμογής τεχνολογιών ΤΝ στην κλινική πράξη αφορούν την ακτινολογία, ψηφιακή παθολογία, επείγουσα ιατρική, χειρουργική, πρόβλεψη κινδύνου, προσαρμοστικές παρεμβάσεις ως προς το σωστό είδος και επίπεδο υποστήριξης, κατ΄ οίκον φροντίδα, καρδιολογία, νεφρολογία, ηπατολογία και ψηφιακή υγεία.

Στη βιοϊατρική, υποστηρίζουν την κλινική έρευνα, την ανακάλυψη φαρμάκων, κλινικές δοκιμές, την εξατομικευμένη εφαρμογή.

Κρίσιμος είναι ο ρόλος τους στην δημόσια και παγκόσμια υγεία, καθώς και στη διοίκηση της υγειονομικής περίθαλψης, με κωδικοποίηση διαδικασιών, προγραμματισμό, ανίχνευση δόλιας δραστηριότητας, διαχείριση ροής ασθενών, ελέγχους και περιορισμό σπατάλης πόρων.

Κίνδυνοι

Η μελέτη εντοπίζει 7 κατηγορίες βασικών κινδύνων:

  1. Βλάβη ασθενούς λόγω σφαλμάτων ΤΝ: Σφάλματα αλγορίθμων μπορεί να οδηγήσουν, για παράδειγμα, σε ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα αναγνώρισης χαμένων διαγνώσεων, περιττές θεραπείες λόγω ψευδώς θετικών.
  2. Κακή χρήση ιατρικών εργαλείων ΤΝ: Κίνδυνος για ανθρώπινο λάθος και ανθρώπινη κακή χρήση των τεχνολογιών, που μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη ιατρική αξιολόγηση.
  3. Κίνδυνος μεροληψίας στην ιατρική ΤΝ και διαιώνιση των ανισοτήτων, αναφορικά με φύλο/γένος, ηλικία, εθνικότητα, εισόδημα, εκπαίδευση, γεωγραφία.
  4. Έλλειψη διαφάνειας, π.χ. λόγω μειωμένης κατανόησης και εμπιστοσύνης σε προβλέψεις και αποφάσεις ΤΝ.
  5. Ζητήματα απορρήτου και ασφάλειας, λόγω κοινοποίησης και χρήσης προσωπικών δεδομένων ή επαναχρησιμοποίησής τους εν αγνοία του ασθενούς
  6. Κενά στη λογοδοσία ΤΝ: Υπάρχει ανάγκη για νέους μηχανισμούς και πλαίσια, ώστε να διασφαλιστεί επαρκής λογοδοσία και διαχείριση αξιώσεων, αποζημιώσεων και κυρώσεων, όπου είναι απαραίτητο.
  7. Εμπόδια εφαρμογής στην πραγματική υγειονομική περίθαλψη: Για παράδειγμα, περιορισμένη ποιότητα δεδομένων, δομή και διαλειτουργικότητα.

Οι μελετητές προτείνουν επικαιροποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου και των κανονισμών για τις ιατρικές συσκευές, καθώς και σειρά πολιτικών για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου. Μεταξύ αυτών, την δημιουργία ενός "Διαβατηρίου ΤΝ" και μηχανισμών παρακολούθησης για ενισχυμένη διαφάνεια και εμπιστοσύνη.

Διαπιστώνουν χάσμα μεταξύ διαφορετικών ευρωπαϊκών χωρών ως προς τις επενδύσεις για την ενσωμάτωση τεχνολογιών ΤΝ από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα της υγείας. Ζητούν η Ε.Ε. να λειτουργήσει ως "ομπρέλα" με μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τη μείωση αυτού του χάσματος και των ανισοτήτων που παράγει, που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ειδικά προγράμματα για την υποστήριξη μελλοντικής ΤΝ στην υγειονομική περίθαλψη κρατών - μελών της Ανατολικής Ευρώπης.

Δ.Τσαλικάκης: Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα

Πού βρίσκεται η Ελλάδα σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση και εμπέδωση των νέων τεχνολογιών; "Και με τις δύο μου ιδιότητες - και του ακαδημαϊκού, που παρακολουθεί τα πληροφοριακά συστήματα και τις εξελίξεις και ενός ανθρώπους που έχει κλείσει 10 χρόνια σε θέσεις διοίκησης στον χώρο της Υγείας, θα έλεγα ότι η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση, με τάση να πάει μπροστά", λέει ο κ. Τσαλικάκης, ο οποίος καταθέτει την δική του οπτική για το πώς η χώρα μας θα παρακολουθεί και θα συμμετέχει: "Δεν είναι ανάγκη να είμαστε πρώτοι σε κάθε νέα τεχνολογία, γιατί όταν αυτή μπαίνει στο σύστημα Υγείας είναι πανάκριβη. Η Ελλάδα ακολουθεί όταν θα πρέπει να ακολουθεί, με τη χρήση των συστημάτων αξιολόγησης, για το αν και πότε πρέπει να μπει ένα σύστημα, σε ποιο νοσοκομείο και με ποιους εξειδικευμένους ανθρώπους που θα ξέρουν να το λειτουργούν", αναφέρει, συμπληρώνοντας: "Κάποια στιγμή η τεχνολογία κάνει ένα πλατό, εκεί πρέπει να εκμεταλλευτούμε κάποια πράγματα για να την αποκτήσουμε και να εκπαιδεύσουμε ανθρώπους".

Ο διοικητής της 4ης ΥΠΕ επισημαίνει πως όλα αυτά τα συστήματα είναι υποστηρικτικά για το γιατρό και δεν μπορούν να τον υποκαταστήσουν. "Η κρίση, η κλινική εικόνα και η τελική διάγνωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να ξεφύγει από τον γιατρό, για πάρα πολλούς λόγους", τονίζει.

"Όλοι εμείς οι μηχανικοί της Πληροφορικής που στήνουμε τα συστήματα, το κάνουμε με τις συμβουλές των γιατρών. Έχω πάρει 100 εικόνες, ένας γιατρός έχει βάλει τα κομμάτια του καρκίνου, βάζω εγώ τους αλγορίθμους μου και βλέπω αν αυτά που βρήκε ο γιατρός τα βρήκα κι εγώ, ή αν έχασε ο γιατρός κάποια από όσα βρήκα εγώ. Αν δεν βρήκα αυτά που βρήκε ο γιατρός έχω θέμα αξιοπιστίας ως αλγόριθμος. Αν βρήκα άλλα που δεν βρήκε ο γιατρός, έχω ένα πλεονέκτημα και βοηθάω τον γιατρό", αναφέρει, καταλήγοντας: "Σε κάθε περίπτωση το αυτοματοποιημένο σύστημα θα έρθει να βοηθήσει το γιατρό. Εγώ πιστεύω ότι η τεχνολογία θα ελαχιστοποιήσει το λάθος. Στην Αμερική ο τρίτος λόγος θανάτου είναι το ιατρικό λάθος. Και μόνο να το πάει στην 4η, 5η, 6η θέση, αξιοποιώντας την πληροφορία, είναι μεγάλο κέρδος".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
H επόμενη μέρα των βιοδεικτών - Παραδείγματα εξοικονόμησης κόστους
Πώς φροντίζω κάθε τύπο  δέρματος
Καρδιακή προσβολή: Οι β-αναστολείς συνδέονται με κατάθλιψη στη μετεγχειρητική φροντίδα