Η διαρκής πείνα και το ανεπαρκές αίσθημα κορεσμού είναι πιθανόν δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα παχύσαρκα άτομα. Από την άλλη, έπειτα βαριατρικά χειρουργεία παρατηρείται το εξής παράδοξο: απουσία αισθήματος πείνας και διαρκής κορεσμός.

Το πού οφείλεται αυτό επιχειρείται να εξηγηθεί παρακάτω.

Πείνα – Κορεσμός: κλειδιά στη ρύθμισης της διατροφικής πρόσληψης

Η ρύθμιση της πρόσληψης τροφής είναι ένα φαινόμενο στο οποίο εμπλέκονται διάφορα γονίδια, ο τρόπος ζωής, μεταβολικοί παράγοντες όπως το σάκχαρο του αίματος, διάφοροι συναισθηματικοί και γνωσιακοί παράγοντες, καθώς και το αίσθημα της ανταμοιβής.

Η διεργασία αυτή περαιώνεται από ένα εγκεφαλικό νευρικό κύκλωμα, τον υποθάλαμο, που έχει δύο βασικούς ‘διακόπτες’, το ‘κέντρο πείνας’ και το ‘κέντρο κορεσμού’, που απενεργοποιούνται από την υπερφαγία και την ασιτία αντίστοιχα.

Η καταστροφή αυτών των διακοπτών έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που προκύπτουν κατά την ενεργοποίησή τους.

Παχυσαρκία και θεωρίες μειωμένης ανταμοιβής από το φαγητό

Η παχυσαρκία χαρακτηρίζεται συνήθως από υπερκατανάλωση φαγητού με εύγευστο/ ενισχυτικό χαρακτήρα, αντικατοπτρίζοντας μια ανισορροπία στη σχετική σημασία των ηδονικών και ομοιοστατικών μηχανισμών της σίτισης. Πάνω σε αυτό έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες.

Η πιο δημοφιλής θεωρία, αυτή της ‘σχετικής σημασίας της παρόρμησης’ υποστηρίζει ότι η προερχόμενη από το φαγητό ανταμοιβή εμπεριέχει ένα στοιχείο ηδονής / απόλαυσης (‘μου αρέσει’), αλλά και ένα στοιχείο κινήτρου (‘το θέλω’ ή ‘αναζητώ την ανταμοιβή’).

Η παθολογική υπερφαγία πιθανόν να αντικατοπτρίζει μια ανισορροπία ανάμεσα στον έλεγχο που ασκείται από τον υποθάλαμο και στην αντιλαμβανόμενη ανταμοιβή ή την προσαρμογή του υποθαλάμου σε μια κατάσταση, όπου η ηδονή καθορίζει την ανταμοιβή από το φαγητό.

Άλλη μια θεωρία, αυτή της ελλειμματικής ανταμοιβής, υποστηρίζει ότι οι εγκεφαλικές δομές που ελέγχουν την ανταμοιβή σε κάποια παχύσαρκα άτομα παρουσιάζουν μειωμένη ανταπόκριση στην πρόσληψη τροφής. Αυτή η ασθενής απόκριση ενισχύεται από τα σχετιζόμενα με τα φαγητά ερεθίσματα και από την κατανάλωση εύγευστων τροφίμων, δηλαδή τροφίμων πλούσιων σε λίπος, ζάχαρη, αλάτι ή/ και καφεΐνη.

Σχετιζόμενο με το φαγητό ερέθισμα θα μπορούσε να είναι η μυρωδιά. Μάλιστα φαίνεται ότι οι μυρωδιές των εύγευστων φαγητών στα παχύσαρκα άτομα ενεργοποιούν περισσότερο εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με τη μνήμη, ενώ στα λεπτά άτομα περιοχές που σχετίζονται με τη συνειδητότητα, τον έλεγχο των κινήσεων και τον έλεγχο της ομοιόστασης.

Βαριατρικά χειρουργεία και εγκεφαλική ρύθμιση πείνας / κορεσμού

Ωστόσο, όταν το βάρος μειωθεί φαίνεται ότι αλλάζει η εκτίμηση της σχετικής σημασίας των σχετιζόμενων με την τροφή ερεθισμάτων. Σε μια μελέτη που εξέτασε την ανταπόκριση του εγκεφάλου σε ορεξιογόνα ερεθίσματα πριν και μετά από γαστρική παράκαμψη κατά Roux-en-Y (RY GBP), φάνηκε ότι μετά το χειρουργείο μειώθηκε η ανταπόκριση των εγκεφαλικών δομών που ελέγχουν την ανταμοιβή στα ερεθίσματα εύγευστου φαγητού, γεγονός που υποδεικνύει μια εγκεφαλική αλλαγή των γευστικών προτιμήσεων αυτών των ατόμων.

Μάλιστα έχει διατυπωθεί ότι η αλλαγή αυτή οφείλεται στην αλλαγή στα επίπεδα των κυκλοφορούντων ορμονών και νευροπεπτιδίων που μεσολαβούν την αντίληψη της γεύσης και του κορεσμού. Στις περισσότερες μελέτες, μετά από RY GΒΡ, το αίσθημα κορεσμού και η ευαισθησία στη γλυκιά και στην αλμυρή γεύση, καθώς και στην αίσθηση του λιπαρού είναι συνήθως υψηλότερη συγκριτικά με τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε άλλες χειρουργικές επεμβάσεις, άτομα φυσιολογικού βάρους ή υπέρβαρα και άτομα που έχουν χάσει βάρος μόνο με δίαιτα

Ωστόσο, σε μια άλλη μελέτη, η ανταπόκριση των αντίστοιχων δομών σε ερεθίσματα εύγευστου φαγητού 5 γυναικών που υποβλήθηκαν σε βαριατρικά χειρουργεία 7 εβδομάδες μετά το χειρουργείο ήταν χαμηλότερη συγκριτικά με τα προ χειρουργείου επίπεδα, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα άτομα αυτά, κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα εξακολουθούσαν να είναι επιρρεπή στην ανεξέλεγκτη υπερφαγία.

Συνεπώς, τα βαριατρικά χειρουργεία φαίνεται να βοηθούν στην εγκεφαλική ρύθμιση της πείνας/ κορεσμού, ωστόσο η διαδικασία αυτή φαίνεται ότι χρειάζεται κάποιο καιρό. Γι’ αυτό και κρίνεται σκόπιμη η συμμόρφωση των βαριατρικών ασθενών με τις οδηγίες του γιατρού και του διαιτολόγου τους προκειμένου να επιτύχουν το 100% του στόχου τους.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Η αναδιάρθρωση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης μπορεί να συμβάλλει στη βιωσιμότητα του συστήματος Υγείας
Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας
Ανατροπή με δικαστική απόφαση στη θέση προϊστάμενης Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας