Τον Φεβρουάριο του 2020, η 38χρονη Θεσσαλονικιά "ασθενής μηδέν" στην Ελλάδα, Δήμητρα Βουλγαρίδου (φωτογραφία κάτω), στοχοποιήθηκε ως ο άνθρωπος που "έφερε τον κορωνοϊό στη χώρα". Εκτός από τον φόβο για την υγεία της ίδιας και του ανήλικου παιδιού της, που νοσηλευόταν μαζί της στο ΑΧΕΠΑ φέροντας έναν άγνωστο επικίνδυνο ιό, είχε να αντιμετωπίσει και τον κοινωνικό στιγματισμό, που ορισμένες φορές άγγιξε τα όρια της διαπόμπευσης.

Την ίδια περίοδο βρέθηκαν στο στόχαστρο οι γουνοποιοί της Καστοριάς και της Σιάτιστας, οι οποίοι επέστρεψαν επίσης – όπως και η "ασθενής μηδέν" - από την Εβδομάδα Μόδας του Μιλάνο. Αυτοί με τη σειρά τους κατηγορήθηκαν ότι "έφεραν τον ιό στην Καστοριά". Για ένα μεγάλο διάστημα ένα μέρος της τοπικής κοινωνίας τους έδειχνε με το δάχτυλο.

Στην Αθήνα, οι ιδιοκτήτες μιας πολυκατοικίας συγκέντρωσαν υπογραφές για να κάνουν έξωση σε μια ένοικο, όταν έμαθαν ότι είναι νοσηλεύτρια σε δημόσιο νοσοκομείο και θα τους κολλούσε τον ιό. Στην Ακρόπολη τουρίστες ασιατικής καταγωγής άκουγαν εμβρόντητοι κάποιους ρεπόρτερς καναλιών να προτείνουν τα μικρόφωνα στα πρόσωπά τους και να τους ρωτούν αν έχουν κορωνοϊό.

Φαινόμενα κοινωνικού αυτοματισμού, που πολλές φορές έφτασαν και ξεπέρασαν τα όρια του ρατσισμού, εκδηλώθηκαν κατά κύματα, ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο της πανδημίας, όταν ο άγνωστος εχθρός εισέβαλλε με βίαιο τρόπο στην καθημερινότητά μας. Στο εξωτερικό, παρόμοια φαινόμενα εκδηλώθηκαν με ακόμα πιο ακραίο τρόπο, ακόμη και με ξυλοδαρμούς σε βάρος Ασιατών. Σε κάποιες χώρες το κλίμα αυτό υποκινήθηκε έμμεσα από δηλώσεις ανώτατων πολιτικών και πολιτειακών παραγόντων, όπως του τέως προέδρου Τραμπ, που δεν έχανε ευκαιρία να μιλήσει για "κινέζικο ιό".

Μέσα σε αυτό το κλίμα, πολλοί από όσους νόσησαν από COVID-19, ιδιαίτερα στην επαρχία, κράτησαν κρυφό το γεγονός από φόβο για τον κοινωνικό αντίκτυπο που θα είχε η δημοσιοποίησή του. Κάποιοι δίστασαν ακόμη και να ζητήσουν ιατρική βοήθεια, ενώ συνέχισαν να πηγαίνουν στην εργασία τους προκειμένου να μην σταματήσει "εξαιτίας τους" η παραγωγική διαδικασία. Με τον τρόπο αυτό έθεταν σε κίνδυνο την υγεία των ίδιων και των συναδέλφων τους.

Η μελέτη των φοιτητών του ΔΠΘ

Μια ομάδα φοιτητών Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης μελέτησε το φαινόμενο, ανέτρεξε σε πηγές και βιβλιογραφία και παρουσίασε τα συμπεράσματά της στο πλαίσιο του 5th Medical Students Conference που διοργανώθηκε πριν από λίγες μέρες διαδικτυακά.

"Το φαινόμενο παρουσιάστηκε ως επί τω πλείστον στην επαρχία, καθώς εκεί τα κρούσματα αρχικά ήταν σχεδόν μηδενικά και κάθε διαταραχή της κοινωνικής ομοιόστασης ήταν και είναι η είδηση της εβδομάδας", αναφέρουν στην κοινή εισήγησή τους οι φοιτητές Αθανασία Δάρα (φωτογραφία πάνω) και Κωνσταντίνος Τσιάρας (φωτογραφία κάτω), οι οποίοι μαζί με πέντε συμφοιτητές τους συνέστησαν την επιτροπή λοιμωξιολογίας του συνεδρίου. "Βεβαίως, η κατάσταση έλαβε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, όταν η εξάπλωση της νόσου άρχισε να επηρεάζει και τον τομέα της παραγωγής και της οικονομίας. Πώς θα μπορούσε ο εργαζόμενος να αναφέρει μια τυχόν αδιαθεσία στον προϊστάμενό του, όταν γνωρίζει ότι προληπτικά θα χρειαστεί να απομονωθεί το τμήμα του και όλες οι επαφές του, η παραγωγή της εταιρείας θα πληγεί και ο ίδιος θα θεωρηθεί μοναδικός υπεύθυνος αυτής της συμφοράς", διερωτώνται οι εισηγητές και προσθέτουν: "εξάλλου, στα μάτια της κοινωνίας για να κολλήσει σημαίνει πως έδειξε ‘απειθαρχία’ προς τις συστάσεις και τα μέτρα των ειδικών".

Η στιγματοποίηση στις αρχές της πανδημίας δεν αφορούσε μόνο τους ασθενείς με COVID-19, αλλά και αρκετούς εργαζόμενους στον τομέα Υγείας. "Αναφέροντας στους γύρω το επάγγελμά τους σε κάποιες περιπτώσεις έβλεπαν βλέμματα τρόμου και καχυποψίας από εκείνους που τους έβλεπαν ως πηγή μετάδοσης του SARS-CoV-2. Η ηρωοποίηση των γιατρών, των νοσηλευτών και όλων των εργαζόμενων στο νοσοκομείο στα social media και στα ΜΜΕ αρκετές φορές ερχόταν σε αντίθεση με τα φοβισμένα βλέμματα και την καχυποψία του ‘απλού’ κόσμου", αναφέρουν.

Έπειτα από ένα και πλέον χρόνο πάλης με την πανδημία, τα φαινόμενα κοινωνικής στιγματοποίησης έχουν περιοριστεί, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί, παρατηρούν οι δύο μελλοντικοί γιατροί, για να προσθέσουν πως παρόλο που σήμερα κάθε πολίτης έχει προσωπική εμπειρία από νόσηση του ίδιου ή κάποιου συγγενικού του προσώπου, υπάρχουν ακόμη κάποιοι που αμφισβητούν την πραγματικότητα γύρω τους.

Ο "κινέζικος ιός" και "αυτοί που τρώνε ζωντανά ποντίκια"

Ο περιφερειάρχης του Βένετο στην Ιταλία, Λούκα Τζάια, ζήτησε συγγνώμη και πήρε πίσω τις απαράδεκτες δηλώσεις του για τους Κινέζους που "τους έχουμε δει να τρώνε ζωντανά ποντίκια", έπειτα από τις σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσε. Ωστόσο, αυτό δεν απέτρεψε φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού κατά Ασιατών σε διάφορες περιοχές της Ιταλίας, που ξεκινούσαν από το ιδιότυπο μποϊκοτάζ στα κινεζικά καταστήματα και έφταναν στον αποκλεισμό των ασιατικής καταγωγής πελατών σε κάποια άλλα. Ακόμη και σε κάποια σχολεία, γονείς μαθητών αρνούνταν να στείλουν τα παιδιά τους στο μάθημα, λόγω του Κινέζου συμμαθητή τους.

Στις ΗΠΑ, όπου ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αναφερόταν πάντα τον COVID με το όνομα "κινέζικος ιός", μόνο σε μια εβδομάδα του Μαρτίου του 2020 είχαν καταγγελθεί 650 κρούσματα ρατσιστικής βίας εναντίον Αμερικανών ασιατικής καταγωγής.

Στο Μεξικό, γιατροί και νοσοκόμες δημόσιου νοσοκομείου αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν ποδήλατα για τις μετακινήσεις τους, καταγγέλλοντας πως έπεσαν θύματα ακόμη και σωματικών επιθέσεων στις δημόσιες συγκοινωνίες.

Στην Ινδία, στο Μαλάουι και σε άλλες χώρες καταγγέλθηκαν εξώσεις επαγγελματιών υγείας από τα σπίτια που νοίκιαζαν.

Στη Ζιμπάμπουε, γείτονες ονόμασαν "κορώνα" τον δρόμο μπροστά από το σπίτι ενός πολίτη που νόσησε από COVID-19 και πολλοί απέφευγαν να περνούν από αυτόν, φοβούμενοι την πιθανότητα μόλυνσης.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
ΑΧΕΠΑ: Θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης στο σπίτι
Χούμους: Υγιεινό και πλούσιο σε ωφέλιμα λιπαρά
Λιγότερη καθιστική ζωή για πρόληψη της επιδείνωσης του πόνου στη μέση [μελέτη]